کتاب امروز یکی از بهترین نشریه ها در زمینۀ تألیف و ترجمه و نشر است. گروهی از مترجمان و ویراستاران و مؤلفان نامدار از همکاران این نشریه اند. مطالب هر شماره از دفترهای کتاب امروز شامل گفتگو، نقد و نظر، مقاله، کتاب‌شناسی و … است.
نخستین مطلب دفتر اول گفتگو با محمّد قاضی است. حسن مرندی، ابوالحسن نجفی، جهانگیر افکاری، نجف دریابندری و کریم امامی در این گفتگو حضور دارند. گفتگو دربارۀ ترجمۀ «دُن کیشوت» است، امّا از مسائل دیگر از جمله شعر معاصر نیز سخن به میان میآید.
در یادداشت آغاز گفتگو آمده است: «محمّد قاضی یکی از پُرکارترین و معروف ترین مترجمان معاصر است. اکنون بیش از سی سال از انتشار نخستین ترجمۀ قاضی می‌گذرد، و با این حال قاضی با شور و پشتکار یک جوان تازه نفس سرگرم کار است.
آثار فراوانی که محمّد قاضی از فرانسه به فارسی درآورده ممکن است ارزش های متفاوت داشته باشند: امّا همۀ آن‌ها از حیث بافت محکم زبان، وسعت گنجینۀ لغات و ترکیبات کاملاً ممتاز هستند. در میان این آثار، و بلکه در میان همۀ آثاری که در عصر جدید به فارسی درآمده‌اند، «دُن کیشوت» اثر کلاسیک سروانتس مقام بلندی دارد …»
از دیگر مطالب این دفتر، «خشم و هیاهوی ویلیام فاکنر» اثر ابوالحسن نجفی، «دربارۀ خشم و هیاهو – زمان در نظر فاکنر» از ژان پل سارتر ترجمۀ ابوالحسن نجفی، معرفی کتاب « از صبا تا نیما» و آشنایی با نویسندۀ این کتاب، «تحول محتوای کتاب در ایران» از دکتر هوشنگ ابرامی، نقد ضیاء موحد بر کتاب «صور خیال در شعر فارسی»، نقد جهانگیر افکاری بر کتاب «صومعۀ پارم»، «کتاب در جهان» و … را می‌توان نام بُرد.
نخستین مطلب دفتر دوّم گفتگو با حمید عنایت است.
در یادداشت آغاز گفتگو آمده است: «یکی از مسائل دشوار فرهنگ ایرانی، که گذشت زمان کمکی به حل آن نخواهد کرد، این است که رشته‌های ارتباط آن با گذشتۀ هزار هزارساله اش رفته رفته دارد قطع میشود؛ به این معنی که هرچه پیش تر می‌رویم، از میان نمایندگان و شارحان فرهنگ ایران عدّۀ کسانی که به معارف قدیم ایران علاقه و آشنایی کافی داشته باشند کم‌تر میشود. اگر اشکال کار دانشمندان نسل پیرتر در این بود که از فرهنگ مغرب زمین سر در نمی‌آوردند و برابر آن خود را گیج می‌دیدند، در مورد نسل جوان اشکال کار در این است که بیشتر نمایندگان روشنفکران از معارف قدیم بیگانه اند. دکتر حمید عنایت در این میان یکی از موارد استثناء است. عنایت دانشمندی است که هم با مبانی معارف قدیم آشنایی کافی دارد، و هم با محیط فرهنگ غربی. ترجمه‌های او از متون فلسفی غرب و مقالات او در باب فلسفۀ سیاسی و اجتماعی شواهدی است بر این وضع استثنائی او …»
در این گفتگو از ورزیدگی و توانایی زبان فارسی برای بیان مفاهیم فلسفی، مکاتب فلسفی نو، روشنفکران ایران و دیدشان دربارۀ فلسفه‌های غرب و … سخن به میان میآید.
«عقده‌های «بچّۀ تخس» جامعۀ آلمان» (دربارۀ هاینریش بُل و آثارش) از دکتر فرامرز بهزاد، نقد ضیاء موحد بر کتاب «شاعران در زمانۀ عسرت»، «چشمۀ جوشان ابهام» (دربارۀ «صومعه پارم») از هرمز شهدادی، بخشی از کتاب «از صبا تا نیما» نوشتۀ یحیی آرین‌پور، «موانع توسعۀ صنعت چاپ کتاب در قارۀ آسیا» از رابرت بی. مک‌کین ترجمۀ احمد میرعلائی، «کتاب در ایران» از ک. تابنده، «کتاب در جهان» از ح.م. گوینده و «کتابهای نو» از دیگر مطالب این دفتر است.
