کتاب زمان بر خلاف بسیاری از جنگ ها و نشریات گهگاهی، هر شماره را به یک موضوع اختصاص داده است. از شماره ثبت برخی کتاب ها یا تاخیر های ثبت شده در شناسنامه آنها میتوان حدس زد که این نشریه در فاصلۀ سال های ۱۳۴۷ تا ۱۳۶۴ منتشر شده است.
در یادداشت آغاز کتاب اول تحت عنوان “چه باید خواند” آمده است:” در دنیای امروز که دنیای سرعت است و از لحاظ وقت بسیار فقیر، حکم هایی از قبیل«هر کتاب به یک بار خواندن می ارزد» کمتر مورد قبول کسی قرار می گیرد. چرا که ماشین های عظیم چاپ نسخه های میلیونی رنگارنگ چاپ می زنند و قلمزن های بیشمار در هر رشته از علوم و فنون سر برمی کشند و «چیز» می نویسند. و این نوشته ها به صورت کالا در دست تاجران کتاب است. اینان با استفاده از آخرین اکتشافات سمعی و بصری در زمینه جلب مشتری فریاد و فغان سر می دهند. و کیست که نداند خواننده در چنگ تبلیغات و جنجال این تاجران و فروشنده های حرفه ای چه ها که بر سرش نمی آید!
پس چه باید خواند؟ برای خواندن چگونه باید انتخاب کرد؟” نویسندۀ این یادداشت(و بالبطع ناشر مجموعه) پس از طرح سوال هایی می نویسند:” کتاب زمان در حدود توانایی و امکان کوشش می کند پاسخ هایی، در حد مقدور خود، به سوال های بالا ارائه دهد و این کار را با معرفی نویسندگانی که معتقد به «فضای هنری» و «ساختمان ذهنی کامل» هستند آغاز می کند.”
نخستین شماره که زیر نظ دکتر مصطفی رحیمی منتشر شده، به امه سه زر نویسنده و شاعر آفریقایی اختصاص دارد. دو شعر از امه سزر ترجمۀ قاسم صنعوی، بخشی از نمایشنامۀ “تراژدی شاه کریستف” ترجمه دکتر منوچهر هزارخانی، تکه هایی از کتاب “گفتاری در باب استعمار”، بخشی از نمایشنامۀ “فصلی در کنگو”، تکه هایی از کتاب “نژادپرستی و فرهنگ”، “از تئاتر ملتزم تا تئاتر پوچی” نوشتۀ مصطفی رحیمی و فهرست آثار امه سه زر و “امه سه زر در زبان فارسی” از دیگر مطالب این دفتر است.
کتاب دوم که زیر نظ دکتر مصطفی رحیمی منتشر شده، ویژه هنر شاعری است و پس از یادداشت کوتاهی تحت عنوان “صورت و معنی”، با مقالۀ “ارفۀ سیاه” نوشته ژان پل سارتر آغاز می شود. “شعر و سخنوری” از ایمانوئل کانت ترجمۀ اسماعیل خوئی، “چگونه می توان شعر ساخت” از مایاکوفسکی ترجمۀ هومان، “معیار سیاه” از کلارنس میچر ترجمۀ رامین شهروند، “شاعران” از نیچه ترجمۀ بابک، “دربارۀ شاعری” (قطعاتی از کتاب “تولد شعر”) ترجمۀ منوچهر کاشف، “نیاز زمان و شعر امروز” از م. ر، و به عنوان “افزوده” مقالۀ “ادبیات و دنیای گرسنه” (پاسخی به مقالۀ ابوالحسن نجفی چاپ شده در دفتر هفتم جنگ اصفهان) نوشتۀ مصطفی رحیمی از دیگر مطالب این دفتر است.
