یک نقطه و یا حتی یک ویرگول می‌تواند معنای یک جمله را به‌کلی عوض کند و انتقال پیام نویسنده به خواننده را مختل نماید؛ همین امر سبب شده است تا مبحثی به‌نام ویراستاری ایجاد گردد.
ویراستاری نوعی هنر نویسندگی است، زیرا ویراستار با مهارت خود در نگارش و تسلطی که بر متون و دستور زبان دارد، می‌تواند هر نوشته‌ای را مرتب کرده، خطاهای آن را تصحیح و به آن نظم دهد. به بیان دیگر، ویرایش شامل بررسی و بازبینی دقیق یک سند کتبی است.
واژه «ویرایش» از مصدر فارسی «ویراستن» می‌آید و از دو بخش «وی» به‌معنای جدا و «رازیس» به‌معنی نظم و ترتیب تشکیل شده است و بر این اساس می‌توان ویرایش را فن درست‌نویسی، پاکیزه‌نویسی و رسانویسی دانست.
به شخصی که ویرایش را انجام می‌دهد، ویراستار می‌گویند. یک ویراستار با ایجاد تغییرات، حذف و یا اضافه کردن مطابق آیین نگارش و ویراستاری به اصلاح و آماده‌سازی یک سند با یک موضوع خاص کمک می‌کند. زمانی‌که شما به‌عنوان ویراستار، متنی را ویراستاری می‌کنید، باید اشتباهات نگارشی، فنی، زبانی و دستوری را اصلاح کنید. پس باید مهارت کافی را در ویرایش متون داشته باشید. این مهارت از طریق مطالعه، نوشتن و تسلط بر دستور زبان به‌دست می‌آید.
هدف از ویراستاری یک متن رفع ایرادات و رسا کردن متن و رفع اشکالات دستوری است. یک متن، فیلم، موسیقی یا عکس پس از ویرایش و بازبینی جان تازه می‌گیرد.
بسیاری از سردبیرانی که تازه شروع به کار کرده‌اند، می‌خواهند درباره ویراستاری بیشتر بدانند. علاوه بر این، روزنامه‌نگاران، نویسندگان متون ادبی، شعر، رمان، کتاب‌های علمی و آموزشی به دنبال فراگیری این مهارت هستند.
تا اینجا با ویراستاری و وظایف کلی یک ویراستار آشنا شدید، اما چه چیزی یک ویراستار مبتدی را از یک ویراستار حرفه‌ای متمایز می‌کند؟ چه زمانی می‌توانیم به فردی بگوییم که ویراستار خوبی است؟ برای پاسخ به این سؤال، تعدادی از ویژگی‌های یک ویراستار حرفه‌ای را به‌طور خلاصه در ادامه بیان می‌کنیم. یک ویراستار خوب، ویراستاری است که:
ویرایش اساسی و ویرایش مکانیکی!
یک ویرایشگر باید در مورد سبکی که متن در قالب آن نوشته شده است، آگاهی داشته و باید توانایی تصمیم‌گیری سریع و صحیح را داشته باشد. ویراستاران نیز باید به هر کلمه‌ای در صفحه توجه کنند. با این حال، نوع تغییرات ویرایشگر به این بستگی دارد که آیا مشتری نیاز به ویرایش اساسی دارد یا ویرایش مکانیکی! ویرایشگر همچنین باید تفاوت بین متن و جداول، تصاویر و نقل‌قول‌ها را از بین ببرد.
این روزها هر کسی می‌تواند چیزی را چاپ کند؛ برای چاپ کتاب، لزوماً نباید خوب بنویسید، بلکه اگر پول کافی داشته باشید، می‌توانید کسی را پیدا کنید که متن شما را همان‌طور که هست، ویرایش کند. اینکه هر نویسنده‌ای باید ویرایشگر نوشته خود باشد، درست است، اما تقریباً هر ناشر مستقل در صورت تمایل می‌تواند در ازای پرداخت پول، متن و نوشته خود را قابل‌انتشار کند.
