مقدمه:
ایل ممسنی از ایلات لر جنوب کشور می باشد که در طول حیات سیاسی خود خوانین و کلانتران زیادی داشته است. یکی از این خوانین ولی خان کیانی بود که کلانتر طایفه بکش ایل ممسنی بودند.
ولی خان کیانی فرزند عبدالله خان، عبدالله خان فرزند شریف خان، شریف خان فرزند ولی خان بزرگ بودند. ایشان از کلانتران مقتدر طایفه بکش و ایل ممسنی بودند که بعد از کشته شدن عموی خود شکرالله خان در منطقه ماهور، به همراه پسرعموی خود محمد خان کیانی(فرزند شکرالله خان) به صورت مشترک کلانتری طایفه بکش را برعهده گرفتند.
کلانتری ایشان از اواخر حکومت قاجار و اوایل حکومت پهلوی شروع و تا سال 1342 و اصلاحات ارضی عهده دار این منصب بودند.
هر چند در دوره ای از حکومت رضاشاه که بساط کار خوانین برچیده شد ایشان و بقیه خوانین از منصب کلانتری کنار گذاشته شدند و عده ای به شیراز و عده ای به تهران تبعید شدند اما مجددا با کنار رفتن رضاشاه در سال 1320 ایشان به کلانتری طایفه بکش برگشتند و قسمتی از طایفه بکش زیر نظر ایشان و قسمتی دیگر زیر نظر محمدخان کیانی اداره می شد.
در زمان حیات و کلانتری ایشان حوادث مهمی به وقوع پیوست که می توان از جمله آنها به جنگ «دورگ مدو» در سال 1307، «نهضت جنوب» و حمله و تصرف کازرون در سال 1325 و «جنگ گجستان» در سال 1342 اشاره کرد. در این سه رویداد مهم ولی خان کیانی در سه جبهه مختلف حضور داشتند چنانچه در جنگ دورگ مدو به همراه دیگر خوانین بکش، جاوید، دشمن زیاری در جبهه رضاشاه حضور داشتند، در جنگ کازرون به همراه دیگر خوانین ایل ممسنی، بویراحمد و قشقایی و تقریبا با رضایت محمدرضاشاه پهلوی به کازرون حمله و آنجا را تصرف کردند و در جنگ گجستان به همراه دیگر خوانین بر علیه محمدرضاشاه پهلوی به جنگ پرداختند.
ایشان بعد از جنگ گجستان محاکمه و ابتدا به اعدام محکوم شدند اما به علت کهولت سن شامل تخفیف گردیدند و بعد از چند سال از زندان آزاد شدند و در سال 1352 به مرگ طبیعی از دنیا رفتند و در زادگاه خود در بهشت زهرای نورآباد به خاک سپرده شدند.
ایشان از خوانین خوشنام و مردمی بودند که عامه مردم از ایشان راضی بودند و هنوز به نیکی از ایشان یاد می کنند.
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