کتاب زمان دفتر سوم که به همت دکتر غلامحسین ساعدی گرد آمده، ویژه تئاتر است. نخستین مقالۀ این دفتر با عنوان “بیشتر از یک نمایشنامه” بخشی از کتاب “درجستجوی تئاتر” مورخ و تئاتر شناس آمریکایی اریک بنتلی است که در آن به آثار پل کلودل-نویسنده و نمایشنامه نویس فرانسوی-اشاره شده است.
“اشاره ای بر تئاتر نو در آمریکا” نوشتۀ چارلز مرویتس ترجمۀ مصطفی قریب، “ژان ژنه و نمایشنامۀ کلفت ها” نوشتۀ ژان پل سارتر ترجمۀ محمود کیانوش، “نو بودن در نمایشنامه” نوشتۀ جرج ساترلند فریزر ترجمۀ امیر نیک بخت، “چند نکته که می توان از استانیسلاوسکی آموخت” از برتولت برشت ترجمۀ بهروز دهقانی و … از دیگر مطالب این دفتر است.
کتاب زمان دفتر چهارم که ویژه ژان پل سارتر است به همت دکتر مصطفی رحیمی فراهم آمده است. در این شماره پس از انتشار دو مجموعه دربارۀ شاعری و نمایش بار دیگر به معرفی یکی دیگر از نام آوران اندیشه پرداخته شده است.
«نمایشنامه “مگس ها” و کارگردانش» از ژان پل سارتر، “گفتگو با سارتر”، “اندیشۀ فلسفی سارتر” از ژان لاکروآ ترجمۀ باقر پرهام، “از زبان سیمون دوبووار” ترجمۀ دکتر هما جلالی، قسمتی از داستان “دیوار” ترجمۀ صادق هدایت، صحنه ای نمایشنامۀ “روسپی بزرگوار” ترجمۀ ع. ن.، “باتیستا”(از کتاب “جنگ شکر در کوبا”) ترجمۀ جهانگیر افکاری، صفحه ای از کتاب “ادبیات چیست؟” ترجمۀ ابوالحسن نجفی-مصطفی رحیمی، “زندگی و آثار سارتر” و “سارتر در زبان فارسی” از دیگر مطالب این دفتر است.
کتاب زمان دفتر پنجم که ویژه برتراند راسل است، زیر نظر دکتر مصطفی رحیمی منتشر شده است.
نخستین مقالۀ این دفتر “زندگی و آثار راسل” نوشتۀ ع. ب. است. از دیگر مطالب این دفتر “فلسفۀ راسل” نوشتۀ ای. ام. بوشنسکی ترجمۀ هومان، “اندیشه هایی از برتراند راسل” ترجمۀ اسماعیل خوئی، “فرد و اخلاق اجتماعی”، “گفته هایی از برتراند راسل”، و تحت عنوان “افزوده” مقالۀ “از تخیل تا واقعیت”(نقدی بر کتاب “قضییۀ رابرت اوپنهایمر”) نوشتۀ مصطفی رحیمی را می توان نام برد.
پنج شماره کتاب زمان که پیش از سال ۱۳۵۷ منتشر شده اند، همگی با قیمت ۱۰ ریال عرضه شده بودند و در مقایسه با نشریات مشابه، حاوی مطالبی است که از دقت نظر گردانندگان آن حکایت می کند. اما از این انتقاد که حکم معرفی و تبلیغ برای کتاب های انتشارت زمان را دارد، بری نیست.
اولین شماره کتاب زمان که پس از انقلاب و در سال ۱۳۶۳ به چاپ رسیده، به نیچه اختصاص دارد و زیر نظر عبدالحسین آل رسول (مدیر انتشارات زمان) منتشر شده است. آل رسول در یادداشت ابتدایی این دفتر تنظیم این ویژه نامه را انتشار کتاب “قدرت سیاسی” نوشتۀ ژان ویلیان لاپیر به ترجمۀ دکتر بزرگ نادرزاد اعلام کرده و بشارت از انتشار شماره بعد “ویژه یاشار کمال” به مناسب چاپ اولین جلد از مجموعه رمان سه جلدی “آن سوی کوهستان” از سوی انتشارات زمان می دهد. نویسنده ای که اولین بار با چاپ رمان “اینجه ممد” توسط کتاب زمان به فارسی زبانان معرفی شد.
