مقدمه:
نادرشاه افشار پادشاه قدرتمند ایران، به دلیل سیاست های جنگ طلبانه اش و مالیات های سنگینی که برای تامین هزینه جنگ هایش از مردم میگرفت گه گاه با شورش هایی در نقاط مختلف مواجه می شد که با سرکوب های شدید او همراه بود. یکی از این نقاط منطقه ممسنی بود که مردم آنجا سر به شورش گذاشتند.
این جنگ در یقه سنگر به وقوع پیوست و حدود 30 هزار نفر از مردم ممسنی، کهگیلویه، باشت، قشقایی ها و دشتستانی ها در این جنگ کشته شدند. طبق معمول خوانین بی سیاست ممسنی جانب جنگی را گرفتند که شکست آن از پیش معلوم بود. در سال ۱۱۴۶ نادر در جنگی که بین او و عثمان توپال در گرفت سخت شکست خورد و شایعه مرگ او در ایران پیچید. در همین حین محمدخان بلوچ نوه محمدحسن خان ممسنی حاکم کهگیلویه به تصور اینکه نادر در جنگ با عثمانی ها کشته شده سر به شورش گذاشت و عده ای از مردم لر و قشقایی و دشتستان و اعراب خلیج فارس را با خود همراه ساخت. نادر وقتی از این موضوع اطلاع پیدا کرد جنگ با عثمانی را نیمه کار گذاشت و از راه خوزستان راهی ممسنی شد.
جناب مروی در کتاب عالم آرای نادری میگوید:
«نواب صاحب قران از جانب به راهنمونی در حرکت آمده و به عزم گرفتن محمدخان بلوچ روانه گردید و در بین راه به مسامع اقبال رسانیدند که محمدخان بلوچ با حشر انبوه در دربند فهلیان نزول نموده و مستعد جنگ و جدال است»
نادر از راه بهبهان و گچساران گذشت و در حدود ۳ کیلومتری یقه سنگر اردو زد.
جناب مروی نقل می کند:
«محمدخان بلوچ با پانزده هزار سپاه در نزدیکی سراب سیاه در دربند شولستان که در دو جانب آن دو کوه بلند است سنگر بسته و در پشت آن نشست و روز دیگر موکب نایب السلطنه از صحرای باشت باوی گذشته و در نیم فرسخی در بند نزول نمود و روز دیگر سپاه ظفر پناه یورش بردند و از دو جانب در بند کوه را گرفته و شکست بر دشمن انداختند و محمدخان فرار کرد»
نادر در پایان این جنگ مدتی در فهلیان اردو زد و به استراحت پرداخت و به تنبیه و کشتار شرکت کنندگان در این جنگ پرداخت و جمله معروف خود راجب ممسنی را این زمان گفت:
«ممسنی دشتی از پر از نون و تشتی پر از خون»
نتیجه گیری:
مردم ممسنی گمان نمی کردند که بعد ازین شورش با چنین تنبیه سختی از طرف نادرشاه روبرو گردند چراکه نادر پس از این جنگ علاوه بر کشتار تمام کسانی که در این جنگ شرکت کرده بودند، ده هزار نفر از طوایف ایل ممسنی را به شمال کشور کوچ داد. مردمانی که دیگر هیچ گاه به سرزمین خود بازنگشتند.
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
