اکتشافات و حفریات باستان‌شناسان نشان می‌دهد ظهور و اکتشافات فـلز در عـصر مـاقبل تاریخ رخ داده است.در آن زمان انسان ماقبل تاریخ برحسب اتفاق سنگ‌هایی را که دارای مس بود و براثر مجاورت بـا آتش ذوب و از سنگ جدا شده بود،مشاهده کرد و فهمید که این فلز را می‌توان کـوبید و به اشکال مختلف درآورد و از آن بـرای سـاختن اسلحه وادواتی به مراتب بهتر از سنگ استفاده کرد.همچنین از مس برای ساختن زینت آلات،لوازم جادو و طلسم استفاده می‌کردند تا به واسطه آنها خود را از ارواح خبیثه محافظت کنند،صنعت فلزکاری از ساختن این قبیل اشـیاء شروع شد. ( تابلو قلمزنی )
اولین فلز که به مقدار زیاد استعمال می‌شد،مس بوده است و بعد سرب،نقره و طلا روی کار آمد،به تدریج مس را با فلز دیگری نظیر روی مخلوط کردند و آن را سخت و محکم نـموده و بـدین ترتیب مفروغ به وجود آمد و این فلز واسطهء بروز استعداد صنعتی گردید.از حدود چهار هزار و ششصد سال پیش که بشر فلز را شناخت تاکنون در هر دوره‌ای به نسبت نیاز زمان از فـلزاتی نـظیر مس،برنج،مفزغ،آهن و حتی طلا و نقره برای ساخت و پرداخت وسایل مصرفی و زینتی استفاده به عمل آمده است و هم اینک نیز تهیه انواع و اقسام مصنوعات فلزی دست‌ساز در گوشه و کـنار ایـران رایج است و مناطقی نظیر شیراز،اصفهان،زنجان،کرمان، گنبد کاوس و تهران جزو مراکز اصلی تولید به شمار می‌آید و تهیه محصولات قلمزنی شده مسین و برنجین و نیز ملیله‌های طلا و نقره یـا سـاخت انـواع کارد و چاقو و قلمتراش و جواهرات تـرکمنی جـزو صـنایعی است که راز و رمز آن را هنرمندان ایرانی در انحصار دارند و بازتاب سر پنجه‌های هنرمندان آنان آن‌چنان مشهور است که از دیرباز بسیاری از بازارهای جهانی را نـیز فـتح کـرده و در حال حاضر گروه‌های کثیری از مردم نقاط مختلف جـهان بـه خوبی دست‌سازهای فلزی ایران را می‌شناسند.
حدود سه هزار سال قبل از میلاد اشیائی از مفرغ در مقابر لرستان خـصوصا در نـواحی هـرسین پیدا شد.آثار به دست آمده نشان می‌دهد مردم لرسـتان در عصر مفرغ می‌بایست سوارکاران خوبی بوده باشند زیرا قسمت عمدهء اشیاء به دست آمده حلقهء دهنه اسب و تـزئین ارابـه و لوازم زیـن اسب بود،همچنین زینت‌آلات شخصی، گلدان‌های بزرگ و پایه‌های مفرغی،آلات و اشیاء خـانه کـه با اشکال پرندگان و حیوانات نقش یافته بود،به دست آمد. در میان مفرغ‌های لرستان اشکالی کشف شـد کـه نـشان می‌دهد انسان ماقبل تاریخ اعتقاد داشته با کمک آنها ارواح خبیثه را از بین بـرده و بـحث و اقـبال را به همراه می‌آورده است.در روی بسیاری از این اشیا شکل عجیبی دیده می‌شود که دارای سر و شـاخکهای بـزرگ اسـت و عده‌ای معتقد بودند این شکل تصویر دیو است ولی اکثر این تصاویر چون غلبهء او را بـر مـار و حیوانات نشان می‌دهد به این نتیجه رسیدند که آن تصویر پهلوان موهومی اسـت کـه بـر قوأبد به نفع بشر غلبه یافته است،بعضی از علما این پهلوان را گیل گامش انـکیدو Gilgamesh-Enkidu مـی‌نامند زیرا اشکال پهلوانی به این اسم و شکل در شمال و جنوب بین النهرین پیدا شـده اسـت و عـده‌ای آن را تصویر کیومرث پهلوان می‌دانند.همچنین اسلحه‌های مسی و مفرغی نیز در ناحیهء اردبیل و شوش به دست آمـده اسـت.