این شماره با نقل قولی از مقدمۀ کتاب “اراده معطوف به قدرت” ترجمۀ دکتر محمدباقر هوشیار با عنوان “نیچه بت شکن” آغاز می شود. از دیگر مطالب این دفتر “زندگانی نیچه” ستاره هومن، فهرست آثار نیچه، “اندیشه های نیچه” ستاره هومن، “فلسفۀ نیچه” ستاره هومن، “حجت موجه خردمندی اروپا” نوشتۀ دکتر رضا داوری، “غربی ترین متفکر غربی” پاره ای کتاب “آسیا در برابر غرب” تالیف داریوش شایگان، “درباره انسان والاتر” نقل از کتاب “چنین گفت زرتشت” ترجمۀ داریوش آشوری، “آزمایشی در دیگرگونی ارزش همۀ ارزش ها” نقل از کتاب “اراده معطوف به قدرت” ترجمۀ دکتر محمدباقر هوشیار، “ضرب کلام” نقل از کتالب “فراسوی نیک و بد” ترجمۀ داریوش آشوری، “درس اخلاق برای روانشناسان” نقل از کتاب تاریکخانۀ ایدئولوژیگ ترجمۀ ستاره هومن، “گناه” نقل از کتاب “دجال” ترجمۀ عبدالعلی دستغیب، “بونده و نبونده” نقل از کتاب “حکمت در دوران شکوفایی فکر یونانیان” ترجمۀ کامبیز گوتن، گزین گویه هایی از نیچه به ترجم، ابوالحسن نجفی، “سیمای نیچه” از نامۀ سالومه در کتاب “نیچهگ اثر کارل یاسپرس به ترجمۀ عبدالحسین آل رسول، “برانگیزندۀ بزرگ” نوشته جانکو لاورین ترجمۀ ال رسول است.
دفتر ششم با فهرست کتاب های از نیچه و دربارۀ وی به زبان فارسی پایان می یابد. این دفتر به قیمت ۵۰ ریال عرضه شده است.
کتاب زمان دفتر هفتم که با فاصله ای یک ساله در بهار ۱۳۶۴ و زیر نظر عبدالحسین آل رسول منتشر شده به یاشار کمال اختصاص دارد. در مقدمه ای کوتاه هدف از انتخاب یاشار کمال برای انتشار ویژه نامه چنین آمده است:” …انتخاب یاشار کمال، مقدم بر ده ها بزرگان علو ادب دیگر، که آثارشان در مجموعه های زمان منتشر شده، به این سبب است که که شگردهای مخصوص او در کار نویسندگی و در استفاده از اساطیر ملی ترک می تواند سرمشقی باشد برای داستان نویسان، شاعران، نمایشنامه نویسان و سایر قلم به دست های جوان ایرانی.” در انتهای مقدمه خبر از انتشار ویژه جوزف کنراد به مناسب انتشار کتاب “از چشم غربی” داده شده است.
ویژه نامه یاشار کمال با مطلبی از احمد او. اوین استادیار دانشگاه پنسیلوانیا به ترجمۀ آل رسول آغاز می شود. ” مقدمه ای بر یک مصاحبه” نوشته یاشار کمال ترجمۀ رضا سیدحسینی، داستان کوتاه “گرمای زرد” یاشار کمال ترجمۀ رضا سیدحسینی، سه نمونه از رپرتاژ های یاشار کمال “چوکوروای سوزان، کلید چوکورووا، دیگ” ترجمۀ جلال خسروشاهی، مصاحبه با یاشار کمال” از مجلۀ ادبیات چاپ دانشگاه پنسیلوانیا ترجمۀ عباس شایسته، “مصاحبه با روستائیان ساری باغچه” ترجمۀ عباس شایسته، “فرزندان بومی جنوب: ویلیام فالکنر و یاشار کمال” نوشتۀ نجلا آیتور ترجمۀ آل رسول دیگر مطالب این دفتر را تشکیل می دهند. مطابق شماره های پیشین، این کتاب نیز با فهرست آثار یاشار کمال به پایان می رسد.