گفتگو با کریم کشاورز نخستین مطلب دفتر سوّم است.
در بخشی از مقدّمۀ این گفتگو آمده است: «… کریم کشاورز مردی است دارای عالی ترین صفات و سجایا: مردی است دانشمند و کاری، با خلقی شوخ و مهربان، و طبعی منیع و نجیب…»
در این گفتگو که عنایت‌الله رضا، مهرداد بهار، احمد سمیعی، محمّدرضا حکیمی و کریم امامی حضور دارند، دربارۀ ضبط اسامی جغرافیایی یا اعلام تاریخ باستان، تاریخ، تئاتر گیلان و انجمن «امید ترقی»، هدایت و نیما و … سخن به میان میآید.
از دیگر مطالب این دفتر، نقد محمّدرضا شفیعی کدکنی بر کتاب «از صبا تا نیما»، نقد حسن مرندی بر کتاب «پاسخ به ایوب»، نقد جلیل دوست‌خواه بر «سوگ سیاوش»، نقد جهانگیر افکاری بر کتابهای «بحث کوتاهی دربارۀ صادق هدایت و آثارش» و «کتاب صادق هدایت»، نقد هرمز شهدادی بر کتاب «کریستین و کید»، «گوشه‌ای از روانشناسی الهام» (نقدی بر کتاب «تحلیل ذهن» اثر برتراند راسل) نوشتۀ هربرت رید ترجمۀ نجف دریابندری، بخشی از کتاب «بهار و ادب فارسی»، «کتاب در ایران»، «کتاب در جهان» و «کتاب‌شناسی» را می‌توان نام بُرد.
سرآغاز دفتر چهارم گفتگو با شاهرخ مسکوب است.
در این گفتگو که با مهرداد بهار، ناصر پاکدامن، امیرحسین جهانبگلو، داریوش شایگان و محمّدرضا شفیعی کدکنی حضور دارند، دربارۀ تراژدی یونانی و اساطیر ایرانی، «کاست» و مبارزۀ طبقاتی، «شاهنامه» و تحقیقات اخیر، افسانه‌ها و زندگی مردم، روشنفکران و زندگی افسانه‌ها، خودآگاهی و ناخودآگاهی، تفسیر افسانه ها، تحول افسانه ها، تغییر شکل افسانه ها، پیدایش حماسه، بازسازی اساطیر، اساطیر ماقبل آریایی، تحلیل «ساختی» و «تطبیقی» و … سخن به میان میآید.
در یادداشت آغاز گفتگو میخوانیم: «نخستین بار است که شاهرخ مسکوب نویسندۀ «مقدّمه‌ای بر رستم و اسفندیار» و «سوگ سیاوش» برای مصاحبه ای حاضر میشود، زیرا مردی است منزوی، فروتن، بی‌اعتنا به شهرت و پای بند صداقت اندیشه و شرافت قلم که همیشه با سرسختی خود را از جنجال های ادبی و مطبوعاتی برکنار داشته است.
«مقدّمه ای بر رستم و اسفندیار» مسکوب سرآغازی درخشان در کار تحقیق ادبی و پایه گذار شیوه ای نو در بررسی ادبیات کهن ایران بود. مسکوب پس از نوشتن این کتاب سکوتی طولانی داشت، شاید این دوران را برای تأملی عمیق‌تر در «شاهنامه» لازم می‌شمرد. کتاب دوّم او به نام «سوگ سیاوش، در مرگ و رستاخیز» حاصل این تأمل و تحقیق است. این کتاب با چنان استقبالی رو به رو شده است که در مدّتی کوتاه به چاپ دوّم رسیده است. نقدهای دیگر مسکوب، خاصه بر آثار نمایشی یونان قدیم – سوفوکل و آشیل – به شناساندن آثار این نویسندگان کمک کرده‌است. مسکوب مترجم قابلی است: «خوشه‌های خشم»، «آنتیگن» و «ادیپ شهریار» از بهترین ترجمه‌های ربع قرن اخیر است …»
نقد حمید عنایت بر «اسلام در ایران»، نقد شائول بخاش بر «اندیشه های میرزا فتحعلی آخوندزاده»، نقد عبدالحسین زرّین‌کوب بر «از صبا تا نیما»، نقد هرمز شهدادی بر «از آن سوی دیوار»، «بعل زبوب» (نقدی بر خداوندگار مگس ها) نوشتۀ ساموئل هاینز ترجمۀ احمد میرعلائی ، بخشی از کتاب «خواب گردها» نوشتۀ آرتور کوستلر ترجمۀ منوچهر روحانی، «در سوگ یک گام» از بهمن فرسی، «کتاب در ایران»، «کتاب در جهان»، «کتابهای نو» و … از دیگر مطالب این دفتر است.