ویراستاری یک متن بسته به میزان ایرادات و خطاهای موجود در آن در سه سطح اساسی، متوسط و جزئی انجام می‌پذیرد. هر چه یک نوشته تمیز‌تر، روان‌تر و کم‌اشتباه‌تر باشد، مسلماً هزینه ویراستاری و مدت‌زمان انجام آن کمتر خواهد شد. به همین دلیل بیشتر نویسندگان برای کاهش هزینه‌های خود و صرفه‌جویی در زمان تمایل دارند تا یک ویرایش حداقلی روی متن خود انجام دهند و سپس آن را به یک ویراستار حرفه‌ای بسپارند. اگر شما نیز به‌عنوان یک نویسنده قصد دارید تا یک ویرایش ابتدایی روی متن خود انجام دهید، لازم است که با مراحل و اصول ویراستاری که در ادامه آمده است، آشنا شوید.
یکی از مهم‌ترین اصول ویراستاری این است که بلافاصله پس از اتمام نگارش یک نوشته به سراغ ویرایش آن نروید. پس از اینکه کار نگارش یا ترجمه متن به اتمام رسید، آن را کنار گذاشته و به فعالیت‌های دیگر بپردازید. تلاش کنید در این مدت به کتاب مذکور فکر نکنید و ذهن خود را آزاد بگذارید تا بتوانید با دید یک خواننده به نوشته خود نگاه کنید. هر چه مدت‌زمان میان اتمام نگارش و ویرایش متن بیشتر باشد، نگاه تیزبینانه‌تری نسبت به آن پیدا نموده و خطاهای بیشتری را شناسایی خواهید کرد.
همیشه ویراستاری یک نوشته را با دید کلی شروع کنید. کلی‌نگری سبب می‌شود که در وهله اول به موارد مهم توجه داشته باشید و ایرادات کم‌اهمیت مانند غلط‌های املایی و دستوری، مسائل مهم‌تر را تحت‌الشعاع قرار ندهند. همواره در نظر داشته باشید که هدف از نگارش یک کتاب یا مقاله، اشتراک اطلاعات یا احساسات با دیگران است و انسجام، نحوه روایت، ساختار و شیوایی بیان مهم‌تر از ایرادات تایپی و نگارشی هستند. در این مرحله در کنار بررسی محتوا و نحوه بیان مطالب باید به بخش‌بندی‌ها و فصول نوشته‌شده نیز توجه داشته باشید تا هر بخش و یا فصل شامل موضوعات پیوسته و مرتبط با عنوان باشند.
در این مرحله باید نگاه جزئی‌تری به متن داشته باشید و به نحوه چینش، لحن و افعال جملات توجه داشته باشید. در این مرحله باید مواردی همچون ارتباط معنایی جملات با یکدیگر، تطابق زمان افعال با فاعل و طول جملات را مورد بازبینی قرار دهید. جملات طولانی و مبهم را حذف نمایید و آن‌ها را با جملات کوتاه‌تر و رسا‌تر جایگزین کنید و تلاش نمایید که نکات مربوط به دستور زبان فارسی را تا جای ممکن در جملات رعایت کنید.
ویراستاری متن را باید با یک نگاه کلی آغاز و با یک نگاه جزئی به پایان رساند. پس از بررسی ساختار کلی نوشته و بازبینی جملات نوبت به بررسی واژگان می‌رسد. در این مرحله لازم است که به املای درست واژگان، معادل‌یابی صحیح واژگان بیگانه در زبان فارسی، بررسی علائم سجاوندی و سایر نکات فنی نگارش توجه داشته باشید.
مرحله پایانی ویراستاری، بازخوانی متن است. در طی مراحل بالا توجه شما به‌صورت اختصاصی به یک بخش منعطف می‌شد. اما در مرحله آخر باید با دیدی همه جانبه به بررسی نوشته خود بپردازید و تمام ایرادات و نابسامانی‌های بجا‌مانده را تصحیح نمایید. در این مرحله می‌توانید از اطرافیان خود نیز کمک بگیرید.
