مقدمه: منطقه ممسنی از لحاظ جغرافیایی یکی از نقاط استراتژیک و سوق الجیشی در طول تاریخ بوده است که همواره رویدادها و اتفاقات مهمی را تجربه کرده است. به واسطه همین وضعیت جغرافیایی پل های مهمی در ممسنی وجود دارد که در جنگ های مهمی نقش اساسی ایفا کرده اند.
متن اصلی:
اولین پل ورودی به این منطقه از طرف استان کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان می باشد. پلی مهم و فوق العاده استراتژیک به نام پل بریم. علت نامگذاری این پل به درستی مشخص نمی باشد و عده ای آن را برگرفته از نام سازنده آن که مهندسی اتریشی به نام بریم بوده است می دانند و عده ای هم بخاطر وجود روستای به نام پرین در نزدیکی آن می دانند. این پل را که در تنگه فوق العاده باریک قرار گرفته است، بعضی از مورخان از آن به عنوان «دربند پارس» یاد کرده اند که بر روی رودخانه تنگ شیو و سرآب سیاه منصورآباد ساخته شده است. پلی که در زمان حمله اسکندر به ایران نقش اساسی در جلوگیری از ورود سپاه اسکندر به فارس داشته است و تا مدتها سپاه مقدونه پشت آن مانده بودند و توانایی گذر از آن تنگه را نداشتند. همچنین در زمان جنگ گجستان این پل در جلوگیری از ورود ارتش شاهنشاهی که از طرف خوزستان و بختیاری به منطقه گسیل شده بودند نقش داشت و درگیری و جنگ هایی در این تنگه میان خوانین و ارتش شاهنشاهی رخ داد.
دومین پل، پل معروف فهلیان می باشد. علت نامگذاری این پل به دلیل قرارگیری بر روی رودخانه بزرگ فهلیان می باشد. این پل که ساخت آن در سال ۱۳۲۹ ه.ش شروع شد و در سال ۱۳۳۲ ه.ش به پایان رسید به دلیل قرار گرفتن در منطقه فهلیان همواره از اهمیت ویژه برخوردار بوده است. در آن زمان مرکز ممسنی به محوریت فهلیان بود و اکثر مراکز اداری و ساخلوهای نظامی در آن واقع شده بود. از اتفاقات مهم این منطقه سکونت و استقرار ارتش نادرشاه افشار در زمان جنگ با محمدخان بلوچ و همچنین محل استقرار نیروهای شاهنشاهی رضاشاه در زمان جنگ «دورگ مدو» بوده است.
سومین پل، پل واقع در منطقه جاوید معروف به «پل مورد» می باشد. علت نامگذاری آن به احتمال زیاد به دلیل فراوانی «بوته های مورد» در آن منطقه می باشد. این پل که در روستای پل مورد و بر روی «رودخانه لله» واقع شده مربوط به زمان هخامنشیان می باشد. باستان شناسان بزرگی چون پروفسور هرتسفلد، دکتر گیرشمن، دکتر ماریژان موله و دکتر احمد اقتداری معتقد هستند که ارتش اسکندر مقدونی از روی این پل رد شده و خود را به تخت جمشید رسانیده است. در کنار این پل، خرابه های دو کاروان سرا مربوط به گذشته در کنار هم موجود است که نشان از اهمیت این مکان در گذشته می باشد.
چهارمین پل، پل دوزخ در ورودی خاک دشمن زیاری از طرف منطقه جاوید می باشد. علت نامگذاری این پل به دلیل عمق و طول و مسیر رودخانه می باشد که وقتی به آنگاه می شود باعث وحشت می گردد. از مهمترین اتفاقات و جنگ های بر روی این پل، جنگ معروف پل دوزخ در زمان زندیه می باشد که باعث به حکومت رسیدن خاندان زندیه به پادشاهی شد. در آن زمان ایل ممسنی که در کنار کریم خان زند می جنگیدن در این مکان با نیروهای قاجار به سرپرستی محمدحسن خان قاجار(پدر آقامحمدخان قاجار) مواجه می شوند و شکست سختی به نیروهای قاجار می دهند و باعث به حکومت رسیدن کریم خان زند می شوند. در کنار این پل هم خرابه هایی از کارون سرایی مربوط به گذشته موجود می باشد.
پنجمین پل، پل خدا آفرین در دشمن زیاری می باشد. علت نامگذاری آن به دلیل سنگ بزرگی می باشد که از ارتفاع و کوه های اطراف پرت شده و در وسط تنگه جای گرفته است و به صورت پلی درآمده و در زمان بارندگی و بالا آمدن آب رودخانه کسانی که در این حدود رفت و آمد دارند از آن استفاده می کنند. از حوادث و جنگ مهم بر روی این پل می توان به جنگ ولی خان بزرگ با سپاه محمدشاه قاجار در زمان حمله قاجار به ممسنی اشاره کرد که ابتدا در این مکان میان نیروهای ایل ممسنی و نیروهای قاجار درگیری شکل گرفت سپس ولی خان مجبور به عقب نشینی به سمت ماهور شد.
نتیجه گیری:
در اکثر جنگ هایی که در منطقه ممسنی اتفاق افتاده است این پل ها نقش اساسی ایفا کرده اند که هنوز تعدادی از آنها پابرجا می باشد.
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