نخستین مطلب دفتر پنجم گفتگو با محمّد پروین گنابادی است.
در این گفتگو که عبدالحسین زرّین‌کوب، عبدالمحمّد آیتی، محمّدرضا حکیمی و احمد سمیعی حضور دارند، دربارۀ لغت و دستور، همکاری با استاد دهخدا، خاطرات استاد از ادیب نیشابوری و … سخن به میان میآید.
در آغاز این گفتگو میخوانیم: «محمّد پروین گنابادی، در زمانی که طلبۀ جوانی بود و حجرۀ ادیب نیشابوری را در مشهد آب و جارو میکرد، تا به امروز که دانشمندی سال خورده است و در خانۀ خویش در تهران سرگرم تحقیق و تألیف است، همواره خدمت گزار صدیق زبان و ادب فارسی بوده است. معلّم قدیمی زبان فارسی و نمایندۀ سبزوار در دورۀ چهاردهم مجلس شورای ملّی و همکار علّامه دهخدا در تهیه و تنظیم «لغتنامه» و صاحب تألیفات و مقالات متعدّد در زمینۀ لغت و دستور فارسی، اکنون سال‌هاست که با مؤسسات فرهنگی مانند بنیاد فرهنگ ایران و لغت نامۀ دهخدا و انتشارات دانشگاه همکاری دارد. آقای گنابادی علاوه بر کار تحقیق و تألیف، همیشه به کار ترجمه نیز علاقه‌مند بوده است. و ترجمۀ او از متن عربی «مقدّمۀ ابن خلدون» که به وسیلۀ بنگاه ترجمه و نشر کتاب انتشار یافت، چه از نظر دقت و اعتبار و شیوایی زبان، و چه از حواشی محققانۀ مترجم، از بهترین نمونه‌های ترجمه به زبان فارسی است…»
از دیگر مطالب این دفتر، نقد احمد سمیعی بر کتاب «شعر نو از آغاز تا امروز»، نقد غلامعلی حدادعادل بر کتاب «علم و تمدّن در اسلام»، نقد پرویز منصوری بر کتاب «مردان موسیقی»، نقد دکتر عظیم وهاب‌زاده و دکتر حسن مرندی بر کتاب «درست و نادرست در روانشناسی»، نقد هرمز میلانیان بر کتاب «زبان و زبان‌شناسی»، بخشی از کتاب «معنی هنر» نوشتۀ هربرت رید ترجمۀ نجف دریابندری، بخشی از کتاب «سقوط» اثر آلبر کامو ترجمۀ شورانگیز فرخ، «بازاری در انتظار رونق – چشم‌انداز صنعت نشر کتاب در ایران» از شائول بخاش، «از راپاوند و فنّ شاعری» از ح.م. گوینده و ضیاء موحد، «کتاب در ایران»، «کتاب در جهان» و «از کتابهای نو» را می‌توان نام بُرد.
سرآغاز دفتر ششم گفتگو با مجتبی مینوی است.
در این گفتگو که ایرج افشار، دکتر محمّدرضا شفیعی کدکنی و نمایندۀ « کتاب امروز » (نجف دریابندری) حضور دارند، دربارۀ اغلاط مشهور، تصحیح شاهنامه، تصحیح حافظ، دربارۀ کارهایی که دربارۀ شاهنامه صورت گرفته، خاطرات استاد از هدایت و نیما و … سخن به میان میآید.
