مقدمه: ایل ممسنی از ایلات بزرگ قوم لر می باشد که همواره در طول تاریخ خود دچار رویدادها و اتفاقات بزرگی شده است. در طول تاریخ ایل ممسنی همواره خوانین و کلانترانی حکومت کرده اند که هر کدام دارای سرنوشت و رویدادهای متفاوتی بوده اند. در متن ذلیل به صورت خلاصه سرانجام عده ای از خوانین ممسنی ذکر شده است.
متن اصلی:
سرنوشت خوانین ممسنی در دوره های مختلف به شرح زیر می باشد:
خوانین بکش:
✓میری خان عالیوندی...... کشته شده توسط ولی خان بزرگ
✓ولی خان بزرگ ........ بعد از جنگ با محمدشاه قاجار در شیراز زندانی سپس به تبریز تبعید و در آنجا به مرگ تبعیدی درگذشت
✓شریف خان پسر ولی خان.... واگذاری کلانتری به پسرش حسینقلی خان و فوت به مرگ طبیعی.
✓حسینقلی خان بکش .... کشته شده توسط برادرش عبدالله خان، احتمال نقش داشتن معین التجار بوشهری.
✓عبدالله خان(پدر ولی خان)....... شورش مردم برای خلع او از کلانتری و کشته شدنش توسط مردم.
✓بهادرخان کیانی..... کشته شده توسط ملا امیر بابرسالار با توطئه امامقلی خان
✓شکرالله خان کیانی....... در جنگ با میرغلوم به صورت مشکوک مورد اصابت گلوله قرار گرفت و کشته شد.
✓محمد خان کیانی...... بعد از جنگ گجستان زندانی و سپس آزاد و به مرگ طبیعی فوت شدن
✓ولی خان کیانی..... حکم اولیه اعدام اما بخاطر کهولت سن آزاد و دو سال بعد به مرگ طبیعی فوت کردن
خوانین جاوید:
✓باقرخان جاویدی.... کشته شده توسط طایفه زیرفاریابی
✓ خلیل خان جاویدی ..... کشته شده توسط قائد خسرو خلیفه هارونی
✓ رحیم خان جاویدی..... کشته شده توسط قائد خسرو خلیفه هارونی
✓اسماعیل خان جاویدی....کشته شده بدست کدخدایان منگودرز
✓خلیل خان جاویدی..... مرگ طبیعی
✓فتح الله خان جاویدی... مرگ طبیعی
✓ شاپورخان جاویدی ...... مرگ طبیعی
✓محمدعلی خان فتحی نژاد .....مرگ طبیعی
✓نصرالله خان فتحی نژاد....... بعد از جنگ گجستان زندانی، سپس آزاد و به مرگ طبیعی فوت کردن
✓سیف الله خان جاویدی...مرگ طبیعی
خوانین دشمن زیاری:
✓محمدرضا خان دشمن زیاری.... مرگ طبیعی
✓خان باباخان.... خلع از کلانتری توسط پسرش و فوت به مرگ طبیعی
✓امیرقلی خان...... کشته شده در نزاع خانوادگی
✓اسدالله خان.... مرگ طبیعی
✓سالم خان..... مرگ طبیعی
✓محمدرضاخان .... کشته شده در نزاع ایلی
✓باباخان دشمن زیاری.... بعد از جنگ گجستان زندان، سپس آزاد و به مرگ طبیعی فوت کردن
✓علیرضاخان... مرگ طبیعی
خوانین رستم:
✓خانعلی خان رستم... مرگ طبیعی
✓الله قلی خان.... کشته شده در نزاع خانوادگی
✓جعفرقلی خان.... کشته شده توسط عمال معین التجار
✓جانمحمدخان... به طرز مشکوکی فوت کرد، احتمال نقش داشتن معین التجار بوشهری
✓نصرالله خان.... کشته سده توسط برادرش امامقلی خان
✓امامقلی خان رستم........اعدام بدست رضاشاه
✓حسینقلی خان رستم..... بعد از جنگ گجستان توسط محمدرضاشاه اعدام شد
✓جعفرقلی خان رستم...... بعد از جنگ گجستان توسط محمدرضاشاه اعدام شد
نتیجه گیری:
خوانین ممسنی که همواره در جنگ و ستیز با حکومت های پادشاهی وقت بوده اند دارای سرانجام های متفاوتی بوده اند که در متن بالا به طور خلاصه به آنها اشاره شد.
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
