«زندگی جای دیگری است» زندگی پسری شاعرپیشه و احساساتی به نام «یارومیل» را در پراگ سال‌‌های ۱۸۷۰ روایت می‌کند. شقایق ابراهیم‌زاده، نویسنده‌ی وبلاگ طاقچه، مروری بر این اثر میلان کوندرا نوشته است که در ادامه می‌توانید بخوانید.
در همان ابتدای کتاب متوجه می‌شویم که پدر یارومیل برای متولد شدن او شوقی نداشته و با تلاش‌های مادر او تن به ازدواج می‌دهد. یارومیل خیلی زود تبدیل به تمام دارایی مادرش شده و تمام توجه و عواطف مادر به او معطوف می‌شود. بنابراین طبع لطیف او نتیجه‌ی نوع تربیتی است که داشته و البته غیاب پدر هم مزید بر علتی شده تا او روحیه‌ای آسیب‌پذیرتر پیدا کند. بر خلاف چیزی که از یک پسر با این روحیه توقع داریم، او سر از سیاست درمی‌آورد و از هنر و ذوقش به ضدانسانی‌ترین شکل ممکن استفاده می‌کند.
رمان «زندگی جای دیگری است» هنگامی نوشته شد که رمان اول کوندرا (شوخی) در فرانسه جدی گرفته نشد و حتی بعضی منتقدهای ادبی آن را مورد استهزا هم قرار دادند. بنابراین می‌توان حدس زد که چرا «زندگی جای دیگری است» از جهات بسیاری با رمان پیشین نویسنده متفاوت از کار درآمده است. برای مثال کوندرا در رمان «شوخی» برای روایت یک واقعه از شش راوی استفاده کرده بود، اما در «زندگی جای دیگری است» تنها از یک راوی با زاویه‌ی دید دانای کل و نگاهی خنثی استفاده می‌کند. راوی به خواب و خیال شخصیت اصلی هم پا می‌گذارد و سرتاسر داستان را بدون پس و پیش کردن وقایع روایت می‌کند.
«زندگی جای دیگری است» رمانی عمیق و ژرف است که راوی با ریزبینی به درون کاراکترها پا می‌گذارد و سعی می‌کند با زیر و رو کردن تجربه‌ها و عواطف آنها به درک معنای وقایع زندگی این شخصیت‌ها بپردازد. بنابراین مخاطب در این رمان به عمیق‌ترین شکل ممکن با عواطف و احساسات انسان در ارتباط است. این در حالی است که این اثر از کوندرا با سبک رمانتیسیسم در تقابل است و اثری آنتی‌رمانتیک شناخته می‌شود. چرا که کوندرا عواطف شخصیت‌ها را از وقایع سیاسی و جامعه‌اش جدا نمی‌بیند و در داستان او خبری هم از استدلال‌های خام رمانتیسیست‌ها نیست.
یکی از نکات بارز در رمان‌های کوندرا طنز و عریانی است که نسبت به تصمیم‌ها و شرایط شخصیت‌ها روا داشته می‌شود! هر چه کوندرا در شرح دادن وقایع داستان دیدگاهی خنثی دارد، نسبت به کاراکترهایی که خلق می‌کند، نگاهی تیز و برنده دارد و همین باعث می‌شود که خواننده به هیچ عنوان خود را از فضای داستان و عواطف کاراکترها دور نبیند. این موضوع در زندگی جای دیگری است هم به شدت پررنگ است و بی‌نوایی و ضعف یارومیل، تصمیمات غیرمنطقی و ناتوانی او در دیدن واقعیات با طنزی ظریف و زیرکانه به نمایش گذاشته شده است.
علاوه بر طنازی و عریانی، دخالت صریح نویسنده در بیان داستان هم یکی دیگر از مشخصه‌های بارز کوندرا است که در «زندگی جای دیگری است» هم وجود دارد. او ابایی ندارد تا لابه‌لای سرک کشیدن به عواطف شخصیت‌ها سوالاتی مهم و بنیادین را هم مطرح کند.
نکته‌ی پراهمیت دیگر در آثار میلان کوندرا این است که او در داستان‌هایش بذری را نمی‌کارد، مگر اینکه قرار باشد در ادامه از هر دانه درختی رشد کند! او چنان با چیره‌دستی هنرمندانه‌ای وقایع را پیش می‌برد که گاهی رج زدن یک پاراگراف سه خطی باعث می‌شود که ارتباط مخاطب با داستان به کلی قطع شود. به همین جهت است که تک تک دیالوگ‌ها، جزئیات و وقایع در «زندگی جای دیگری است» برای فهم این داستان پراهمیت شمرده می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم این داستان صوتی را با صدای تایماز رضوانی بشنوید.
«زندگی در جای دیگری است» سال ۱۹۶۹ در فرانسه منتشر شد و چهار سال بعد (سال ۱۹۷۳) جایزه‌ی مدیسی فرانسه را دریافت کرد.
گفتنی است که کوندرا به خاطر فعالیت‌های سیاسی‌اش از کشورش به فرانسه تبعید شده بود. به همین دلیل با زبان مادری‌اش قهر کرد. او تمام آثارش را به زبان فرانسه نوشته و خود را یک نویسنده‌ی فرانسوی می‌داند. به همین علت نام این رمان تحت عنوان «برترین اثر ترجمه شده» در بین آثار ملی چک در سال ۱۹۷۵ دیده می‌شود.
برای خرید اینترنتی کتاب می‌توانید به سایت طاقچه مراجعه کنید. نسخه‌های صوتی و الکترونیکی این کتاب در طاقچه موجود است.
