مقدمه:
ازداوج یکی از سنت های اصلی در میان همه جوامع بوده است که در هر مکانی با شیوه مختلفی انجام می شده است. در منطقه ممسنی بخاطر شرایط قومی، قبیله ای که حمکفرما بود، معمولا ازدواج ها بر اساس سیاست و شرایط حاکم بر هر خانواده انجام می گرفته است!
در گذشته ازدواج ها معمولا بر اساس سیاست هر خانواده انجام می گرفته است نه عشق و علاقه میان زوجین! چه در میان خوانین، کدخدایان و سادات که از قدرت و نفوذ برخوردار بودند چه در میان مردم عادی.
در میان خوانین و کدخدایان ازدواج ها بر اساس سیاست بسط نفوذ و قدرت انجام میگرفت، خود آنان یا پسرانشان معمولا از ایلات و طوایف اطراف زن اختیار می کردند و دخترانشان را هم بدین گونه شوهر می دادند تا بدین وسیله بر قدرت و نفوذ خود در منطقه بیفزایند. مانند ازدواج بی بی جهان آفرین کیانی خواهر محمدخان کیانی کلانتر طایفه بکش با منصورخان باشتی کلانتر ایل باوی، ازدواج بی بی آسیه رستم خواهر حسینقلی خان رستم کلانتر طایفه رستم با ولی خان کیانی کلانتر طایفه بکش، ازدواج خان بی بی رستم خواهر امامقلی خان رستم با اسد خان باشتی کلانتر ایل باوی و موارد دیگر مانند ازدواج کلانتران دشمن زیاری، جاوید و بویراحمد و ...
ازدواج ها در سطح رعایا با اینکه مسائل سیاسی کمتر مطرح بود اما بازهم بر اساس سیاست افزایش نفوذ خانوادگی و فامیلی انجام می گرفت که نمونه این ازدواج ها در میان اطرافیانمان در گذشته زیاد بوده است.
اما مصیبت بارترین ازدواج در گذشته ازدواج براساس «خون بسی» بود. «خون بس» سنتی وحشتناک در گذشته بوده است که برای پایان دادن به قتل و ادامه جنگ و دعوا، جهت اصلاح روابط خانواده ها یا طوایف انجام می گرفته است. ازدواجی که در آن دختر یا خواهر قاتل به ازدواج خانواده مقتول در می آمد تا از ادامه جنگ و خون ریزی جلوگیری شود.
در گذشته که عروس ها معمولا قدرتی در خانواده داماد نداشتند و قدرت در دست مادر یا خواهران داماد بود، چه بلایی بر سر دختری که با خون بسی ازدواج کرده بود می آمد. معمولا در مورد این عروس ها از واژه "سیاه بخت" استفاده می کردند چرا که اکثر قریب به اتفاق این ازدواج ها جز تیره روزی عروس ها ثمره دیگری نداشت. این عروس ها معمولا یا از طرف شوهران خود به هر بهانه ای مورد ضرب و شتم شدید قرار می گرفتند یا تا آخر عمر اجازه دیدن خانواده خود را نداشتند یا هم به وسیله سایر زن های خانواده مانند کلفت با آنان رفتار می شد. نمونه این ازدواج ها در سطوح خانوادگی زیاد بود و در سطح ایلات و طوایف هم می توان به جنگ میان طایفه جاوید و بویراحمد در دهه چهل اشاره کرد که نصرالله خان جاویدی با خون بسی قضیه را فیصله داد یا جنگ میان طوایف جاوید و بکش، که باقرخان جاویدی و میری خان عالیوندی نیز با خون بسی قضیه را فیصله دادند!
نتیجه گیری:
اگرچه در گذشته احترام در میان خانواده ها بسیار زیاد بود و معمولا دختران و پسران خانواده روی حرف پدر و مادر خود حرف نمی زدند و در آن زمان رسم بر این بود که عروس با لباس سفید به خانه بخت رود و با کفن سفید برگردد اما معمولا این ازدواج ها ثمره خوبی نداشت و زن ها بخاطر فرزندان خود و ترس از بازگست به خانه پدر می سوختن و می ساختن و هر چیزی را تحمل میکردند!!
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
