یکی از بزرگترین خریداران استنلس استیل ها ( فولادهای زنگ نزن ) تولید کنندگان لوازم پزشکی می باشند. این فولادها در ساخت طیف گسترده ای از تجهیزات پزشکی از وسایل جراحی و بیمارستانی گرفته تا بیوموادی که در بدن انسان جایگزین یک عضو آسیب دیده می گردند، مورد استفاده واقع می شوند. تجهیزات دندان پزشکی نمونه ای از لوازم پزشکیِ ساخته شده از جنس استنلس استیل هاست. این فولادها در ساخت ایمپلنت های دندانی، ابزارآلات کشیدن دندان، جرم گیرها و.... بکار برده می شوند. هر کدام از این تجهیزات با توجه به کاربردی که دارند نیازمند یکسری خواص و ویژگی ها هستند. به عنوان مثال ماهیت کاری ایمپلنت با جرم گیر متفاوت است. به همین دلیل از گریدهای مختلفی جهت ساخت هر وسیله استفاده می شود. نمونه ای از آلیاژهای مورد استفاده در ساخت تجهیزات پزشکی استنلس استیل 420 می باشد که توانسته توجه بسیاری از تولیدکنندگان ابزار آلات دندان پزشکی را به خود جلب کند. از این گرید بیشتر در ساخت وسایلی نظیر جرم گیر، وسایل کشید ندان و.... استفاده می شود. در ادامه در مورد لوازم ساخته شده از این آلیاژ و همچنین چرایی انتخاب ورق استیل 420 در ساخت تجهیزات داندانپزشکی اطلاعات بیشتری ارائه می شود.
قبلا از اینکه به بررسی انتخاب ورق استیل 420 به منظور ساخت لوازم دندان پزشکی بپردازیم می بایست ابتدا از ماهیت کاری و اینکه این وسایل چه خواصی را نیاز دارند مطلع شویم. عمده ترین ویژگی هایی که برای ابزار دندانپزشکی در اولویت می باشد به شرح زیر است:
ابزار دندان پزشکی علاوه بر بزاق دهان معمولا با مایعات دیگری نیز در تماس هستند، به همین دلیل باید از مقاومت به خوردگی بالایی برخوردار باشند. افزایش مقاومت به خوردگی سبب افزایش طول عمر بالا و کاهش هزینه را به همراه دارد.
ابزارهای دندان پزشکی باید به اندازه کافی مستحکم باشند تا بتوانند وظیفه مربوطه را به درستی انجام دهند. وقتی صحبت از استحکام ابزار آلات دندان پزشکی می شود فقط استحکام کششی مطرح نبوده بلکه علاوه بر این ویژگی باید دارای خواصی همچون استحکام ویژه (نسبت استحکام به وزن) و استحکام خستگی مناسبی نیز باشد. همچنین از سختی معقولی برخوردار باشند.
استحکام و مقاومت به خوردگی هر دو از جمله عوامل موثر بر عمر کاری ابزار آلات دندان پزشکی هستند. اما علاوه بر این موارد پارامترهایی نیز همچون، مقاومت به سایش، تیزی ابزار برشی و... بر عمر یک ابزار دندان پزشکی تاثیرگذارند.
نگهداری و تمیز کاری وسایل دندان پزشکی باید نسبتاً آسان باشد. زیرا این ویژگی این اطمینان را می دهد که استفاده از آن ایمن بوده و اینکه به درستی کار می کند.
ابزار آلات دندان پزشکی پس از پایان عمر کاری نباید اثر سوئی بر محیط داشته باشند. بنابراین بسیاری از دندان پزشکان ابزاری را انتخاب می کنند که دارای قابلیت بازیافت باشند.
فولادهای زنگ نزن آلیاژهایی هستند که توانسته اند این نیازها را تامین کنند. عمده ترین ویژگی این فولادها مقاومت در برابر خوردگی می باشد. همچنین از استحکام، سختی و دوام بالایی برخوردارند. اگرچه این آلیاژها بر خلاف فلزاتی نظیر نقره آنتی میکروب نیستند اما به راحتی توسط آب و مواد شوینده ضد عفونی می شوند. از نظر زیست محیطی نیز تاثیر سوئی بر محیط زیست نداشته و دارای قابلیت بازیافت 100% هستند.
استیل 420 یک فولاد زنگ نزن مارتنزیتی بوده که بارزترین ویژگی این فولادها قابلیت سخت شوندگی بواسطه عملیات حرارتی است. همچنین دارای خاصیت مغناطیسی نیز می باشد که در عرف بازار به استنلس استیل های مغناطیسی، استیل بگیر نیز می گویند. این فولاد معمولا مقاومت خوبی در محیط های خورنده متوسط از خود نشان می دهد. این ورق استیل بگیر در حالت سخت شده دارای بیشترین مقاومت به خوردگی است.
به طور کلی فولادهای زنگ نزن مارتنزیتی بیشتر به منظور دست یابی به استحکام و سختی بالا طراحی شده اند به طوری که گرید 420 در حالت سخت شده، دارای حداقل 50HRC سختی می باشد. از این رو از استیل 420 معمولا در ساخت تجهیزات ارتودنسی نظیر انبرک و پنس (forceps)، قیچی (sisscor)، جرم گیر (scaler)، اولیوتور دندان پزشکی (dental elevators- منظور ابزار کشیدن دندان) و بسیاری از موارد دیگر که علاوه بر مقاومت به خوردگی خواص نظیر استحکام، سختی و مقامت به سایش نیز در اولویت می باشند مورد استفاده قرار می گیرند.
ابزار آلاتی که در قسمت قبل معرفی شد در معرض تماس با دندان، مواد دندانی و جرم ها بوده و بیشتر به منظور تراشیدن و کشیدن دندان مورد استفاده واقع می شوند. به همین جهت می بایست از مقاومت به سایش، استحکام و سختی بالایی برخوردار باشند. همچنین تیزی بالایی داشته و کند نشوند. گرید 420 حد بیهنه ای از این خواص را برآورده می سازد و عمده ترین مزیت آن عملیات حرارتی پذیر بودن آنهاست. زیرا بواسطه عملیات حرارتی، خواص مکانیکی استیل 420 اعم از استحکام، سختی و مقاومت به سایش افزایش می باید.
معمولا عمر تجهیزات پزشکی و دندان پزشکی که از فولادهای زنگ نزن مارتنزیتی همچون این ورق استیل بگیر (استنلس استیل 420) ساخته شده و مداوم در معرض فرایندهای شست و شو و تمیزکاری بوده اند باید عمر طولانی را انتظار داشت. به عنوان مثال جرم گیر ساخته شده از استیل های مارتنزیتی به طور میانگین 15 سال عمر کاری دارد. نمونه هایی وجو دارد که تا 30 سال نیز مورد استفاده واقع شده اند.
قیمت ورق استیل بگیر اعم از فریتی و مارتنزیتی معمولا به خاطر کمتر بودن میزان فقدان نیکل و کمتر بودن میزات کروم در مقایسه با استیل های آستنیتی سری 300 (استیل های نگیر) پایین تر است. اما این فولادها از موجودیت کمتری در بازار برخودار هستند و تهیه استیل های مارتنزیتی سری 400 نسبت به سری 300 دشوارتر است. مجموعه بازرگانی فلز کالا معدود شرکت وارد کننده فولاد زنگ نزن بوده که این رده آلیاژی را در بین محصولات خود جای داده است. جهت خرید و استعلام قیمت ورق استیل بگیر و نگیر می توانید با کارشناسان بخش فروش در شرکت فلزکالا ارتباط برقرار نمایید.
