مقدمه:
عبدالله خان ضرغام پور از خوانین قدرتمند بویراحمد سفلی بود که همیشه در تلاش برای کنار زدن خوانین بویراحمد علیا و فتح آنجا بود. در سال 1323 ه.ش او جهت تصرف مناطق بویراحمد علیا و سپس منطقه ممسنی به آنجا لشکر کشید.
«عبدالله خان ضرغامپور» در بهار 1323 ه.ش جلسه ای در «ضرغام آباد» به همراه «ملاولی پناهی»، « کی خورشید برومند» و عده ای دیگر تشکیل شد و طرحی نظامی ریختند که ابتدا به بویراحمد علیا حمله کرده و سپس به سوی ممسنی و ایلات دیگر حمله کنند و آنجا را تصرف کنند.
در بهار آن سال عبدالله خان با صدها سوار و پیاده مسلح به سررود و دشت روم حمله کرده و آن مناطق را به تصرف خود درآورد. سران بویراحمد علیا مجبور شدند سرزمین خود را ترک کنند و به مناطق دیگر بروند.
محمدحسین خان طاهری و عده ای از متحدانش به سوی ممسنی مهاجرت کردند. حسینقلی خان رستم، علاوه براینکه خوانین بویراحمد علیا خویشاوند ایشان بودند، برای جلوگیری از بسط نفوذ عبدالله خان با درایت و ثروت خود به میدان آمد. او ابتدا با حضور افرادی مثل کردی انصاری و سهراب انصاری در میدان نبرد حاضر شد سپس قلعه خود در حسین آباد را مقر مخالفین عبدالله خان ضرغام پور قرار داد. در آنجا افرادی چون علی خان و ولی خان ایزدپناه، آقا محمدتقی و کهیار خوبانی، ملاغلامحسین جلیل، محمدعلی نیکبخت، ملا ناصر و ملاسرتیب و کل غلام انصاری، فرهاد زنگوایی، اسکندرخان چرامی و... گردهم جمع آمدند.
حسینقلی خان علاوه بر بزرگان بویراحمد علیا و ممسنی بزرگان چرام و باشت را با این دلیل که در صورت شکست ممسنی عبدالله خان باشت و چرام را هم تصرف خواهد کرد به میدان آورد. در کنار تلاش های سیاسی و نظامی حسینقلی خان او کمک های مالی فراوانی برای بویراحمد علیا فرستاد. او علاوه بر اسکان دادن به مهاجران بویراحمدی در ممسنی و اردکان که از تجاوزات عبدالله خان فرار کرده بودند، مقادیر فروانی پول و غله و برنج برای مخالفین عبدالله خان میفرستاد. می توان گفت که مخارج جنگ علیه عبدالله خان از جیب مردم ممسنی بیرون آمد و به بویراحمدی ها پرداخت شد.
عبدالله خان ضرغامپور وقتی این اتحادیه بزرگ به همت حسنقلی خان درست شده بود را بر علیه خود دید مصلحت چنان دید که با مخالفین خود مذاکره کند. لذا در محل سرگچینه، عبدالله خان و حسینقلی خان و ملک منصورخان باشتی و عده ای از کدخدایان کهگیلویه و ممسنی تشکیل جلسه دادند که به عقد پیمانی به نام پیمان سرگچینه انجامید.
عبدالله خان مجبور شد با دشمنان خود عهدنامه ای منعقد نماید. پیمان سرگچینه بین بویراحمد سفلی و ممسنی ها و بویراحمد علیا در تیرماه 1323 ه.ش به امضا رسید که دو ایل تعهد کردند با دوستان هم دوست با دشمنان هم دشمن باشند.
نتیجه گیری:
در این جنگ اگر سیاست و کیاست حسینقلی خان رستم نبود، عبدالله خان علاوه بر فتح بویراحمد علیا برای بسط قدرت خود به منطقه ممسنی هم دست درازی میکرد اما حسینقلی خان با تدبیری که اندیشید مانع ازین کار شد و باعث شد عبدالله خان برای همیشه در بویراحمد سفلی ماندگار شود.
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
