اتیلن گلیکول ترکیبی شیمیایی است که بیشتر در تولیدات صنعتی استفاده می شود. این ماده مایعی بدون بو، بی رنگ و چسبناک می باشد، طعم آن شیرینی است و تحت نام مونو اتیلن گلیکول نیز شناخته می شود. این ترکیب برای اولین بار در سال ۱۸۵۶ توسط شیمیدانی فرانسوی به نام آدولف ورتز کشف شد. او از طرفداران بزرگ نظریه اتمی بود.
مولکول اتیلن گلیکول در مجموع شامل ۹ پیوند می باشد. از بین این 9 پیوند، ۳ پیوند غیر هیدروژنی، یک پیوند قابل چرخش، ۲ گروه هیدروکسیل و ۲ الکل اولیه هستند. ساختار شیمیایی دوبعدی آن، فرمول اسکلتی نیز نامیده می شود و نماد استاندارد برای مولکول های آلی می باشد. اتم های کربن در ساختار شیمیایی این ماده در گوشه ها قرار دارند و اتم های هیدروژن متصل به اتم های کربن نشان داده نمی شوند. ساختار شیمیایی سه بعدی این ترکیب بر اساس مدل توپ و چوب است که نشانگر موقعیت سه بعدی اتم ها و پیوندهای بین آنها می باشد. بنابراین شعاع کره ها از طول میله ها کوچک تر است تا دید واضح تری از اتم ها و پیوندها در سراسر مدل ساختار شیمیایی ارائه شود. اتیلن گلیکول به شدت در معرض خوردگی می باشد. بیشتر خوردگی ها به دلیل تجزیه به اسیدهای آلی در دماهای بالاتر است. ناخالصی های موجود در اتیلن گلیکول نیز فرآیند خوردگی را تسریع می کند. فرآیند خوردگی منجر به گرفتگی لوله ها، پمپ ها و شیرالات می شود که کاهش راندمان سیستم را به دنبال دارد.
ضد یخ: رایج ترین کاربرد اتیلن گلیکول در فرمولاسیون ضد یخ می باشد. این ترکیب می تواند با پیوندهای هیدروژنی موجود در آب تداخل کرده و اتصال مولکول های آب به یکدیگر را سخت کند. این فرآیند از تشکیل بلورهای یخ جلوگیری کرده و نقطه انجماد آب را کاهش می دهد. این خصوصیات همچنین آن را به مایع یخ زدایی ایده ال برای شیشه جلو خودرو و همچنین هواپیما بدل می کند. توانایی آن در کم کردن نقطه انجماد آب نیز در مخلوط های درون شیشه برای نگهداری نمونه ها مفید است و همچنین می تواند به منجمد کردن یک نمونه بیولوژیکی کمک کند تا آن را برای مدت طولانی تری نگهداری نماید.
تولید پلیمر: اتیلن گلیکول همچنین کاربرد عمده ای در ساخت پلیمرها دارد. این ترکیب با اکسید اتیلن واکنش داده و نقشی مهم در تولید پلی اتیلن گلیکول ایفا می کند. هنگامی که این واکنش کاتالیز شود، اتیلن گلیکول پلیمریزه تولید می شود.
خشک کننده: ویژگی نم گیری این ترکیب و همینطور نقطه جوش بالا، اتیلن گلیکول را به عاملی خشک کننده تبدیل می کند. در صنعت گاز طبیعی آب گیری گلیکول سیستمی است که قبل از استفاده ی تجاری از یک ماده خشک کننده مایع، مانند اتیلن گلیکول، برای حذف بخار آب از گاز طبیعی استفاده می کنند.
این ترکیب در ساخت فایبرگلاس نیز کاربرد دارد و در مواردی مانند جت اسکی، توپ های بولینگ، مخازن ذخیره سازی و وان حمام مورد استفاده واقع می شود. اتیلن گلیکول همچنین برای محافظت و پیشگیری از پوسیدگی یا قارچ در چوب استفاده می شود. این مزیت به ویژه برای موزه هایی که در آن اشیا چوبی و نیمه پوسیده نمایش داده می شود، بسیار مفید است. اتیلن گلیکول دی نیترات به منظور تولید دینامیت نیز استفاده می شود و همچنین می تواند در هوای سرد مورد استفاده قرار می گیرد.
ترکیب این دو ماده در صنایع شیمیایی به عنوان کنسانتره و محلول گلیکول شناخته می شود و دارای کاربردهای متعددی می باشد. این ترکیب با توجه به نقطه انجماد پایین معمولاً به عنوان ضد یخ بکار برده می شود.
مونو اتیلن گلیکول، دی اتیلن گلیکول و تری اتیلن گلیکول انواعی از این ماده شیمیایی هستند که هریک کاربردها و ویژگی های مختلفی در صنایع دارند.
هنگام استفاده از ضدیخ خودرو ممکن است فرد از طریق تماس با پوست در معرض اتیلن گلیکول قرار گیرد. به گفته مرکز کنترل بیماری ایالات متحده، تماس پوست با مقدار بسیار کمِ این ماده تاثیری بر سلامتی نخواهد داشت. سازمان غذا و داروی ایالات متحده نیز این ترکیب را به عنوان یک افزودنیِ غیرمستقیم غذایی برای استفاده به عنوان جزئی از چسب های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی تایید کرده است. مصرف این ترکیب می تواند باعث بیماری های جدی شود. اولین علامت مصرف خوراکی آن شبیه احساس ناشی از نوشیدن الکل می باشد. علائم دیگر ممکن است شامل تهوع، استفراغ، تشنج، بیحالی یا بیهوشی باشد. این ترکیب پس از بلع سریعاً جذب می شود. بلعیدن، خطرناکترین راه قرار گیری در معرض آن می باشد.
اتیلن گلیکول به طور کلی غیرخورنده می باشد، با این حال در دماهای بالا و بر اثر تجزیه، ممکن است مقداری اسید گلیکولیک ضعیف تشکیل شود. به همین دلیل در هنگام کاربرد آن به عنوان ضد یخ و ضد جوش، باید مواد مناسب کنترل اسیدیته و جلوگیری از خوردگی به محلول آن اضافه شود. فولادهای کربنی، انواع ورق استیل نگیر (مانند ورق استیل 304) و کلیه آلیاژهای نیکل در برابر این ترکیب مقاوم می باشند. در بحث هزینه نیز مواد بکار رفته در ساخت تجهیزات نگهداری و انتقال دارای اهمیت است. به عنوان مثال، قیمت ورق استیل 304 بکار رفته در ساخت مخازن ذخیره اتیلن گلیکول نسبت به فولادهای کربنی گرانتر می باشند. بنابراین، هنگام انتخاب مواد، غلظت و دمای مواد باید مدنظر قرار بگیرند تا بالاترین صرفه اقتصادی حاصل شود. علت گرانتر بودن قیمت ورق استیل 304 نسبت به فولادهای کربنی، وجود عناصر آلیاژی از قبیل نیکل و کروم در ترکیب شیمیایی آن می باشد.