توجه داشته باشید که مهم‌ترین اصل ویراستاری مطالعه دقیق و کلمه به کلمه متن می‌باشد. گاهی در میان متن، واژه‌ای ناخوانا و ناهمگن وجود دارد که چشم شما به دلیل حرکت سریع که ساکاد نام دارد، از آن‌ها عبور می‌کند. «پس اگر می‌خواهید ویراستار خوبی باشید، حتی یک واو را از قلم نیندازید»
امروزه ویرایش نوشته‌های مختلف به دو صورت انجام می‌شود. برخی ویراستاران روی کاغذ و برخی دیگر در رایانه خود این کار را انجام می‌دهند. به‌طور کلی نمی‌توان گفت که کدام روش بهتر است، چرا‌که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند.
ویرایش روی کاغذ چند مزیت دارد. سرعت ویرایش روی کاغذ بسیار بالاتر از ویرایش در رایانه است، صدمه کمتری به چشم‌های ویراستار وارد می‌شود، ویراستار می‌تواند نوشته‌ها را به‌راحتی با خود به هر جایی ببرد و به دلیل دید بهتر امکان نادیده گرفتن اشتباهات تایپی و املایی کمتر از روش الکترونیکی است. اما از آنجایی‌که ناشران به دریافت فایل تایپی راغب‌تر هستند و متن‌هایی مانند مقاله و پایان‌نامه نیز باید به‌شکل الکترونیکی ارائه شوند، ممکن است مشتری چنین ویرایشی را قبول نکند. علاوه بر این ممکن است به خاطر خط بد و عدم وضوح نوشته‌های ویراستار شناسایی برخی ایرادات دشوار باشد.
ویرایش به‌روش الکترونیکی سبب کاهش قابل‌توجه سرعت ویراستار می‌شود، اما در پایان، فایل ویرایش‌شده تمیز‌تری حاصل می‌شود و به‌دلیل اینکه تایپ شده است، استفاده از آن برای مشتری راحت‌تر می‌باشد. مهم‌تر اینکه در این روش، ویراستار می‌تواند از نرم‌افزار‌های ویرایشی مانند ویراستیار و پاک‌نویس نیز کمک بگیرد. علاوه بر این، در خدمات ویراستاری آنلاین امکان ویرایش روی کاغذ وجود ندارد و امروزه بیشتر افراد برای ویرایش متون خود از خدمات ویراستاری آنلاین استفاده می‌کنند.
هزینه ویراستاری به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
ویراستاران قوانین صنعت ویرایش و زبان را به‌خوبی می‌دانند. زمانی‌که یک متن را ویرایش می‌کنند، بارها و بارها متن را مرور، بازخوانی و اصلاح می‌کنند و زمانی که برای اصلاح متن صرف می‌کنند، به‌مراتب بیشتر از نوشتن آن است. هر کتاب بزرگ دارای ویرایشگر به همان اندازه بزرگ و یا تیمی از ویراستاران زبده است.
شما می‌توانید برای ویراستاری متون خود اعم از متون فارسی یا مقالات انگلیسی که برای چاپ در ژورنال‌های ISI آماده می‌کنید، از خدمات ترجمه و ویراستاری سایت ترجمیک استفاده نمایید. در ترجمیک بنا به درخواست شما ویراستاری مسلط بر زمینه علمی شما مسئولیت ویرایش فنی و تخصصی محتوای شما را بر عهده می‌گیرد و خیالتان را از بابت مشکلات فنی، زبانی و نگارشی راحت می‌کند.
گروه ترجمیک، خدمات ویراستاری مقاله خود را در سه سطح برنزی، نقره‌ای و طلایی ارائه می‌کند که خدمات ارائه‌شده در هر دسته به‌شکل روشن بیان شده‌اند و هزینه هر یک از خدمات مذکور بر اساس تعداد کلمه و زمان انجام کار تعیین می‌شود که با مراجعه به سایت ترجمیک یا تماس با کارشناسان ما می‌توانید از خدمات ویراستاری و هزینه آن‌ها اطلاع پیدا کنید.
