میزان و ترکیب متفاوت آلیاژهای به کار رفته در ورق های استیل، آن ها را برای استفاده در صنایع گوناگون مهیا می سازد. اما در یک تقسیم بندی کلی می توان آن‌ها را در دو دسته ورق استیل بگیر و ورق استیل نگیر قرار داد. تفاوت دو نوع ذکر شده تنها به خاصیت مغناطیسی ورق استیل بگیر محدود شده که خود به سه گروه کلی ورق استیل 430، ورق استیل 410 و ورق استیل 420 تقسیم می شود. گرید 420 در برابر خوردگی ناشی از آب شیرین، هوا، مواد غذایی و قلیایی و همچنین حرارت، عملکرد بسیار مطلوبی دارد.
فولاد، نقش عمده‌ای در تولید محصولات و تجهیزات صنایع مختلف بازی می‌کند. دسته‌ای از فولادها که در ترکیبات آن‌ها میزان کروم و نیکل افزایش یافته و مقدار کربن موجود در آن‌ها کاهش می یابد، به فولاد استنلس استیل یا فولاد ضد زنگ معروف هستند. این فلزات با ظاهری زیبا، مقاومت بالایی در مقابل زنگ زدگی و خوردگی داشته و همین امر آن‌ها را به یکی از پرکاربردترین فلزات در جهان تبدیل کرده که در تولید ظروف آشپزی و لوازم آشپزخانه گرفته تا خودروسازی، هواپیماسازی و تجهیزات پزشکی و جراحی خودنمایی می‌کند.
اگر تا به حال زمان قابل توجهی را در یک بیمارستان یا کلینیک سپری کرده باشید، متوجه این موضوع شده اید که در ساخت بسیاری از محصولات و ابزارهای بیمارستانی و آزمایشگاهی و یا حتی درمانی، ورق های استیل نقش برجسته ای را بازی می کنند.
ورق استیل بگیر با دارا بودن کربن کمتر از 0.01 درصد و خاصیت آهن ربایی، امروزه نقش مهمی در تجهیزات بیمارستانی و صنعت پزشکی ایفا می کند و علاوه بر استفاده در ساخت تخت ها، صندلی های چرخدار و نرده ها برای سوزن کانول، اسکنرهای MRI، ابزارهای جراحی قابل استریل، تجهیزات دندانپزشکی، ایمپلنت های جراحی و همچنین مفاصل جایگزین مانند لگن نیز ایده آل است.
اگرچه هر نوعی از استنلس استیل برای اکثر صنایع کاربردی است، اما گریدهای مورد استفاده در دنیای پزشکی، کمی متفاوت بوده و فقط گریدهای مقاوم در برابر خوردگی که به ورق استیل جراحی معروف هستند و به طور قابل توجهی نسبت به ورق استیل معمولی، گران تر هستند، واجد شرایط محسوب می شوند.
متأسفانه هیچ تعریف مشخصی از ورق استیل جراحی وجود ندارد و در میان تولیدکنندگان و توزیع کنندگان، کمی اختلاف نظر و سازگاری وجود دارد. اما فولادهای ضدزنگ مارتنزیتی مانند ورق استیل بگیر 420 که به گرید برشی (cutting grade) معروف است، در ساخت تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی مصرف بالایی دارند.
از آنجا که میزان کروم به کار رفته در نوع مارتنزینی و یا فریتی در مقایسه با استیل های نگیر مثل آستنیتی، بیشتر است، بنابراین قیمت ورق استیل بگیر با کمی اختلاف بیشتر بوده و در میان فولادهای ضدزنگ نیز، فولاد جراحی به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، گران تر است؛ هر چند به دلیل وارداتی بودن استیل، قیمت آن تابعی از شرایط اقتصادی حاکم بر کشور، نوسانات نرخ ارز و عوامل تأثیرگذار دیگر است.
هنگام بحث و تمرکز بر روی استاندارهای مواد جهت ساخت محصولات مختلف، شاید صنعت پزشکی سخت ترین الزامات را در این خصوص داشته باشد که علت آن نیز چیزی نیست به جز آنکه گاهی مواقع کوچکترین بی احتیاطی و یا عفونت ناشی از یک ماده غیراستاندارد و نامناسب، می تواند مرگ و زندگی انسان ها را رقم بزند.
1. فولاد ضد زنگ در برابر خوردگی مقاوم است
فلسفه طراحی فولاد ضد زنگ، مقاومت در برابر زنگ زدگی است. با اضافه کردن مقدار کمی کروم (10.5 درصد) به آلیاژ آهن، لایه نازکی ایجاد می شود که آن را در برابر لکه، خوردگی و زنگ زدگی محافظت می کند و حتی می تواند در مجاورت اکسیژن نیز، خود را ترمیم کرده و لایه غیرفعال مجدد شکل بگیرد.
2. فولاد ضد زنگ به راحتی ضدعفونی می شود
برخلاف مس، نقره و سایر فلزات سنگین، ورق استیل بگیر، هیچ گونه خاصیت میکروبی طبیعی ندارد و به راحتی تمیز و استریل می شود. بنابراین گزینه مناسبی برای صنایع پزشکی و تجهیزات دندانپزشکی است که با سلامت انسان ها در ارتباط هستند. همچنین این ورق ها به خاطر قرار گرفتن در معرض دماهای شدید در روش های جراحی و استریل، خراب و یا خورده نمی شوند.
3. فولاد ضد زنگ فوق العاده بادوام است
خواص مکانیکی و خوردگی بالا، دلیل بسیار خوبی برای استفاده از این آلیاژ در برخی از سخت ترین صنایع تا ظریف ترین کاربردها مانند کاربردهای جراحی است. چنین ویژگی، هزینه تعمیر و نگهداری را کاهش داده و طول عمر هر محصول را افزایش می دهد.
4. ورق استیل بگیر، قابل بازیافت است
امروزه حفظ محیط زیست، اولویت اول در مصرف محصولات است. فولاد ضد زنگ این قابلیت را دارد که با توجه به تقاضای همیشگی و جهانی برای آن، بارها بازیافت شود؛ بدون آنکه تغییری در خواص آلیاژی آن ایجاد گردد.
هر ساله، پزشکان در سراسر جهان ده ها میلیون عمل جراحی چه جزئی و چه عمیق و گسترده انجام می دهند. همان طور که بیماران بر مهارت و دقت جراحان خود برای انجام عمل تکیه می کنند، متخصصان پزشکی نیز باید بر طیف وسیعی از تجهیزات مورد نیاز خود متمرکز شوند تا به آن ها در کسب بهترین و رضایت بخش ترین نتایج کمک کنند. ورق استیل بگیر با ویژگی های متنوع و منحصر به فرد خود، نقش حیاتی در صنعت پزشکی بر عهده گرفته و برای گستره ای از ابزارها در زمینۀ زیست پزشکی، کاربرد دارد.
