این نامه که آغارگر رسمی برنامه هسته‌ای آمریکا به شمار می‌رود در آگوست ۱۹۳۹،توسط زیلارد نوشته و به امضای آلبرت انیشتین رسید تا از دولت آمریکا درخواست شود برنامه هسته‌ای خود را در جواب به تلاش آلمانی‌ها برای رسیدن به سلاح هسته راه‌اندازی کنند!
داستان کامل این نامه، پروژه منهتن و ساخت اولین سلاح اتمی را در پادکست استرینگ کست بشنوید!
ترجمه این متن به کوشش محمدرضا طباطبایی و رضا حریریان جوان آماده شده است.
از طرف: آلبرت انیشتین
به: روزولت - رییس جمهور ایالات متحده
بتاریخ: دوم آگوست ۱۹۳۹
با سلام
جناب آقای رئیس‌جمهور،
در پی تحقیقات اخیر بوسیله انریکو فرمی و لئو سیلارد که با من از طریق نامه در ارتباط بودند، اینجانب به این نتیجه رسیدم که عنصر اورانیوم ممکن است در آینده‌ای بسیار نزدیک به منبع انرژی مهم و جدیدی تبدیل گردد. در شرایط حساس کنونی، لزوم نظارت و در صورت ضرورت، اقدام سریع از جانب ریاست جمهوری احساس می‌شود. بنده وظیقه خود می‌دانم حقایق و توصیه‌های زیر را به اطلاع شما برسانم:
در طول ۴ ماه گذشته (از طریق تحقیقات جولیت در فرانسه و فرمی و سیلارد در آمریکا) امکان ایجاد واکنش زنجیره‌ای هسته‌ای، که در نتیجه آن حجم بسیار عظیمی از نیرو آزاد و تعداد زیادی عنصر شبیه رادیم تولید می‌شود، ایجاد شده است. در حال حاضر این قطعیت وجود دارد که در آینده‌ای نه چندان دور به این توانایی دست یابیم.
این پدیده همچنین میتواند به ساخت بمب منجر گردد، در نتیجه تولید نوع جدیدی از بمب‌های بسیار قدرتمند دور از انتظار نخواهد بود. بمب‌هایی از این دست را می‌توان به وسیله کشتی منتقل کرد؛ و اگر انفجار آن در بندری صورت گیرد، ممکن است باعث نابودی کامل بندر و زمین‌های اطراف آن بشود. با این وجود، چنین بمبی ممکن است بسیار سنگین‌تر از آن باشد که بتوان آن را با هواپیما جابجا کرد.
ایالات متحده آمریکا دارای ذخایر محدودی از کانی‌های نسبتاً بی‌کیفیت اورانیوم است. در کشورهای کانادا و چک اسلواکی سابق کانی‌هایی با کیفیت بسیار خوبی موجود است در حالیکه مهمترین منابع اورانیوم در کنگو بلژیک (مستعمره بلژیک) قرار دارد.
در رابطه با این مسئله بهتر است ارتباطی دائمی بین ریاست جمهوری و گروهی از فیزیکدانان در آمریکا که در حال تحقیق و پژوهش روی واکنش‌های زنجیره‌ای هستند، برقرار شود. یکی از راه‌های نیل به این مقصود، تعیین شخصی مورد اعتماد و همچنین دارای منسب غیر رسمی به عنوان مسئول پروژه است. مسئولیت وی شامل موارد زیر می‌باشد:
الف) برقراری ارتباط با وزارتخانه‌های دولتی، مطلع نگاه داشتن آن‌ها از توسعه‌های آتی، ارائه توصیه‌های لازم برای اقدامات دولتی، داشتن توجه ویژه به مشکل تامین منابع اورانیوم برای ایالات متحده.
ب) تسریع آزمایشات عملی، که در حال حاضر در آزمایشگاه‌های دانشگاهی و با بودجه محدود در حال انجام است، با تأمین بودجه، در صورت نیاز، از طریق برقراری ارتباط با اشخاصی که تمایل به همکاری در این هدف دارند یا ایجاد زمینه همکاری با آزمایشگاه‌های صنعتی که تجهیزات لازم را دارا هستند.
بنده در جریان هستم که آلمان فروش اورانیوم معادن چک اسلوواکی، که در تصرف آلمان نازی است، را متوقف نموده‌است. ملحق شدن پسر وزیر امور خارجه آلمان، ارنست فون وایتسکر، به انیستیتو قیصر ویلهلم در برلین، که در حال حاضر برخی از پژوهش‌های آمریکایی‌ها بر روی اورانیوم در آنجا دوباره انجام می‌شود، میتواند دلیلی بر اقدامات زودهنگامی از این دست باشد.
با کمال احترام
آلبرت انیشتین
