مقدمه:
در گذشته مردم منطقه ممسنی بخاطر سبک زندگی عشایری که داشتند از «کپر» و «سیاه چادر» بجای خانه استفاده میکردند! در آن زمان میان «کپر» و «سیاه چادر» های خوانین و کدخدایان با مردم عادی تفاوت هایی وجود داشت!
در روزگار قدیم در مناطق عشایری مانند ممسنی بخاطر پیشه و شغل آن زمان که بیشتر دامپروری بود، مردم هیچ گاه در مکانی ثابت نمی ماندند و اکثرا در حال ییلاق و قشقلاق بودند به همین دلیل بجای ساخت «خانه» های ثابت به شیوه های امروزی، از «کپر»ها و «سیاه چادر»ها استفاده میکردند.
مردم منطقه ممسنی هم تا زمان اسکان عشایر توسط رضاشاه در سال 1318 ه.ش اکثرا از این شیوه زندگی استفاده میکردند. ایل ها در فصل تابستان، در مناطق ییلاقی بیشتر از «کپر» و در فصل زمستان از «سیاه چادر» استفاده میکردند. «کپر»ها معمولا از چوب های بلوط و با پایه های به نام «رک» که ستون آن بود ساخته می شدند. برای سقف آن نیز از شاخه های برگدار بلوط استفاده می کردند که سطح زیربنای «کپر»ها معمولا با توجه به وضعیت مادی خانواده ها متغیر بود و هرچه خانواده ای متمول تر و ثروتمندتر بود زیربنای «کپر» آنها وسیع تر و ارتفاع آن نیز بیشتر بود. برای مثال خوانین از «کپر»هایی با 18 ستون(رک) یا 14 ستون استفاده می کردند و افراد عادی ایل هم از تعداد ستون کمتر برای ساخت خانه های خود استفاده میکردند. به همین جهت وقتی شخصی نابلد به ییلاق ایلی وارد میشد با توجه به تعداد ستون «کپر»ها و بزرگی و کوچکی آن منزل ها، متوجه محل اسکان خوانین و کدخداها می شد.
در آن زمان به دلیل اتحاد و همدلی که در میان عشایر وجود داشت همه افراد ایل در ساخت این منزل ها باهم همکاری داشتند و معمولا ابتدا محل سکونت خانوادهایی که دارای بچه و افراد سالخورده بود را فراهم می کردند، سپس به سراغ ایجاد منزل برای بقیه خانوار های ایل می رفتند. در آن زمان پدر هر خانواده به همراه فرزندان خود که آنها هم معمولا دارای زن و فرزند بودند در یک «کپر» و «سیاه چادر» زندگی میکردند و در کنار هم به امورات خانواده و ایلی می پرداختند. به دلیل اینکه اکثر خانوارها در گذشته دارای دام بودند، به وسیله شاخ و برگ درختان و معمولا بوته ها و خار های موجود در منطقه، در کنار هر کدام از «کپر»ها و «سیاه چادر»ها فضایی برای نگهداری دام نیز درست میکردند.
این شیوه زندگی که تقریبا تا هشتاد سال پیش در منطقه ممسنی اجرا می شد بعد از سیاست یکجانشینی عشایر در سال 1318 ه.ش توسط رضاشاه به مرور از میان رفت و مردم منطقه یکجانشین شدند و از آن تاریخ به بعد خانه های گل خشتی و سنگی جای «کپر» ها و «سیاه چادر» ها را گرفت!
نتیجه گیری:
اگرچه در گذشته زندگی های مردم با زحمات و دردسرهای زیادی همراه بود اما بخاطر همدلی و صمیمیتی که در میان مردم آن زمان وجود داشت عشق و محبت بیشتر میان خانوارهای ایل برقرار بود و هر کدام از افراد ایل خود را مقابل مشکلات و مصائب دیگر خانواده ها مسئول می دانستند و در مواقع ضروری به کمک هم می شتافتند، چیزی که متاسفانه در عصر حاضر دیگر کمتر شاهد آن هستیم!
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