اولین اشیاء فلزی ساخته شده توسط بشر،مصنوعات مسی چکش‌کاری شده و کـوچکی اسـت کـه تعلق به نیمهء اول هزارهء چهارم پیش از تاریخ دارد.در این هنگام که آخرین قرون دوران نوسنگی طی مـی‌شد،انـسانی کـه موفق به تهیهء ابزار مورد نیازش از سنگ شده بود و با کوفتن و تـراش دادنـ قطعات سنگ وسایل ضروری زندگیش را می‌ساخت،برحسب اتفاق به عنصری برخورد که نه تنها هنگام ضـربه خـوردن نمی‌شکست بلکه قابلیت ذوب،چکش‌خوری و تغییر فرم را نیز داشت.این مادهء جدید کـه چـیزی جز فلز مس نبود از همان ابتدا بـرای سـاخت سـنجاق‌های زینتی،مهره‌ها،سر نیزه و سایر لوازم شـکار،تـبر،آینه صیقلی و نیز ابزار جنگی مورد استفاده قرار گرفت که نمونه‌هایی از آنها در"تـپه حـصار" دامغان به دست آمده اسـت.در اواخـر این عـصر یـعنی حـدود 2800 سال قبل از میلاد طلا و نقره نـیز کـشف شد و به دلیل کمیاب بودن از همان ابتدا برای ساخت زیورآلات مورد اسـتفاده قـرار گرفت.
ساکنان شوش با تهیه وسـایل مسی به طریقه چـکش‌کاری آشـنایی پیدا کردند و از آنجا که اکـثرا دارایـ زندگی متحرک بودند و الزام داشتند تا در جستجوی مرتع در حال جابجایی و کوچ از نقطه‌ای به نـقطه دیـگر باشند،ظروف،فلزکاری را که در مـقایسه بـا ظـروف سفالی از استحکام بـیشتری بـرخوردار بود طرف توجه بـیشتری قـرار دادند و در زمینهء ساخت و پرداخت ظروف مسی پیشرفت‌های زیادی نمودند ولی چون مس خالص دارای مقاومت کـافی نـبود،فلزکاران با توجه به خاصیت مـس کـه امکان ذوب و قـالب‌ریزی را در اخـتیار آنـان قرار می‌داد،درصدد تـهیهء ترکیبی از مس با سایر عناصر موجود در طبیعت برآمدند تا به این وسیله بتوانند ظروف مـستحکم‌تری تـولید کنند.تا این که در حدود 1500 تـا 2500 سـال قـبل از مـیلاد ایـن جستجو به نـتیجه رسـید و با کشف اتفاقی قلع عصر مفرغ آغاز شد و صنعتگران توانستند با ترکیب مس و قلع به مـادهء اولیـهء مـقاوم‌تری که خواص مس را دارا بود دسترسی پیدا کـنند و بـه ایـن تـرتیب در هـزارهء دومـ قبل از میلاد مفرغ‌کاری به صورت یکی از برجسته‌ترین صنایع بشری در آمد که در ناحیهء«حسنلو»واقع در آذربایجان نمونه‌های فراوانی از اشیاء مفرغی زمان مورد اشاره به دست آمد.
عصر هـخامنشیان دورهء فلزکاری در زمینهء ریخته‌گری،چکش‌کاری،سوارکردن فلزی روی فلز دیگر و نیز تزئین فلزات به وسیلهء سنگهای قیمتی(گوهرنشانی)بود.در این دوره آبکاری فلزات نیز رواج داشت و مناطق آذربایجان،لرستان و کرمان به صورت مـراکز عـمدهء تولید در آمد و با وجودی که اشیاء مطلای زیادی از زمان هخامنشیان به دست آمده هنوز رموز فنی آب طلا دادن فلزات در آن زمان مشخص نشده است.
داریوش اولین شاهنشاه ایرانست که به ضـرب سـکهء فلزی پرداخت،سکهء او موسوم به«واریک»در تمام دنیای آن وقت معمول و متداول بوده و سکهء نقره ضرب نموده است.شاید اولین نمونهء فلزکاری هخامنشی لوحـ طـلایی متعلق به زمان
آریارامس جـد اعـلای داریوش کبیر باشد که در همدان پیدا شد.از نمونه‌های دیگر صنعت فلزکاری زمان هخامنشی اشیاء معروف به گنج جیحون،یک جفت دستهء ظرف به شـکل بـز کوهی،ظرف طلایی بـا نـقش دو سر شیر را می‌توان نام برد.
