یکی از تجهیزات پرکاربرد محیط های آزمایشگاهی که برای اموری مانند نمونه برداری و بررسی ساختار مواد مورد استفاده قرار میگیرد، میکروسکوپ نام دارد. این وسیله آزمایشگاهی به عنصری تغییر ناپذیر در چارت پژوهشی رشته های تجربی تبدیل شده و در مشاغلی مانند آزمایشگاه ها، مراکز پژوهشی و شرکت های دانش بنیان کاربرد وسیعی دارد.
در این میکروسکوپ ها دقت تفکیک اجزا در محیط های کم نور از اهمیت بالایی برخودار بوده و به همین دلیل تفاوت قیمت مدل های مختلف، عموما بر اساس کیفیت لنزهای به کار رفته در آن ها قابل تشخیص است.
مکانیزم عمل میکروسکوپ های آزمایشگاهی بر اساس عبور نور (با طول موج های مختلف) از لنز و برخورد آن با عدسی های محدب شکل گرفته و به این طریق میتوان نمونه های مختلف را بزرگنمایی و بررسی کرد.
به طور کلی هرچقدر طول موج نور بکار رفته در میکروسکوپ مزبور کوتاهتر باشد قدرت تفکیک و یا جــداکنندگی آن میکروسکوپ بیشتر است. برای مثال قدرت تفکیک چشم انسان ۱/۰ میلیمتر میباشد و میکروسکوپ نوری معمولی ۲۴/۰ میکرون.
خرید میکروسکوپ می تواند به خاطر پردازش انبوه اطلاعاتی که برای هر مدل ارائه می شود کار پیچیده و گیج کننده ای باشد. مدل های مختلفی از میکروسکوپ در بازار وجود دارد؛ پس اگر بدون هیچ تحقیقی برای خرید اقدام کنید، ممکن است میکروسکوپی با کیفیت پایین بخرید که حتی برای کاری که می خواهید اصلا مناسب نباشد.
با این حال قبل از خرید میکروسکوپ بهتر است به برخی پارامتر ها توجه کنید. به عنوان مثال باید بدانید که بیشتر میکروسکوپ های استریو دو چشمی هستند، اما میکروسکوپ های استریوی سه چشمی نیز وجود دارند.
این چشمی سوم به کاربر اجازه می دهد تا دوربین یا وبکم را به میکروسکوپ نصب کرده، از آن برای تدریس و تصویربرداری دیجیتال استفاده کند یا نمونه را به نمایش بگذارد.
سوال مهمی که در خرید میکروسکوپ باید از خود بپرسید این است که آن را برای چه استفاده ای می خواهید. آیا می خواهید از میکروسکوپ برای مطالعه نمونه های بافتی یا ارگانیسم های میکروسکوپی استفاده کنید یا آن را برای مطالعه روی نمونه های بزرگتر خاک و سنگ می خواهید؟
برای پاسخ به این سوال باید اشاره کنیم، اگر می خواهید روی نمونه های کوچکتر مثل خون، باکتری ها، موجودات ریز درون آب و… مطالعه کنید، به میکروسکوپ مرکب نیاز دارید؛ چراکه برای دیدن نمونه های مذکور به میکروسکوپ هایی قدرتمند و با بزرگنمایی بالا نیازمندید.
میکروسکوپ های بیولوژی نوعی از جنس میکروسکوپ های نوری هستند که عموما به عنوان ابزاری تحقیقاتی جهت استفاده دانش پژوهان و محققان علوم زیستی برای انجام آزمایش های بالینی به صورت عمومی و تخصصی به کار برده می شود. این میکروسکوپ ها دارای لنزهای چشمی عریض(22 میلیمتر) هستند که میدان دید وسیعی را برای پژوهشگر فراهم میکند.
برخورداری از وزن سبک، متمرکز سازی دقیق نور و کندانسور قوی تا بزرگنمایی 1000 برابر از سایر مزایای مهم میکروسکوپ های بیولوژی به شمار می رود.
میکروسکوپ پلاریزان برای اموری نظیر آموزش، نمونه برداری و تصویربرداری از مقاطع با ضخامت حداکثر 0.03 سانتیمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
با این میکروسکوپ می توان نوع، جنس مواد، بافت، شرایط تشکیل، مخصوصاً برای سنگ ها، کانی ها، مصالح ساختمانی، خواص Optic کانی ها (بخصوص زاویه ها) و نوع محورهای کریستالوگرافی را به صورت تصاویر آنالوگ و دیجیتال شناسایی کرد.
میکروسکوپ های پلاریزان دارای عدسی های مختلف بوده که با دقت بالایی می تواند جزئیات نمونه را مورد برسی قرار دهد. تصاویر گرفته شده از دوربین آنالوگ برای تهیه اسلاید و دوربین دیجیتال برای انتقال به سیستم کامپیوتر و پردازش های لازم قبل از تهیه فیلم و عکس، قابل بهره برداری است.
اساسی ترین میکروسکوپ هایی که امروزه مورد استفاده قرار می گیرند ، از مجموعه ای از لنزها استفاده می کنند که نور را جمع آوری ، منعکس و متمرکز می کند و نمونه مورد بررسی قرار می گیرد. بدون وجود نور ، میکروسکوپ ها کار نمی کنند.
استفاده از لنزهای مختلف باعث بزرگنمایی جسم بدون تغییر در کیفیت تصویر تولید شده می شود. گذشته از بزرگنمایی لنز ، تشخیص میدان دید میکروسکوپ نیز برای اندازه گیری دقیق اندازه نمونه بسیار مهم است. همچنین ، اکثر میکروسکوپ ها دارای لنزهای دو چشمی هستند که از دو لنز و یک منشور برای تقسیم تصویر بر روی هر دو چشمی که در آن می بینید ، استفاده می شود.
در انتهای دیگر میکروسکوپ لنزهای عینی قرار دارند که وظیفه جمع آوری و تمرکز نور را بر عهده دارند. این لنزهای عینی دارای نقاط قوت متفاوتی هستند که می توان با تنظیم قطعه چرخان دماغه به صورت یکجا از آنها استفاده کرد.
