سید تقی کمالی
برنده آینده کیست؟ و چه کسانی صاحب فرداهای موفق هستند؟ بازنده آینده کیست؟ و چه کسانی در مواجهه با شکست شاید هرگز آینده را نبینند؟ تفاوت اینان چیست؟ تصمیم؛ سرعت در تصمیمگیری، بهترین، مناسبترین و بهصرفهترین تصمیم.
جوامع را میتوان به دو نوع کند و تند تقسیمبندی کرد. چابکی، ذکاوت و جسارت ویژگیهایی جوامع تند و تعلل، غفلت و تردید ویژگیهای جوامع کند است. جوامع تند تمام ظرفیتها و قابلیتهای انسانی و فیزیکی خود را بهدرستی شناسایی کرده و از آنها بهرهبرداری شایسته میکنند اما جوامع کند در شناخت و کاربست ظرفیتها ناکام بوده و در تبدیل استعدادها به قابلیتهای قابل بهرهبرداری عاجز هستند. همین تفاوتها در جایجای زندگی فردی و جمعی و در تمامی عرصههای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، مدیریتی، علمی و فناوری قابل ردگیری و مشاهده است. تفاوتهایی که وجه تمایز و نقطه عطف در رسیدن یک جامعه به توسعهیافتگی و جامعهای دیگر به عقبماندگی میشود.
علم تصمیم عصاره دانش و معرفت بشری برای ورود به آینده و سرآمدی در آن است. آنکه قدرت راهبری، توان راهبردی و شایستگیهای رهبری را دارد صاحب مهارت تصمیمگیری و لایق حکمروایی، مدیریت و اداره منابع و سرمایههای انسانی، اجتماعی، مادی و معنوی است. امروز نوآوری و توسعه درهمتنیده شدهاند و راهبری آن نیازمند مدیرانی است که قدرت تصمیمگیری و ریسکپذیری داشته باشند. مجموعه تصمیمهای درست، منطقی، به هنگام و همهجانبه جامعه را به اعتلا میرساند. ازاینرو است که مهارت تصمیمگیری مدیری را از مدیری دیگر متمایز میکند و فاصله دو تصمیم درست و به جا با تصمیمی نادرست و نا به جا برندگان و بازندگان آینده را مشخص میسازد.
درک مختصات هوشمندی جامعه و جامعه هوشمند از الزامات عصر جدید است. هوشمندی جامعه یعنی قدرت انطباقپذیری، سرعت عمل، واکنشهای سریع و صحیح، تصمیمهای مبتنی بر خرد و معرفت و جامعه هوشمند یعنی جامعه مجهز به دانش و فناوری بومی و کاربردی که توانایی تبدیل داده به اطلاعات و تولید دانش را دارا است. این دو مفهوم لازم و ملزوم یکدیگر هستند. هیچ جامعهای بهصرف تجهیزشدن به آخرین ابزارها و محصولات فناورانه به توسعه و پیشرفت نمیرسد. فناوری جریان است و باید در متن اجتماع و در پیکره سازمانها ورود پیدا کند و شاکله ارکان زیستی را دربر گیرد. توسعه نوآوری گرا با پاسداشت و احیای فرهنگی و میراث تمدنی یک ملت از یکدیگر جدا نیستند. جهان جدید منفصل از ارزشهای جوامع، قدرت معنا و گستره خردورزی آنها نیست. برای خلق جامعهای آماده برای ورود به آینده سرمایههای انسانی ترجیعبند پیشتازی و پیشران اصلی ساخت آیندهای مطلوب به شمار میرود. بر همین مبنا جوامع هوشمند فناوریمحوری را در کنار انسانمحوری ملاک نظر قرار میدهند. توسعه فناوری بدون انسان توسعهیافته از جوامع معنازدایی میکند.
جوامعی دچار رکود و رخوت میشوند که شهروندان آن نیز گرفتار بیحسی شده و با فقر معنا و تهی از شوق و انگیزه زندگی را سر کنند از همین رو در چنین جوامع میزان مشارکت و همکاری و فعالیت در امور مردمی، داوطلبانه، اجتماعی و مدنی فروکاسته و در نتیجه سرمایه اجتماعی به یغما میرود. با ازمیانرفتن سرمایه اجتماعی تولید و بهرهوری و رشد و توسعه اقتصادی نیز محلی از اعراب نخواهد داشت.
«برنده و بازنده آینده: فاصله دو تصمیم امروز / هوشمندی جامعه و جامعه هوشمند»؛ سید تقی کمالی، روزنامه جهان اقتصاد: ۲۲ مهر ۱۳۹۸