شماره هفتم کتاب زمان در ۵۰۰۰ نسخه و قیمت ۹ تومان عرضه شده است.
هشتمین کتاب زمان ویژه “جوزف کنراد” زیر نظر عبدالحسین آل رسول و در پائیز ۱۳۶۵ منتشر شده است.
این شماره فاقد مقدمه است، اما در پشت جلد تحت عنوان “هر چه آموزنده تر” آمده است:” در ویژه نامه های زمان ویژگی های فنی کار نویسندگان بزرگ را تجزیه و تحلیل میکنیم تا خوانندگان جوان بتوانند از مطالعۀ آثار معروف ادبی بهتر بهره گیرند و آنهایی که استعداد نویسندگی دارند راه های عرضۀ هنر خود را بهتر بشناسند.
در این جزوه ترجمۀ یک داستان معروف از کنراد چاپ شده است تا خوانندگان سنجشی همه جانبه میان فرم و محتوای آن داستان با داستان کوتاه دیگری که یکی از نویسندگان ایرانی نوشته (و در آخر همین جزوه به سبب کمی جا با حروف ریز و حذف زیرنویس های آن چاپ شده است) به عمل آورند. “
همچنین به انتشار شماره بعد “ویژه نقد ادبی” و مشکلات نشر اشاره شده که گویا همین مشکلات سبب شد تا پرونده مجموعه کتاب زمان با ویژه نامه کنراد بسته شود: ” هر نقد و اظهار نظر آموزنده ای که در این باره برسد البته مغتنم است و در جزوۀ بعدی که ویژه نقد ادبی است، چاپ خواهیم کرد. امیدواریم تا آن موقع مشکل کمبود کاغد و زینگ نیز رفع شده باشد و ناگزیر نباشیم مانند این جزوه مقاله های رسیده را با عرض پوزش از خوانندگان بحق متوقع و از نویسندگان و مترجمان بسیار گرامی آنها، خلاصه کنیم.”
این شماره با مروری بر زندگی و کارهای جوزف کنراد آغاز می شود. سپس برای پی بردن به عمق اندیشۀ کنراد خلاصۀ قسمت هایی از داستان “جوانی” او نقل می شود. سومین مطلب این شماره “انزوا و تنهایی” نام دارد و از قرائن پیداست که این سه مطلب به هم پیوسته را عباس شایسته انتخاب، اقتباس و ترجمه کرده است.
از دیگر مطالب این دفتر می توان به برگردان قسمت هایی از فصل اول کتاب “اسطورۀ امپریالیسم” نوشتۀ جونا راسکین به ترجمۀ محمدعلی صفریان اشاره کرد که به بررسی رمان معروف “دل تاریکی” میپردازد. “جهانی میان دو قطب” نوشتۀ محمدرحیم اخوت درباره رمان “از چشم غربی”، “حکایت” نوشته جوزف کنراد ترجمۀ آل رسول ، “تاریکی کنراد” نوشته و. س. نای پول ترجمۀ احمد میرعلائی، و داستانی از مجموعۀ “سیاه سیاه” نوشتۀ فرهاد کشوری با نام “سینمای امریکایی” عمده مطالب این شماره را تشکیل میدهند. همچون دیگر دفترها، این ویژه نامه نیز با فهرستی از داستان های کنراد به آخر می رسد.
کتاب زمان در ۸ دفتر و ۴۵۲ صفحه، یکی از بهترین جنگ های ادبی منتشر شده به زبان فارسی در فاصله سال های ۱۳۴۷ تا ۱۳۶۵ است.
برای دریافت هشت کتاب فوق به لینک زیر مراجعه نمایید.
https://sybiran.com/product/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86/
