هنر هر جامعهای ریشه در سنتها و آداب و رسوم آن جامعه در طی تاریخ و سیر تحولاتی که بر آن گذشته دارد. ایرانیان جز آن دست از اقوامی هستند که در انواع هنرها ذوق بسیاری دارند، یکی از اصیلترین هنرهای ایرانی که ریشه در تاروپود جامعه ما دارد هنر ظریف و بینظیر قالی بافیست.
ما تصمیم گرفتیم در کنار شما بیشتر با این هنر اصیل آشنا شویم و در مورد آن صحبت کنیم.
گلها از محبوبیت خاصی در دنیا برخوردارند، بنابراین جای تعجب ندارد که فرشهای گلدار از ماندگارترین و رایجترین سبکها هستند. از اروپا گرفته تا آمریکا و ازبکستان، گلها الهام بخش بسیاری از الگوهای تزئینی حیرتآور بودهاند. همانطور که رنگهای نیز در فرش ایرانی معنای خاصی دارند هر گل نیز نماد و بیانگر معنایی خاص بوده که در طول تاریخ به هنر فرشبافی نیز راه یافته است.
گلی که در مرحله شکوفه زدن قرار دارد، مربوط به جوانی،تولدی تازه، بهار و زمان رشد است.
سنبل نماد زادآوری است؛ چراکه یکی از اولین گلهای بهار است. این گل در بسیاری از فرشهای تولید شده در شهرها و مناطق روستایی یافت میشود. حتی بافت آن در میان قبایل و عشایر روستایی بسیار دیده میشود.
زنبق نمادی از آزادی دین است. این طرح بسیار نادر است به ندرت در فرشهای گلدار ایرانی یافت میشود.
لالهها اغلب با رنگهای شاد و جذاب به تصویر کشیده میشوند. در بسیاری از مواقع بیش از یک نوع لاله در فرشهای گلدار وجود دارد. به عنوان مثال، ممکن است ترکیبی از لالههای تک برگ و دو برگ را پیدا کرد. گل لاله به عنوان نمادی از تولد فرزند پسر استفاده میشود؛ همچنین نشان دهنده سعادت و خوشبختی است. چراکه لاله یکی از اولین گلهایی است که در بهار شکوفه میکند و همچنین نویدگر رشد و آغازهای جدید است.
گل سوسن نمادی جهانی ست که با خلوص و معنویت همراه است. گلهای سوسن بیشتر در فرشهای قدیمی یافت میشوند.
نیلوفر آبی نمادی است که در فرشهای گلدار ایرانی و سراسر شرق از جمله چین استفاده میشود. نیلوفر آبی، نشانه تولد دوباره و جاودانگی است. از نظر ظاهری شبیه به گل پائونیا و گل شاه عباسی است.
اغلب میتوان نقشههای بسیار ظریفی از گل نیلوفر آبی را در فرشهای گلدار دید. این گل یکی از محبوبترین طرحهای مورد استفاده در بسیاری از مناطق جهان با معانی مشابهی در فرهنگهای مختلف است.
بسیاری گل رز را به عنوان نمادی سنتی از ایران نمیشناسند؛ در صورتی که در زمان امپراتوری پارس چندین گل رز از محبوبیت برخوردار بوده و مشهور شدند. یکی از آنها گل رز محمدی ست که رایحهی بسیار زیبایی داشته و برای تهیه گلاب مورد استفاده قرار میگیرد. گلهای رزی که در فرشها به تصویر کشیده میشوند، با توجه به رنگشان، مفاهیم مختلفی دارند. به عنوان نمونه، گل رز سفید نمایانگر پاکدامنی و گل رز قرمز، نمایانگر اشتیاق و علاقه شدید است.
گل پائونیا نقشی است که اغلب در فرشهای شهری یافت میشود. این گل برای انتقال قدرت، مرتبه و ثروت مورد استفاده قرار میگیرد. در بسیاری از مواقع، شبیه به گل طرح شاه عباسی در فرشهاست و میتواند با آن اشتباه گرفته شود. گل پائونیا یک طرح سادهتر است، در حالی که گل شاه عباسی برگ و گلبرگ بیشتری دارد. گل پائونیا نشان دهنده ثروت و وضعیت امپراتوری پارس در گذشته را نشان میدهد.
برگها نمادی از احیای بیپایان هستند. آنها داستان تداوم زندگی و گذر از نسلی به نسل دیگر را روایت میکنند. برگها در شکلها و الگوهای متنوعی یافت میشوند.
انار غالباً به عنوان میوه رسیده مورد توجه قرار میگیرد و معنای برداشت محصولات و فراوانی دارد. طرح انار به عنوان سمبل موفقیت و ثروت در آینده در نظر گرفته میشود. همچنین در تمام زمینههای زندگی دارای مفهوم باروری است.
درخت زندگی یک نقش مورد پسند در فرشهای ایرانی ست. گرچه بسیار کم در نقشه فرشها از آن استفاده میشود اما گاهی طرح درخت زندگی بهصورت برجسته به عنوان یک نماد کوچک در فرش دیده میشود؛ و نشان دهنده یک مسیر مستقیم به بهشت است. این طرح همچنین دارای پیوندهای اطراف باغ عدن و ایجاد فراوانی در زمین میباشد. همچنین به عنوان قدردانی از فراوانی حاصل از گیاهان و حیوانات به کار برده میشود. بعضی اوقات پرندگانی هم بر روی درخت زندگی دیده میشوند که نمادی از خوشبختی هستند.
درخت سرو یکی از رایجترین درختانی است که در فرشهای گلدار ایرانی مورد استفاده قرار میگیرد. آنها همچنین عضو مهمی از باغهای رسمی هستند که با قلههای پرپیچ و خمشان که بالاتر از بقیه درختان باغ قرار دارند و بر آنها نظارت میکنند، به راحتی قابل تشخیص هستند.
این درختان با ریشههای محکمی که در زمین کاشته شدهاند به سمت آسمان کشیده میشوند و به این ترتیب، نمایانگر ارتباط بین زمین و بهشت هستند. درختان سرو همیشه سبز هستند و در زمستان هم به همین صورت میمانند؛ آنها همچنین، عمر طولانی دارند و نشانه ابدیت میباشند. آنها نمایانگر زندگی ابدی فراتر از وجود زمینی و زندگی پس از مرگ هستند.