یکی از سؤالات پرتکرار دانش‌آموزان دوره‌ی متوسطه‌ی دوم این است که اتخاذ چه روشی برای مطالعه‌ی کامل دروس و کسب بهترین نتیجه‌ی ممکن در کنکور سراسری، کارساز است. در این مجال به اختصار صحیح‌ترین روش مطالعه‌ی چهار درس مهم در آزمون سراسری یعنی شیمی، زیست شناسی، ریاضی و ادبیات را با شما در میان می‌گذاریم.
با آغاز دوره‌ی متوسطه‌ی دوم، دانش‌آموزان، اولیا و معلم‌ها درصدد هستند تا با برنامه‌ریزی اصولی و استفاده از بهترین روش‌های مطالعه، نوجوانان را برای شرکت در آزمونی آماده کنند که می‌تواند نقش پررنگی در سرنوشت و آینده‌ی تحصیلی و شغلی آنها داشته باشد. کنکور اگرچه از دور شبیه به غولی شکست‌ناپذیر است، اما تجربه نشان داده است که تلاش مستمر، بهرهگیری از اطلاعات به روز درباره‌ی مطالعه‌ی صحیح و برنامه‌ریزی اختصاصی و مطابق توان هر دانش‌آموز، می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
در همین راستا سامانه مدیریت آموزشی تراز که در زمینه‌ی آموزش مجازی برای مدارس و معلمان فعال است، علاوه بر ارائه‌ی بانک سوالات و تستهای مهم کنکوری، با ایجاد یک مجله‌ی مجازی به روزترین اطلاعات آموزشی را برای ارتقاء سطح آگاهی دانش‌آموزان، اولیا و کادر مدرسه، منتشر می‌کند.
درس ریاضی با ضریب 12، مهم‌ترین درس در کنکور رشته‌ی ریاضی به‌حساب می‌آید. ضریب این درس اختصاصی در کنکور رشته‌ی تجربی و انسانی نیز 6 است. در عین حال میانگین درصد داوطلبین کنکور در درس ریاضی معمولاً به ده هم نمی‌رسد، چون دانش‌آموزان به دلیل گستردگی مباحث ریاضی یا به دلیل آشنا نبودن با مسیر فهم و درک مباحث ریاضی بهسرعت اعتماد به نفس خود را در مواجه با آن از دست می‌دهند.
مهم‌ترین توصیههای مشاورین تحصیلی برای مطالعه‌ی ریاضی کنکور شامل موارد زیر است:
· آموختن ریاضی منوط به حل مسئله و تمرین است. آنچه موجب درک آموزش‌ها و تقویت استدلال منطقی در ذهن دانش‌آموزان میشود، ممارست و حل تمرین‌های فراوان است.
· مباحث ریاضی را جداگانه مطالعه کنید. سوالات کنکور در درس ریاضی بسیار مفهومی هستند و بودجه‌بندی این درس نیز بر اساس مباحث ریاضی اعلام میشود. بنابراین ریاضی را باید به صورت موضوعی بخوانید و در استفاده از کتابهای درسنامه و تست کنکور نیز بهتر است انواعی را تهیه کنید که جامع و موضوعی هستند.
· ابتدا تست آموزشی بزنید. یادداشت برداری از مراحل حل سوالات و مارک‌دار کردن سوالاتی که در حل آنها مشکل دارید، مهم است و رجوع دوباره به این یادداشت‌ها و سوالات برای تثبیت فهم شما از مطلب، ضروری است
· از پیش‌نیازهای هر مبحث ریاضی اطلاع داشته باشید. مثلاً اگر در مباحث تابع و مثلثات دچار اشکال هستید، نباید به سراغ مبحث حد بروید. ابتدا مباحثی مانند تعیین علامت، معادله و نامعادله را بخوانید و بعد توان‌رسانی و ریشه‌گیری. پس از آن به تابع و انواع آن بپردازید و در نهایت مباحثی مانند حد و پیوستگی و مشتق و کاربرد مشتق را بخوانید.
· تمرین‌های کتاب درسی را در اولویت قرار بدهید. تستهای دشوار و مفهومی کنکور که در کتابهای تست و آزمون‌ها می‌بینید حاوی نکاتی هستند که خیلی ساده و روان در کتاب توضیح داده شده‌اند.
· در مطالعه ریاضی، کاغذ و قلم را فراموش نکنید. در مورد مفهوم مسئله‌ها، روند حل آنها و برنامه‌ی خود برای حل هر سوال، یادداشت بردارید، اگر در توانتان بود نمودارهایی رسم کنید و فرمول‌های مهم را در این نمودارها ثبت کنید.
