?امیرحسین کاکایی، کارشناس و تحلیلگر بازار و صنعت در گفت‌وگو با صبح صادق
«کاکایی» عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت گفت: «صنعت خودروسازی ایران نیازمند حمایت است؛ لذا نباید چوب لای چرخ این صنعت گذاشت؛ به همین دلیل شورای رقابت باید حذف شود. قطع به یقین عرضه خودرو در بورس عامل افزایش قیمت‌ها نیست؛ بلکه بورس شفافیت و کاهش قیمت خودرو را نسبت به آنچه در بازار آزاد دست به دست می‌شود، رقم زده است.»
به گزارش صبح صادق، «امیرحسین کاکایی» کارشناس و تحلیلگر بازار و صنعت خودرو و استاد دانشگاه علم و صنعت در گفت‌وگو با صبح صادق درباره موضوع عرضه خودرو در بورس و دلایل افزایش خودرو طی ماه‌های اخیر گفت: «با صراحت بر این نکته تأکید می‌کنم بنده یکی از منتقدان اصلی عرضه خودرو در بورس بودم؛ زمانی که این پیشنهاد مطرح شد. در حال حاضر، به دلیل بحرانی بودن شرایط اقتصاد و آنچه می‌تواند عرضه خودرو در بورس را نسبت به سایر روش‌های عرضه مثمرثمر کند، روی عرضه و فروش خودرو در بورس باید تأکید کرد؛ چرا که تعمیق شرایط وخیم اقتصاد ایران و اینکه مجبور هستیم بین بد و بدتر، بد را انتخاب کنیم، چاره‌ای جز عرضه خودرو در بورس کالا برای ما باقی نگذاشته است.»
وی در این باره خاطر نشان کرد: «قطع به یقین با قیمت‌گذاری دستوری و مصوبات غیر معقول و غیر منطقی شورای رقابت باید برخورد کرد؛ چرا که مصوبات و راهکارهای غلط این شورا بازار و صنعت خودرو را دچار چالش‌های جدی کرده است.»
امیرحسین کاکایی دلایل تأکید بر عرضه خودرو در بورس کالا را برشمرد و در این باره افزود: «راهکارهای فروش و عرضه خودرو در دنیای عادی در ایران به هیچ‌وجه اجرا نمی‌شود. قیمت‌گذاری خودرو در همه دنیا به جز چند کشور، مانند ایران و کره شمالی در حاشیه بازار تعیین می‌شود؛ ضمن اینکه به جز چند کشور یاد شده در هیچ جای دنیا بازار از قیمت‌گذاری دستوری تبعیت نمی‌کند، حتی در چین کمونیستی قیمت‌گذاری بازار برچیده شده و قیمت‌ها براساس سازوکارهای درست علم اقتصاد تعیین می‌شود؛ در حالی که بنا به دلایل مورد نظر سیاست‌گذاران ایرانی قیمت‌گذاری خودرو نباید در حاشیه بازار انجام شود. به این دلیل دو راه پیش‌رو داریم؛ قیمت‌گذاری دستوری و فروش خودرو در بازار سرمایه.»
عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت در این باره خاطر نشان کرد: «راهکار سوم فروش و عرضه خودرو که یکی دو سال گذشته برخی متخصص‌ها ارائه کردند، راهکار عرضه خودرو در بورس کالا بود؛ راهکاری بینابین که انتظار می‌رفت با عرضه خودرو و ایجاد شفافیت که از کارکردهای بورس است؛ بازار و قیمت‌ها را به نحو مناسبی تحت کنترل درآورد تا از توزیع رانت به نفع عده‌ای دلال و سفته‌باز جلوگیری شود.»
امیرحسین کاکایی دراین باره گفت: «عرضه خودرو در بورس کالا در شش ماه اول روی خودروهای گران قیمت امتحان شد. رفته‌رفته خودروساز و سیاست‌گذار بر آن شد تا خودروهای نسبتاً ارزان قیمت را برای عرضه راهی بورس کند؛ چرا که عرضه خودرو در بورس نسبت به سایر روش‌ها جواب داده بود و توانسته بود منافع خودروساز، دولت و مصرف‌کننده نهایی را تا حدودی تأمين کند؛ اما افزایش قیمت خودرو طی ماه‌های گذشته به این شائبه دامن زد که بالا رفتن قیمت خودرو ماحصل کارکرد عرضه خودرو در بورس است، در حالی که عرضه خودرو در بورس کمترین تأثیری در این روند نداشته است.»
وی در این باره توضیح داد: «بی‌تردید، افزایش 30 درصدی قیمت خودرو طی یکی دو ماه گذشته را باید به افزایش شدید و ناگهانی قیمت ارز نسبت داد؛ به گونه‌ای که براساس آمار اعلام شده قیمت دلار از شهریور سال جاری تا کنون از مرز 30 هزار تومان به 45 هزار تومان رسیده است؛ به گونه‌ای که کاهش شدید ارزش ریال را به دنبال داشته است.»
وی در ادامه بحث خاطر نشان کرد: «از این جهت بر این موضوع تأکید می‌کنم که اقتصاد ایران دوران ویژه‌ای را پشت سر می‌گذارد؛ چرا که دولت قبلی ادعا می‌کرد قیمت دلار مورد قبول دولت یا 4200 است یا 20 هزار تومان، پس قیمت 30 هزار تومانی قیمت دلالان و بازارسازان است و این نرخ یک درصد بازار است
دولت فعلی نیز قیمت ارز را 28500 تومان تعیین کرده؛ در حالی که به تازگی بر این موضوع تأکید کرده است که قیمت هر یورو 42 هزار تومان است و با این قیمت به فروش می‌رسد؛ در حالی که قرار بود با حذف ارز 4200 تومانی، دولت مانع توزیع رانت شود و اقتصاد به سمت آزادسازی و شفافیت حرکت کند؛ اما با اعلام ارز 28500 تومانی مشخص شد به نوعی ارز ترجیحی از اقتصاد ایران کنار گذاشته نشده و فقط مبنای قیمتی افزایش داده شده است.»
عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت تأکید کرد: «افزایش نرخ ارز و تغییر نرخ ارزی که مبنای صادرات و واردات قرار می‌گیرد، به این معناست که طی این مدت ارزش ریال 30 درصد کاهش یافته، در حالی که قیمت دلار افزایش قابل توجهی یافته است. بنابراین نمی‌توان و نباید افزایش قیمت خودرو را به عرضه در بورس نسبت داد؛ چرا که افزایش قیمت دلار منجر به بالا رفتن قیمت همه کالاها و خدمات می‌شود. پس نمی‌توان تقصیر بالا رفتن قیمت خودرو را به گردن بورس انداخت؛ چرا که طی ماه‌های اخیر شاهد گران شدن قیمت اقلام معیشتی و اساسی مردم، مانند گوشت و تخم مرغ تا مسکن و بسیاری از کالاها بوده‌ایم؛ به گونه‌ای که اخبار مسکن نشان می‌دهد، به دلیل نوسانات قیمتی و شفاف نبودن وضعیت بازار مسکن بسیاری از فروشندگان مسکن متوقف شده‌اند و منتظر شفاف شدن وضعیت پیش‌روی اقتصاد هستند.»
امیرحسین کاکایی معتقد است: «صنعت خودروسازی ایران نیازمند حمایت است؛ بنابراین نباید چوب لای چرخ این صنعت گذاشت، به همین دلیل شورای رقابت باید حذف شود. قطع به یقین عرضه خودرو در بورس عامل افزایش قیمت‌ها نیست؛ بلکه بورس شفافیت و کاهش قیمت خودرو را نسبت به آنچه در بازار آزاد دست به دست می‌شود، رقم زده است. آنچه دراین موضوع حائز اهمیت است، اینکه عرضه خودرو در بورس به تازگی اتفاق افتاده و هنوز پولی به دست خودروساز نرسیده که انتظار معجزه و تولید بیشتر داشته باشیم.
رقم‌های بسیار کمی جا به جا شده است؛ در حالی که برخی تلاش می‌کنند با دمیدن در بوق و کرنا ادعا کنند در معاملات اخیر یازده هزار میلیارد به دست خودروساز رسیده است؛ در حالی که از زیان دویست هزار میلیاردی خودروساز به دلیل فروش با قیمت‌گذاری دستوری و زیان‌های مختلفی که از این محل به مردم و خودروساز تحمیل شده، کسی سخنی نمی‌گوید.»
امیرحسین کاکایی، کارشناس و تحلیلگر بازار و صنعت خودرو با انتقاد از رویه‌ها و سیاست‌گذاری‌های دولت، به طرح حمایت از مادران و سایر طرح‌هایی که خودروساز و بازار را تحت فشار قرار می‌دهد، اشاره کرد و در این باره گفت: «در حالی که 30 درصد خودروهای تولیدی از طریق بورس عرضه می‌شود؛ اما جالب است بدانیم در شش ماهه دوم سال 70 درصد خودروها از این مسیر خارج شده است و 50 درصد برای حمایت از مادران و 20 درصد به طرح جایگزینی خودروهای فرسوده اختصاص داده شده است. مسئله این است که دولت باید از فرزندآوری حمایت کند؛ اما با بودجه خود نه با توزیع رانت و با موکول کردن این حمایت به گردن خودروساز! چرا خودروساز باید برای طرح حمایت از مادران، خودروی تولیدی خود را ارزان‌تر واگذار کند یا از جیب خودروساز در حمایت از جایگزینی خودروی فرسوده منابع مالی چنین طرح‌هایی تخصیص داده شود؟ آیا صنعت خودروسازی گاو شیرده دولت‌هاست؟ دولت پاسخی برای چهل میلیون سهامدار خودروسازی‌ها و منابعی که از جیب آنها به طرح‌های خود اختصاص می‌دهد، دارد؟ قطع به یقین خیر. موضوع مهم این است که به دلیل سیاست‌گذاری‌ها و عملکرد غلط دولت وقتی 70 درصد خودروهای تولیدی از مسیر رانتی عرضه می‌شود، نمی‌توان انتظار داشت بازار با عرضه 30 درصد خودروها کنترل شود و به تعادل برسد.»
امیرحسین کاکایی معتقد است: «با سیاست‌گذاری‌های غلط کارت ملی مادران دارای فرزند 100 میلیون ارزش می‌یابد؛ یعنی قیمت دلالی در این بخش 100 میلیون است و بیش از 100 میلیون در حق خودروساز ظلم می‌شود و به زیان خودروسازی و عموم مصرف‌کنندگان واقعی تمام می‌شود؛ در حالی که انتظار می‌رود دولت طبق وعده خود بازار را آرام کند و مانع مصوبات غیر معقول شورای رقابت شود، اما شاهد هستیم از یک طرف شورای رقابت بر عرضه نشدن خودرو در بورس تأکید می‌کند؛ از آن سمت دولت از محل عرضه خودرو در بورس مبلغی در بودجه گنجانده است! مواردی که به جز به هم ریختن فضای ذهنی جامعه و گل‌آلود کردن بازار و توزیع رانت به نفع عده محدودی کمترین اثری بر بهبود وضعیت تولید و قیمت خودرو به نفع مصرف‌کنندگان واقعی نخواهد داشت.»
