مقدمه:
مظفرالدین شاه قاجار پادشاه بی عرضه و همیشه مریض قاجاریه که شناختی از ایل ممسنی نداشت با اقدامی نابخردانه باعث جنگ ها و درگیری های زیادی در منطقه ممسنی شد. او با بخشیدن منطقه ممسنی در ازای چند کشتی اسلحه قاچاق به معین التجار بوشهری باعث سالها جنگ و خون ریزی در ممسنی شد.
ویلیام مونتایث می نویسد:
«تسلط لرهای ممسنی بر جاده ترانزیتی بوشهر-شیراز ترانزیت کالاهای انگلیسی را با مشکل مواجه کرده بود بنابراین انگلیسی ها برای تامین امنیت اقتصادی و سیاسی خود ممسنی ها را درگیر یک جنگ درون ایلی کردند»
از طرف دیگر دشمنی حکومت قاجار با ممسنی ها به علت قرابت ایلی و عشیره ای با خاندان زند و حمایت ایل ممسنی از خاندان زند در زمان جنگ با قاجار باعث این خیانت به ایل ممسنی شد.
واقعیت این است که بین واگذاری استخراج نفت به ویلیام دارسی و واگذاری ممسنی به معین التجار نوعی ارتباط منطقی وجود دارد چرا که مانع ایجاد هرگونه اتحاد بین لرهای ممسنی و بختیاری و کهگیلیویه و جنگ علیه انگلیس می شد.
حاج محمدآقا بوشهری ملقّب به معین التجار بوشهری و مشهور به حاج محمد دشتی یا دهدشتی (متولد ۱۲۲۲ شمسی در بوشهر، مرگ ۱۳۱۲ شمسی در تهران).
کسی که در زمان مظفرالدین شاه قاجار در سال ۱۳۱۷ ق(۱۲۵۵ شمسی) املاک خالصه ممسنی در ازای توقیف چند کشتی اسلحه قاچاق به ایشان واگذار شد.
مردی که سالها باعث جنگ و خونریزی و فقر شدید در منطقه ممسنی شد و تا زمان حال مردم گرفتار پیامدهای کار ایشان می باشند.
ایشان که با خاندان پهلوی نسبت فامیلی داشتند و نوه او «مهدی بوشهری» پدر امیرهمایون شوهر اشرف دختر رضاشاه بود با توجه به نفوذی که دربار پهلوی داشت موجب گسیل نیروهای پهلوی به منطقه ممسنی و به وجود آمدن جنگ «دورگ مدو» شد.
نتیجه این خیانت جنگ «دورگ مدو» بین امامقلی خان رستم و حکومت مرکزی و سران طوایف بکش و جاوید و دشمن زیاری در زمان رضاشاه بود، طبق سیاست تفرقه بیانداز و حکومت کن متاسفانه در این جنگ سران طایفه بکش و جاوید و دشمن زیاری بخاطر زیرکی معین التجار بخیال اینکه دشمن قدرتمندی چون خان رستم را از سر راه بردارند از امامقلی خان حمایت نکرده و به جنگ با ایشان پرداختند.
معین التجار بعد از سالها جنگ و خونریزی زمانی متوجه شد دیگر داشتن منطقه ممسنی بجز جنگ و درگیری عایدی دیگری برایش ندارد از سادگی و عرق مذهبی مردم سواستفاده کرده و با زیرکی تمام، آخرین ضربه خود را به این ایل وارد کرد و منطقه ممسنی را وقف نمود که تا زمان حاضر دامنگیر مردم منطقه می باشد.
نتیجه گیری:
مردم ممسنی که سالها درگیر ظلم و ستم پادشاهان قاجار بودند با این اقدام نابخردانه مظفرالدین شاه بیشتر دچار فقر و فلاکت شدند به نحوی که تا زمان رضاشاه و پرچیده شدن بساط معین التجار همواره شاهد جنگ و درگیری و برادرکشی بودند.
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