· تا جای ممکن تست بزنید و در آزمونهای آزمایشی شرکت کنید. از تحلیل تست آغاز کنید و از روی نکاتی که در پاسخنامه می‌بینید، یادداشت بردارید. توجه داشته باشید که چون حجم منابع ریاضی و مباحث گسترده هستند، باید در فواصل زمانی مختلف برای هر مبحث تست بزنید و مدام این چرخه را تکرار کنید تا نکات اصلی در حافظه‌ی بلندمدت شما ثبت شوند.
ادبیات فارسی با ضریب 4، بالاترین ضریب را در میان دروس دفترچه‌ی عمومی کنکور سراسری دارد و داوطلبین کنکور 18 دقیقه زمان دارند تا به 25 سوال این درس پاسخ بدهند. برای کسب موفقیت در پاسخ به سوالات ادبیات فارسی، دانش‌آموزان باید بر 6 مبحث اصلی این درس یعنی معنی لغات، املا، تاریخ ادبیات، آرایه‌های ادبی، دستور زبان و قرابت معنایی تسلط بیابند.
چگونه قرابت معنایی را مطالعه کنیم؟
از آنجایی که مبحث قرابت معنایی با 9 سوال، 36 درصد از سوالات ادبیات کنکور را تشکیل می دهد، بهتر آن است که اولویت شما در مطالعه و تست زنی در درس ادبیات، قرابت معنایی باشد. مهم‌ترین توصیه‌ها برای مطالعه‌ی قرابت معنایی شامل موارد زیر هستند:
چگونه آرایه های ادبی را مطالعه کنیم؟
در کنکور 4 سوال از مبحث آرایه های ادبی طرح می شود و برای پاسخگویی به این سوالات باید با آرایه هایی مانند: تشبیه، استعاره، تلمیح، جناس، تضاد، تناقض (پارادوکس)، اغراق، حس‌آمیزی، تناسب (مراعات نظیر)، حسن تعلیل، کنایه، مجاز، تشخیص، واج‌آرایی (نغمه‌ی حروف)، اسلوب معادله و ایهام آشنا باشید. مهم‌ترین توصیه‌ها برای مطالعه شامل موارد زیر هستند:
چگونه دستور زبان فارسی را مطالعه کنیم؟
مبحث دستور زبان فارسی با 5 سوال، 20 درصد از سوالات ادبیات کنکور را تشکیل می‌دهد. ماهیت تستهای دستور زبان فارسی تحلیلی است و صرف حفظ کردن مطالب کتاب کمک چندانی به شما نمی‌کند. بنابراین مهم‌ترین توصیههای ما به قرار زیر است:
چگونه معنای لغات و املا را مطالعه کنیم؟
در مجموع 6 سوال (24 درصد) از سوالات ادبیات به مبحث معنای لغت و املای واژگان اختصاص دارد. اما مهم‌ترین نکته در مورد مبحث لغت و املا، اهمیت مطالعه‌ی آن برای پاسخ دادن به سوالات مباحث دیگر، به‌خصوص سوالات قرابت معنایی، است. برای کسب بهترین نتیجه:
چگونه تاریخ ادبیات را مطالعه کنیم؟
معمولا فقط یک سوال از مبحث تاریخ ادبیات در کنکور طرح میشود. عمده‌ترین توصیه‌ها به این قرار هستند:
زیست شناسی بالاترین ضریب را در کنکور تجربی به خود اختصاص می دهد و داوطلبان برای موفقیت در این آزمون باید ظرف 36 دقیقه به 50 سوال زیست در کنکور پاسخ بدهند. برای کسب موفقیت باید علاوه بر حفظ مطالب درسی، توجه ویژه‌‌ای به موارد ذیل داشته باشید:
اخیراً تعداد سوالهای ترکیبی زیست در کنکور سراسری افزایش پیدا کرده است، بنابراین مطالعه‌ی ترکیبی و موضوعی این درس اهمیت دارد. فصول بسیاری از کتابهای زیست با یکدیگر ارتباط دارند و در صورت تسلط بر این کتب درسی، ذهن شما قطعاً به درک این مفاهیم ترکیبی و مرتبط نائل خواهد آمد.
اهمیت زیست یک: تفکیک دقیق بودجه بندی بر اساس پایه‌‌های تحصیلی امری دشوار است. با این حال اگر بخواهیم این تفکیک را بر اساس تمرکز اصلی سوالات در کنکور سراسری 1400 صورت دهیم، باید بدانید که از 50 سوال زیست شناسی در این آزمون، 16 سوال (32 درصد) به زیست 1 (پایه دهم) اختصاص داشته است.