در مقدّمۀ گفتگو میخوانیم: «مجتبی مینوی که در سراسر عمر ادبی اش، که دامنۀ آن نیم قرن تمام را در بر می‌گیرد، همواره خود را به عنوانِ یک منتقد سخت‌گیر و یک پژوهشگر ستیهنده شناسانده است، و غالباً طرح و انتشار نظریات و او مباحثات و گاه مناقشات فراوان در پی داشته است. بنابراین طبعاً هیچ ضرورتی ندارد که همۀ نویسندگان کتاب امروز با همۀ گفته‌های استاد مینوی موافقت مطلق داشته باشند، ولیکن آن ها این را مسلّم میدانند که شنیدن نظریات مردی چون مینوی که، علاوه بر داشتن مقام بلند در تحقیق، از بدو پیدایش جنبش جدید ادب فارسی در متن آن قرار داشته است همواره یک فرصت مغتنم خواهد بود…»
نقد فرشته نورائی بر کتاب «اندیشۀ ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار»، نقد شائول بخاش بر کتاب «نامه‌هایی از تبریز»، نقد سروش صحت بر کتاب «سقوط»، نقد مجید تهرانیان بر کتاب «نفت ما و مسائل حقوقی آن»، نقد علی اشرف صادقی بر کتاب «واژه‌نامۀ سنگسری»، «چهرۀ بی‌فروغ داستان‌نویسی» از مالکوم کاولی ترجمۀ احمد میرعلائی، «نویسندۀ منتشر» از هرمز شهدادی، «بحثی دربارۀ صرف فعل در زبان علمی فارسی» از محمّد حیدری ملایری، بخشی از کتاب «گیلان در جنبش مشروطیت» نوشتۀ ابراهیم فخرائی، بخشی از کتاب «مسیر طالبی» به کوشش حسین خدیوجم، «کتاب در ایران»، «کتاب در جهان» و «از کتابهای نو» از دیگر مطالب این دفتر است.
دورۀ اول کتاب امروز با این دفتر به پایان می‌رسد. خط مشی کتاب امروز در دورۀ دوّم تغییر نمی‌کند و نشریه به روال دورۀ اوّل راهش را ادامه می‌دهد.
نخستین مطلب دفتر اوّل دورۀ دوّم گفتگو با دکتر محمود بهزاد است.
در این گفتگو که هوشنگ دولت‌آبادی، نجف دریابندری، محمّد حیدری ملایری، حسن مرندی و غلامعلی حدّادعادل حضور دارند، دربارۀ زیست‌شناسی امروز بحث میشود.
در مقدّمۀ گفتگو امده است: «از دکتر محمود بهزاد، که ماه گذشته وارد شصتمین سال زندگی خود شد، تاکنون پنجاه و دو کتاب – از تألیفات و ترجمه – منتشر شده است. همۀ این آثار مربوط به شاخه های گوناگون علوم طبیعی است. همچنین دکتر بهزاد بیش از چهل سال در مدارس کشور علوم طبیعی تدریس کرده است. بدین ترتیب همۀ کسانی که در این کشور با علوم طبیعی سر و کار دارند به نحوی، مرهون کار و کوشش دکتر بهزاد هستند. در سطور زیر، این معلّم و نویسنده و مترجم دانشور و سخت کوش با چند تن از دوستان و علاقه مندان آثارش دربارۀ زندگی و تجربیات و نظریاتش سخن می‌گوید …»
گفتگو با مجتبی مینوی، در دفتر ششم، – همان‌طور که انتظار میرفت – مسبب رنجش چند تن شد. در جواب «پژوهش گر ستیهنده» عنوانی است برای دو نامه از شاهرخ مسکوب و محمّدعلی اسلامی، و نامۀ مفصلی به امضای علی همدانی خطاب به گردانندگان کتاب امروز تحت عنوان «یک نامه در حاشیۀ یک گفتگو»، چاپ شده در مجلۀ «نگین»، که قسمتی از آن در این دفتر نقل شده است.
