مقدمه:
اسب همواره در طول تاریخ جایگاه ویژه ای در میان عشایر خصوصا لرها داشته است. به همین دلیل اولین چیزی که کودکان عشایر می آموخته اند سوارکاری بوده است.
برخی محققان معتقدند رام کردن اسب و استفاده از اسب در جنگ ها و نبردها را نخستین بار ایرانیان انجام دادند و مناطق زاگرس نشین نیز از نخستین خاستگاهای اسب و سوارکاران بوده است. نخستین بار اسب توسط آریاییها به نقاط مختلف آسیا و اروپا برده شد.
در میان ایلات لر سه چیز از اهمیت و جایگاه بسیار بالایی برخوردار بود: «تفنگ برنو»، «اسب» و «زن».
اسب جایگاه اساسی در زندگی مردم عشایر خصوصا لرها داشته و علاوه بر جنگ ها، هم در مراسمات شادی و هم در مراسمات سوگواری نقش ویژه ای در میان آنها ایفا می کرده است.
یکی از آیین های زیبا و هیجان انگیز و شاد در میان لرها آیین سوارکاری در جشن ها بود. در زمان عروسی، عروس را سوار بر مادیانی می کردند و داماد با اسب دیگر در میدان به سوارکاری و تیراندازی می پرداخت و مهارت و چابکی خود رو به رخ عروس و دیگران می کشید. عروس ها که در زمان حرکت به سمت خانه داماد پارچه سفیدی بر روی سر آنها قرار داشت، این پارچه به وسیله داماد با سوارکاری و با حرکت سریع به کناری زده می شد و در این زمان بقیه تفنگ چیان شروع به تیراندازی می کردند و زن ها شروع به کل زدن می کردند.
اسب در زمان سوگ نیز جایگاه ویژه داشت و هنگام مرگ بزرگان اسب متوفی را سیاه پوش كرده، گردنش را با پارچه سبزرنگی كه به آن «یال پوش» می گویند، می پوشاندن و تفنگ و وسایل جنگی متوفی را به اسب آویزان می کردند و آنرا در مراسم به حرکت در می آورند و بر سر قبر متوفی می بردند.
به همین دلیل است که در تمام موسیقی های لری اشعاری راجب اسب سراییده شده است چرا که هم در زندگی روزانه آنها نقش اساسی داشت هم در جنگ ها و هم در مراسمات شادی و سوگ آنها.
شاید بتوان به ضرس قاطع گفت در میان تمام ایلات ایران جایگاه اسب فقط میان لرها تا این اندازه تاثیرگذار بوده است و البته در کنار لرها، ترکهای قشقایی که شاید آنها هم به سبب همنشینی با لرها همچین فرهنگی در آنها تاثیرگذار بوده است.
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