اهمیت زیست دو: 18 سوال (36 درصد) از سوالهای زیست در کنکور سراسری 1400 به زیست 2 یا کتاب پایه یازدهم اختصاص داشته است. از فصل‌‌های یک، دو، پنج و هفت کتاب زیست یازدهم، هر کدام 3 سوال مطرح شده است. همچنین از فصل‌‌های سه و هشت این کتاب نیز هر کدام 2 سوال استخراج شده است. از فصل شش و نه نیز هر کدام یک سوال در کنکور آمده است. فصل چهارم زیست یازدهم نیز منبع سوال ترکیبی بوده است.
اهمیت زیست سه: 32 درصد (16 سوال) از سوالات زیست شناسی در کنکور سراسری 1400 به کتاب زیست 3 (پایه دوازدهم) اختصاص داشته است. از فصل‌‌های دو و سه زیست دوازدهم هر کدام 3 سوال و از فصل‌‌های یک، چهار، شش و هشت این کتاب نیز هر کدام 2 سوال در کنکور مطرح شده است. از فصل پنج و هفت زیست دوازدهم نیز، هر کدام 1 سوال در کنکور 1400 آمده است.
سوالات شیمی کنکور ترکیبی از پرسش‌های محاسباتی، ترکیبی، تحلیل نمودار، واکنش شیمیایی و مفهومی و حفظی هستند. محاسبات عددی، استوکیومتری، رسم آرایش الکترونیکی، جدول تناوبی و واکنش نویسی، مهم‌ترین مباحثی هستند که برای موفقیت در کنکور باید بر آنها مسلط باشید.
درس شیمی برای داوطلبان هر دو گروه تجربی و ریاضی در کنکور اهمیت بسزایی دارد. معمولاً گفته میشود که در رشته‌ی تجربی، شیمی پس از درس زیست بالاترین جایگاه را دارد و اهمیت این درس در رشته ریاضی پس از دروس ریاضی و فیزیک تعریف میشود.
برای موفقیت در این درس باید علاوه بر مطالعه‌ی دقیق و درک مفاهیم و حفظیات کتابهای درسی، توانایی بالایی در حل مسائل محاسباتی شیمی نیز داشته باشید. مهم‌ترین توصیه‌ها برای مطالعه‌ی صحیح و مؤثر شیمی کنکور شامل موارد زیر است:
درس شیمی در زیرگروه یک رشته تجربی ضریب 9 دارد، اما ضریب همین درس در زیرگروه دوم این رشته 12 است و برای پذیرفته شدن در رشته‌‌ای مانند داروسازی تسلط بر درس شیمی به‌‌اندازه‌ی زیست‌شناسی اهمیت دارد. ضریب درس شیمی در زیرگروه دوم رشته ریاضی نیز برابر با 9 است و این یعنی برای قبولی در رشته هایی مانند مهندسی نفت، پلیمر یا شیمی باید به اندازه درس فیزیک به شیمی اهمیت داده شود.
طی سال‌های گذشته سوالات کنکور سراسری بسیار مفهومی شده‌اند و کسب موفقیت در پاسخگویی به سوالات دروس اختصاصی و حتی عمومی در این آزمون مهم و سرنوشت‌ساز منوط به کسب اطلاع از روش‌های صحیح و به روز مطالعه و ثبت مطالب درسی در حافظه‌ی بلندمدت شده است.
بنابراین بهتر است دانش‌آموز دوره‌ی متوسطه‌ی دوم همگام با بهرهگیری از آموزش معلمین و مطالعه‌ی کتابهای درسی، از روش‌های صحیح مطالعه‌ی دروس آگاه باشند و با به‌کارگیری از یک برنامه‌ریزی دقیق آموزشی و بهره‌مندی از کتب متعدد درسنامه و تست، فهم خود را از مطالب درسی گسترش داده و درنهایت نتیجه‌ی بهتری کسب کنند.
در مقاله‌ای که مطالعه کردید مواردی کلی برای اتخاذ بهترین و صحیح‌ترین روش‌های مطالعه‌ی چند درس مهم در کنکور سراسری ذکر شد تا با اصولی‌ترین روش‌های مطالعه برای این آزمون گسترده و مهم بیشتر آشنا شوید.
جهت مطالعه بیشتر برای روش مطالعه دروس برای کنکور پیشنهاد میشود مقالات تراز را دنبال کنید.