از دیگر مطالب مهم این دفتر نقد دکتر محمّدجعفر محجوب و علی رواقی بر کتاب «پیشاهنگان شعر پارسی»، نقد فرشته نورائی بر کتاب «گیلان در جنبش مشروطیت»، نقد هرمز شهدادی بر کتاب های «خداحافظ گاری کوپر» و «پرندگان می‌روند و در پرو میمیرند»، نقد فرامرز قائم مقامی بر کتاب «قالی بولوردی»، نقد عظیم وهاب زاده و حسن مرندی بر کتاب «حیات: طبیعت، منشأ و تکامل آن»، «آیا هگل فیلسوف بزرگی بود؟» ترجمۀ مهرداد رهسپار، «میان بودن و نبودن» از ابوالحسن نجفی، بخشی از مقدّمۀ کتاب «گزیدۀ غزلیات شمس»، «کتاب در جهان»، «کتاب در ایران»، معرفی ابراهیم فخرائی و «از کتابهای نو» را می‌توان نام بُرد.
سرآغاز دفتر دوّم دورۀ دوّم گفتگو با فؤاد روحانی است.
در این گفتگو که نجف دریابندری، مجید تهرانیان، بیژن جلالی و عظیم وهاب زاده حضور دارند، دربارۀ تاریخ ملّی شدن صنعت نفت، روش علمی یونگ، حقایق روانی، حقیقت و افسانه، افکار یونگ و عرفان ایرانی، موسیقی و … سخن به میان میآید.
در مقدّمۀ گفتگو آمده است: «فؤاد روحانی که مردی است درس خوانده و با فرهنگ؛ سال ها در صنعت نفت به کارهای اداری و حقوقی سرگرم بود تا آنکه نزدیک بیست سال پیش با ترجمۀ «جمهور» افلاطون قدم به میدان فلسفه و ادب گذاشت و با همان اثر نخستین نشان داد که غیبت او از این میدان تا چه اندازه مایۀ غبن بوده است. از آن پس خوانندگان فارسی زبان به آثار متعددی از آقای روحانی دسترسی یافته اند. مهمترین اثر روحانی «تاریخ ملّی شدن صنعت نفت ایران» است که سال پیش انتشار یافت و هنوز موضوع بحث محافل اجتماعی و فرهنگی است …»
نقد نجف دریابندری بر کتاب «آتشی بر مزاری بیدار»، نقد هرمز شهدادی بر چهار کتاب ترجمه شده از اینیاتیسو سیلونه، نقد حمید عنایت بر کتاب «شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان»، نقد مجید تهرانیان بر سه کتاب تألیف و ترجمه دربارۀ نفت، نقد غلام‌رضا ارژنگ بر کتاب «دستور زبان فارسی»، نظر اجمالی به چند کتاب، (در باب ترجمۀ «عام فهم و خاص پسند» حاجی بابا) از کریم امامی، بخشی از کتاب «هفت چهره از شاعران معاصر ایتالیا»، «کتاب در جهان»، «کتاب در ایران»، معرفی خان بابا مشار و «از کتابهای نو» از دیگر مطالب این دفتر است.
کتاب امروز در ۸ دفتر و ۴۶۲ صفحه به قطع ۲۸در۲۱ با چاپ و صفحه‌آرایی خوب منتشر شده است.
این شیوه که هر دفتر با گفتگویی آغاز شود، نخستین بار از کتاب امروز شروع شد و بعدها نشریه هایی از آن تقلید کردند.
گفتگوهای کتاب امروز نه تنها نشانۀ قدرشناسی از بهترین مترجمان و مؤلفان و محققان این کشور است، بلکه به جهت وسعت معلومات شرکت کنندگان در بحث، بسیار آموزنده و خواندنی است.
از جمله بخش‌های بسیار خوب کتاب امروز نقد کتاب های تازه انتشار یافته است. در این بخش صاحب نظران و نویسندگان نامدار کتاب های مربوط به تخصص خود را نقد و بررسی می‌کنند. مقالاتی در زمینۀ تألیف و ترجمه و نشر، کتاب شناسی کتاب های تازه نیز بر غنای کتاب امروز میافزاید.
در دفترهای دورۀ اوّل چنین به نظر می‌رسید که کتاب امروز زیر نظر گروهی از نویسندگان و مترجمان منتشر میشود، امّا در دفتر هشتم قید شده است که گرد آورندۀ کتاب امروز کریم امامی است.
به هر حال، کتاب امروز نمونۀ بسیار خوبی است برای کسانی که بخواهند نشریۀ ویژۀ کتاب منتشر کنند.
برای دانلود رایگان تمام 8 شماره کتاب امروز به لینک زیر مراجعه نمایید.
