مقدمه:
باقرخان جاوید یکی از مقتدرترین کلانتران ایل ممسنی بود که در اواخر حکومت زندیه و اوایل حکومت قاجار می زیسته است. او که از حامیان پادشاهان زندیه بود در زمان به حکومت رسیدن قاجارها با آنها به مشکل میخورد به همین علت پادشاهان قاجار درصدد از میان برداشتن او بودند.
باقرخان پس از جنگی که با والی فارس خان باباخان(فتحعلی شاه آینده) در قلعه سفید داشت، طبق قرار آشتی که گذاشته بودند، همراه با فرمانده سپاه قاجار به شیراز میرود ولی علیرغم تأمینی که به او داده شده مشمول مجازات سر برهنگی و کمر باز که از مجازات و تأدیبهای وقیح زمان نسبت به بزرگان بود قرار میگیرد. والی فارس باقرخان را با حالت یاد شده به منظور اعدام به باغشاه شیراز می برد ولی با اخذ پول هنگفتی از باقرخان، او را مورد بخشش قرار می دهد.
اگرچه باقرخان از طرف حکومت بخشیده و مجددا به کلانتری طایفه جاوید منصوب شد اما رابطه او با حکومت شکرآب شده بود و حکومت در فکر راهی برای از میان برداشتن او بود.
جناب مجیدی کراهی در کتاب خود اینچنین آورده است:
«او با بازگشت به محل، در قلعه سورناباد محل کلانتری خود، به رسیدگی به امورات ایلاتی خود می پرداخت ولی از اعتبار و قدرت او در اثر تحریکات ولی خان بکش که بتازگی میری خان عالیوند را به قتل رسانیده و کلانتر ایل بکش شده بود کاسته شده و با همسایگان ایلی خصوصاً طایفه جاوید زیر فاریابی که نقطه مقابل قدرت او بودند مدارا میکرد، اما ولیخان و رئيس طايفه زیرفاریابی با توجه به اینکه دولت مرکزی مخالف باقرخان بود با حمایت والی فارس به دشمنی با باقرخان برخاستند و او را در محلی به نام گرآب واقع در تنگ لله جاوید به قتل رسانیدند. قاتلین او به اسامی شمشیر خون، میرزاجون و آقاجان از رؤسای طایفه زیر فاریابی بودند، پس از اینکه طایفه آنان به انتقام قتل باقرخان به وسیلۀ ایل جاوید غارت و پراکنده شد، به منطقه قصرالدشت سعادت آباد کمین مهاجرت نمودند و در آنجا پس از سالها اقامت خاندان فئودالی پارسا و اسفندیاری را تشکیل داده اند.»
البته جناب باباخان ایلامی در کتاب خود محل کشته شدن باقرخان را اینگونه نقل می کند:
«در انتهای تنگ خاص ... عده ای از مردم جاوید قسمت لله که مخالف وظایف این خان بوده راه را بر ایشان میبندند و با رسیدن خان مزبور مورد هدف تفنگهای خود قرار میگیرد و بی درنگ به قتل میرسد که آن محل بعد از این قضیه به پوزه باقرخان معروف شده است»
باقرخان که یکی از قدرتمندترین کلانتران طایفه جاوید بود و عنوان «یوزباشی» از عناوین نظامی زندیه را دارا بود در سال 1208 ه.ق بدین گونه کشته و به درود حیات گفت.
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
