فیروزه یا سنگ ترکی؟
ایرانیان قدیم نام این سنگ را پیروزه نهاده بودند و بعد از ان اعراب نام انرا به عربی ان یعنی فیروزه تغییر دادند. در زبان انگلیسی این واژه به معنی سنگ ترکی (برگرفته از واژه فرانسوی Pierre Turquise) می باشد و دلیل ان این است که ایران و کشور های میانه صادرات خود را از طریق کشور ترکیه انجام میدادند. و تصور غلط همگان این بود که این سنگ در ترکیه استخراج می شود چون میدیدند و میشنیدند که این سنگ از ترکیه به اروپا میرود اما نمیدانستند که از ایران به ترکیه میرود.
این درحالی بود که در ترکیه به آن «فیروز fayruz» (فایروز) گفته می شد و استخراج بهترین و مرغوب ترین نوع فیروزه در ایران و در معادن نیشابور میباشد. اولین معدن سنگ فیروزه ی دنیا قدمت سه هزار ساله دارد و در نیشابور واقع شده است . سنگ فیروزه در قرن چهاردهم به عنوان سنگ زینتی قیمتی در اروپا شناخته میشده است. پس از زوال قدرت کلیسای کاتولیک رم به مردم اجازه داده شد تا از آن در ساخت جواهرات استفاده کنند.
در کشور خودمان ایران صده های متوالی به طور گسترده برای تزیین اشیاء، مساجد و داخل و خارج بسیاری از بناهای مهم استفاده شده است. این روش تزیین با فیروزه انقدر گسترش یافته و محبوب شد که علاوه بر ایران به هنر و تزیینات بناهای مهم دیگر کشور ها نیز راه پیدا کرد همانند تاج محل هند که در آن از فیروزه بسیار استفاده شده است. فیروزه انقدر محبوب شد که حتی مردم آن زمان به رنگ فیروزه ای بهشت خدا بر روی زمین میگفتند. تحقیقات کاوش گران نشان میدهد که در آسیای میانه و در حوزه ی قفقاز ثروتمندان آن زمان بر قبر های خود فیروزه ی با ارزش و قیمتی ایرانی قرار میدادند.
یکی از مهم ترین و جالب ترین یافته های باستان شناسی در شمال شرقی ایران زمین نشان میدهد که در کنار جسد زن 45 ساله ای فیروزه ی سوراخ شده ای وجود داشته است . آزمایشات باستان شناسی نشان داد که قدمت اسکلت به 4360 سال قبل از میلاد مسیح بر میگردد!
همواره در ایران از شکل تخم مرغی فیروزه برای اشیای زینتی استفاده میشده است. به علت نبودن امکانات و فراوری درست امروزه سنگ فیروزه ی خام و اصیل ایرانی را از ایران خریداری کرده و پس از تراش و فرآوری آن را با نام سنگ فیروزه ی ترکی به دیگر کشور ها میفروشند ، همچنین کشور هایی مثل چین هند و ایتالیا نیز در تلاش هستند تا خود را به مرکز فیروزه ی جهان مبدل کنند.
عوامل تاثیر گذار بر ارزش ظروف فیروزه کوبی
1 _جنس زیرساخت ظرف یا شی فیروزه کوبی شده : همانطور که واضح است فیروزه کوبی روی ظروف و اشیای نقره و مس قیمت بالاتری دارد به دلیل ارزشمند تر بودن این فلزات و براق و زیبا و با دوام بودن آن ها .
2 _ استفاده از فیروز ی مرغوب ایرانی که شناسه ی آن رنگ آبی تیره ی متمایل به سبز است و برگرفته از معادن فیروزه ی نیشابور است بر قیمت کالا تاثیر گذار است.
3 _ اینکه سازنده از چه نوع چسب و پلی استر ای در ظروف استفاده میکند بسیار مهم است زیرا چسب و پلی استر ای که در آن استفاده میشود در طول عمر و کیفیت نهایی محصول موثر است.
4 _ اینکه هنرمند سازنده با چه ظرافتی کار را تمام کند و سطوح را تا چه اندازه یکنواخت و صیقلی دربیاورد ( در مرحلهی پرداخت نهایی ) تا مخاطب شاهد بیرون زدگی و فرو فتگی های مشهود نباشد بسیار مهم است و بر ارزش کار بسیار تاثیر گذار است.
ظروف فیروزه کوبی شده با چه رنگ ها و چه سبک دکوراسیونی ست میشود ؟
ظروف فیروزه کوبی شده با توجه به اصالت و کلاسیک بودنشان بیشتر با وسایل نوستالژیک و کلاسیک ست میشوند و در خانه هایی با سبک های سنتی و سلطنتی بیشتر سنخیت پیدا میکنند.
با توجه به وجود رنگ فیروزه ای و رگه های طلایی موجود در این ظروف میتوان آنهارا با منازل و فضاهایی با تم های سفید _ آبی _ سرمه ای _ مسی _ طوسی _ مشکی و ... به کار برد.
این ظروف را میتوان روی میز های خاطره کنار پرده و یا روی میز های پذیرایی قرار داد. برای اینکار بهتر است رنگ پرده و رومیزی طیف آبی-سفید داشته باشد.
همچنین این ظروف به طور گسترده به کشور های دوستدار هنر عربی و اروپایی صادر میشود و در این کشور ها ارزش مادی زیادی دارند.
ظروف فیروزه کوبی شده علاوه بر ایران در کشور هایی همچون هند ایتالیا و چین بسیار محبوب هستند و در این کشور ها نیز مثل ایران هنرجویان زیادی علاقمندند تا این هنر اصیل را بیاموزند اما باتوجه به قدمت تاریخی این هنر در ایران و وجود اساتید قدیمی و باتجربه که تجارب خود را با هنرجویان به اشتراک میگذارند همواره ایران در این عرصه اولین و بهترین خواهد ماند و همواره هنرجویانی از دیگر کشور ها را برای یادگیری خواهیم داشت.
