مقدمه:
یکی از مجهولات تاریخ باستان، عدم شناسایی شهرهای باستانی هخامنشیان در گذشته می باشد که با تحقیقاتی که پروفسور جورج کامرون و ریچارد هلک در لوح نوشته های خزانه تخت جمشید انجام دادند تا حدودی آن شهرها مشخص شده اند. طبق این تحقیقات ۱۴ شهر از شهرهای باستانی هخامنشیان در منطقه ممسنی واقع شده است.
در دوران هخامنشیان سرزمین پهناور ممسنی آنچنان آباد بوده است که در هر نقطه مساعد آن دارای شهر، مرکز دیوانی و منزل گاه های مهم بوده است.
طبق تحقیقاتی که پروفسور جورج کامرون و ریچارد هلک در لوح نوشته‌های خزانهٔ تخت جمشید انجام داده اند از ۱۴ شهر باستانی در منطقه ممسنی یاد شده‌است که عبارتند از:
۱-پارمادان(Parmadan): محل این شهر احتمالا یا در سرناباد یا کلگه شیراز می باشد
۲-پیردت کش(pirdatkas): محل فعلی این شهر احتمالا صحرای بربید یا باغ نار جاوید می باشد
۳-هیدلی(Hideli): محل این شهر احتمالا در پای قلعه سفید،بهلو یا دشت رزم باشد
۴-یوم پارانوش(Umparanus): محل این شهر در محدوده ی دالون جاوید و قصرضحاک نوبندگان بوده است.احتمال دارد که دالان فعلی جاوید ممسنی دومین دربند پارس بعد از یقه سنگر رستم باشد
۵-لیدوما(Liduma): معروفترین شهر هخامنشیان در منطقه ممسنی و چهارمین شهر بزرگ آنان که محل این شهر در روستای جنجان قرار داشته است
۶-هونار(Hunar): این شهر هم در اطراف روستای جنجان(لیدوما) نام برده شده است و احتمالا کره در یا آب نارو بوده باشد.بنا به استناد لوح های تخت جمشید چندین آبادی بزرگ و کوچک در جوار شهرلیدوما(جنجان) قرار داشته که مهمترین این آبادی ها 《هونار》 نام داشته است
۷-هوهنوری(Huhnuri): محل این شهر نزدیک به تل اسپید منگودرز که به چهار بازار معروف بوده است
۸-یوناری(Unari): این شهر در سرآب سیاه دهنو قرار داشته است
۹-کوررا(kurra): محل این شهر در منطقه مهرنجان و جگون و عالی شاه بوده است.به استناد مهرهای گل نبشته خزانه تخت جمشید یک شاخه راه استخر به شوش از این نقطه می گذشته است
۱۰-هیشیما(Hisema): محل این شهر در ده کهنه فهلیان قرار داشته است
۱۱-سورکوتور(Surkutur): این شهر در محدوده گچگران تا تل مشکی عالیوند قرار داشته است
۱۲-نوپیش تاش(Nupistas): این شهر در تنگ خاص جاوید قرار داشته است
۱۳-هیدالی(Hidali): این شهر در منطقه راشک قرار داشته است
۱۴-پیرشک(Piresk): این شهر چنانچه از نام آن پیداست در منطقه پراشکفت جاوید بوده است
نتیجه گیری:
اگرچه بعد از تحقیقات پروفسور جورج کامرون و ریچارد هلک تا حدودی تعداد زیادی از شهرهای باستانی هخامنشیان مشخص شده است اما همچنان نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه خصوصا در مکان های مهم تاریخی چون ممسنی می باشد تا به طور کامل از پیشینه گذشتگان خود آگاه گردیم.
به قلم: سید پژمان حسینی نویسنده و پژوهشگر تاریخ
آدرس اینستاگرام: tarikh_mamasani_rostam
