اول تیر 1399، درست در بلندترین روز سال که به آن انقلاب تابستانی هم می‌گویند، یک خورشید گرفتگی اتفاق خواهد افتاد و از مناطق گوناگون ایران، با توجه به موقعیت جغرافیایی به‌صورت جزیی دیده می‌شود. سال‌هاست که دانشمندان در زمان خورشید گرفتگی، پژوهش‌هایی را انجام می‌دهند و تلاش می‌کنند رفتار گونه‌های گوناگون را در زمان وقوع این پدیده بررسی کنند. یکی از این گونه‌ها گیاهان هستند که در زمان وقوع کسوف، رفتارهای جالب و عجیبی دارند. در این مطلب از بنیس فلاور، بیشتر درباره خورشید گرفتگی و تاثیری که بر گیاهان دارد، بخوانید.
خورشید گرفتگی 1 تیر 1399
یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین پدیده‌های نجومی سال 99، خورشید گرفتگی اول تیرماه است. روزی که از گذشته به‌عنوان طولانی‌ترین روز سال جشن گرفته شده و امسال شاهد دو پدیده جذاب در کنار هم خواهد بود. این خورشید گرفتگی در بسیاری از مناطق ایران به‌صورت جزیی، از حوالی ساعت 9 تا 10 صبح قابل رویت است. اما هر چه به سمت جنوب بروید، امکان دیدن این پدیده به‌صورت کامل‌تر وجود دارد. در ادامه، نقشه‌ای را آوردیم که می‌توانید در آن مقدار گرفت خورشید در هر موقعیت جغرافیایی را ببینید.
خورشید گرفتگی یا کسوف چگونه رخ می‌دهد؟
کسوف یا Solar eclipse پدیده‌ای نجومی است و زمانی رخ می‌دهد که ماه، بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد و سایه‌اش، به بخشی از ساکنان زمین اجازه نمی‌دهد که تمام یا قسمت‌هایی از قرص خورشید را ببینند. اما در زمان‌های نه چندان دور، مردم از خورشید گرفتگی می‌ترسیدند. آنها فکر می‌کردند که ممکن است خورشید برای همیشه تاریک شود و نور و روشنایی‌اش را از آنها دریغ کند. به همین دلیل در زمان خورشید گرفتگی فعالیت‌هایی را انجام می‌دادند تا خطر را از خود دور کنند. اما امروزه، کسوف نه رویدادی ترسناک بلکه فرصتی برای کسب اطلاعات درباره رفتار گونه‌های گوناگون از جمله گل‌ها و گیاهان است. گیاهان در زمان خورشید گرفتگی چه رفتاری دارند؟ در ادامه بیشتر بخوانید.
گیاهان در زمان خورشید گرفتگی چه می‌کنند؟
در سال 2017، در حوالی ظهر یک خورشید گرفتگی بزرگ در آمریکا رخ داد و این غیب شدن ناگهانی خورشید، به چند گونه گیاهی شوک وارد کرد!
در آن روز، در حالی که عده بی‌شماری منتظر گرفت خورشید بودند و کم‌کم شعله‌های آتشین آفتاب در پس سایه ماه، پنهان می‌شدند، موجودات دیگر نیز واکنش‌هایشان آغاز شد. عده‌ای از محققان آماده بودند تا ببینند زنبورها و پرندگان چه می‌کنند و عده‌ای هم گیاهان را زیر نظر گرفتند. یکی از آن گیاهان، درختچه بیابانی معطری بود که در سرتاسر مناطق غربی ایالات متحده می‌روید.
آنها فعالیت‌های سطح برگ گیاه را بررسی کردند و دیدند هر چقدر تاریکی افزایش پیدا می‌کند، فعالیت‌های گیاه کاهش می‌یابد. اما وقتی که ناگهان خورشید بازمی‌گردد، گیاه دچار شوک و تعجب می‌شود. این موضوع باعث شد تا محققان دریابند که خورشید گرفتگی برای گیاهان رویدادی عادی نیست و منجر به انجام رفتارهای تدافعی می‌شود. این اتفاق بسیار جالب بود چون محققان فکر نمی‌کردند که گیاهان متوجه این رویداد آسمانی شود.
برای گیاهان چه اتفاقی می‌افتد؟
گیاهانی که در این تحقیق بودند، به سرعت آب موجود در بافت‌هایشان را از دست دادند و با آغاز خورشید گرفتگی، دچار تعرق شدند. در واقع گیاهان رفتاری را نشان دادند که در زمان غروب آفتاب از آنها سر می‌زد.
در زمان خورشید گرفتگی کامل که حدود 2 دقیقه و 18 ثانیه طول کشید، گیاهان واکنشی شدید‌تر، نسبت به زمانی که ابرهای عبوری جلوی نور خورشید را می‌گیرند، نشان دادند. در نهایت وقتی خورشید گرفتگی تمام شد، نیمی از گیاه، در حالت بسته بود و درواقع با رفتار تدافعی به آنچه در اطرافش رخ داده بود، واکنش نشان داد.
اگرچه محققان فرصت زیادی برای تحقیق بیشتر نداشتند اما دریافتند که رفتار گیاهان در زمان کسوف حالتی خاص است که در شرایط دیگر آن‌را به ندرت از خود بروز می‌دهد. در واقع گیاه به پدیده خورشید گرفتگی برای گیاهان حالتی عجیب و خاص است.
جالب است بدانید که در سال 1999، در زمان خورشید گرفتگی، رفتار درختان راش بررسی شد و دانشمندان متوجه شدند که درختان نفس خود را در طول کسوف، حبس کرده‌اند و حتی به جریان آب هم بی اعتنا هستند. علاوه بر این، برخی از گل‌ها در مواجه با خورشید گرفتگی، برگها و گل‌هایشان را جمع می‌کنند و رفتاری مشابه با زمان تاریکی هوا داشته‌اند. در نهایت دانشمندان به این نظر رسیدند که در زمان خورشید گرفتگی، ممکن است گیاه قادر به دریافت و درک امواجی باشد که ما هنوز از آن چیزی نمی‌دانیم.
تا خورشید گرفتگی بزرگ بعدی، صبر کنید
حالا محققان در انتظار خورشید گرفتگی سال 2024 هستند تا بتوانند باز هم رفتار گیاهان را زیر نظر بگیرند و اطلاعات بیشتری را درباره ارتباط کسوف و ارتباط آن با گیاهان بیابند. تا آن روز به یاد داشته باشید که برای دیدن خورشید گرفتگی حتما از عینک‌های مخصوص استفاده کنید و از دیدن این پدیده زیبا لذت ببرید. بنیس فلاور که یک فروشگاه آنلاین گل و گیاه است، با ارائه انواع گیاهان زیبا و جذاب در کنارتان خواهد بود تا بتوانید بیشتر درباره طبیعت و مظاهر آن بیاموزید.