در زمان تسلط اسکندر بر ایران و در زمان اقتدار سلوکی‌ها نفوذ هنر و فنون یونانی در تمام رشته‌های هنر و صنعت ایران از جمله فلزکاری به وضوح راه یافت ولی در اواخر عصر اشـکانیان ایـن نفوذ اندک اندک از بین رفت و مجددا هنر و صنعت کشورمان هویت ایرانی خود را بازیافت و بالاخره در زمان ساسانیان این نفوذ کاملا قطع شد.در دوره ساسانیان ساخت ظروف از فلزات گرانبها رونق و رواج فوق العاده‌ای یـافت کـه بسیاری از آنـها در موزه‌ها نگهداری می‌شود.جام خسرو از نمونه‌های فلزکاری دوره ساسانی است که در خزانه کلیسایی در فرانسه نگهداری می‌شود و معروف اسـت که هارون الرشید آن را برای شارلمانی امپراتور فرانسه فرستاده است.بعضی از ظـروف بـه دسـت آمده ساخت این دوره در شمال هندوستان،قسمتهای مختلف لهستان و بخش‌هایی از شوروی و نقاط دیگری دور از ایران نشان می‌دهد که تـجارت و تـبادل ظروف فلزی ایرانی در آن زمان رواج داشته و احتمالا به دلیل قیمتی بودن در مبادلات تجاری و هـنگام خـرید کـالا از سایر ممالک به عنوان پول مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
با ظهور اسـلام و ممنوعیت استفاده از فلزات گرانبها جهت ساخت ظروف،برنز جانشین طلا و نقره شد و فـلزکاران با بهره‌گیری از این فـلز کـه ضمن دارا بودن درخشندگی طلا استفاده از آن مشروعیت داشت به ساخت ظروفی از قبیل سینی،ابریق و ظروف غذاخوری به اشکال حیوانات و پرندگان ادامه دادند.با به قدرت رسیدن سلاجقه یک دورهء مشعشع فلزکاری اسـلامی آغاز شد و میناکاری بر روی برنز به عالی‌ترین درجات هنری رسید.فلزکاران ایرانی در این دوره صنعت ترصیع اشیاء برنزی با دیگر انواع فلز را آموخته و در اسلوب‌کاری هنرمندان هرات،مرو، نیشابور و سیستان قرار گرفت.شـیوهء کـار به این صور بود که بعد از ساختن ظروف برنزی به تزئین قسمت‌هایی از آن با کمک نقره می‌پرداختند.
برجسته‌ترین اثر هنری در زمینه صنعت ترصیع ساخت یک کتری برنزی است که در موزهء آرمـیتاژ لنـینگراد نگاهداری می‌شود.همچنین در دورهء سلجوقیان فلزکاران ایرانی در مشبک‌کاری به قله‌های رفیعی از ابداع دست یافتند. صنعت برنزکاری با ترصیع مس و نقره در دورهء سلجوقی اسلوب ابتکاری برای تقلید ترصیع‌کاران هرات،نـیشابور،سـیستان و مرو و تمامی صنعتگران خاورمیانه نیز قرار گرفت.صنعت ترصیع اشیاء فلزی که در اواخر دورهء مغول و بعد از آن رو به انحطاط گذاشته بود در دورهء صفویه مجددا احیا شد و علاوه بر این فـولاد نـیز مـورد استفادهء فلزکاران قرار گرفت و مـجددا در اواخـر دورهـء قاجاریه رو به انحطاط رفت.
در حال حاضر از میان انبوه صنایع فلزی ایران رشته‌هایی نظیر قلمزنی روی مس و برنج،میناکاری،مـلیله‌سازی،طـلاکوبی، روی فـولاد،ساخت چاقو و قلمتراش،و تهیهء جواهرات بدلی برایمان بـاقیمانده و از بـین شهرهای کشورمان اصفهان نبض تپنده صنایع فلزی محسوب می‌شود.هم اکنون در این شهر قلمزنی روی مس و برنج، ساخت اشـیاء مـسی و مـحصولاتی از آلیاژهای مختلف،میناسازی و طلاکوبی روی فولاد ابعاد گسترده‌ای دارد.علاوه بـر آن تهران و شیراز نیز صنعتگران متعددی در زمینه قلمزنی روی مس و برنج و ملیله دارد و در زنجان نیز علاوه بر ملیله سازی ساخت و پرداخـت انـواع چـاقو، کارد،قیچی و قندشکن نیز رایج است.
صنایع دستی اصفهان پارسیان
