عذرخواهی بعد از هرکار اشتباهی یک امر بدیهی و رایج در آداب و فرهنگ هر کشور است.
حتی بارها شاهد بودهایم که در کشورهای مختلف اگر از مسئولی اشتباهی سر بزند دیگر کارش به عذرخواهی نمیرسد بلکه خودش نامه استعفا را مینویسد و اظهار ندامت میکند.
مانند وزیر بازسازی ژاپن که به خاطر اظهارات جنجالی خود درباره سونامی سال ۲۰۱۱ از مقام خود استعفا و به نشانه عذرخواهی مقابل خبرنگاران تعظیم کرد.
در آداب و منش ایرانی اسلامی ما بارها به موضوع معذرت خواهی اشاره شده و امام علی(علیه السلام) صراحتاََ فرموده اند:« عذرخواهی نشانه خردمندی انسان است.»
ولیکن برخی فکر میکنند با عذرخواهی خوار و خفیف میشوند، درصورتی که معذرتخواهی نشانه شعور، صداقت و شجاعت افراد است و بستری برای تحکیم روابط میان فردی خواهد شد نه زمینهای برای خدشه دار شدن غرور.
البته این موضوع را نباید فراموش کرد که انسان در اصل باید رفتارش به گونهای باشد که نیازمند عذرخواهی نشود اما اگر مرتکب اشتباهی شد باید با جان و دل به جبران آن خطا بپردازد و عذرخواهی کند نه این که حق به جانب گردن نگیرد و ماست مالی کند.
در کشور عزیزمان ایران مسئولینمان نه تنها به اصلاح اشتباهشان نمیپردازند بلکه مهارت زیادی در نپذیرفتن رفتار ناشایست و نابهجای خود دارند.
اولین واکنش یک مسئول پس از اشتباه، تکذیب و در صورت امکان تحریف و بعد از آن توجیه است ولی معذرتخواهی هرگز! استعفا که دیگر تعریف نشده است برای شیفتگان خدمت در این زمانهای که قحط الرجال است. به اصطلاح دچار “ماله کشی” میشوند. آن هم نه تنها، بلکه با همراهی رسانهها و اشخاص مهم و همکاران و حتی کسانی که وظیفهشان بررسی و برخورد با فرد خطاکار میباشد.
حال شاهد آن هستیم که ماجرای گرانی از آفتاب داغ تابستان هم داغتر است که اگر روغن و گندم یا وضعیت مسکن نابسامان شود هیچ کلامی مبنی بر عذرخواهی از اقتصادیهای دولت شنیده نمیشود و هیچ دولتی حاضر نیست اشتباهات مدیریتی خود را بپذیرد و تقصیرها را به گردن یکدیگر می اندازند.
اگر یک سیلی بر گوش سرباز در حال انجام وظیفه خورده شود یک مسئله عادی و نیازمند عذرخواهی و اصلاح نیست بلکه فردی باید مواخذه شود که موضوع را فاش کرده. سابقهها، بی تخصصیها، انتصابات قبیلهای و خانوادگی، دروغهایی که مردم شنیدند، شعارهای تو خالی، وعدههای عمل نشده، فساد اطرافیان، رفتار همسر و فرزندان، تحلیلها و راهکارهایی که کشور را به لبه پرتگاه آشوب برده و...
بسیار مثال وجود دارد که همه یک نقطهی مشترک دارند، عدم پاسخگویی و پذیرش اشتباه مسئولین.
اگر هم صدای مردم برای گرفتن حق مظلوم درآید باید جلوی فضای رسانهای را گرفت تا مردم از موضوعات و اشتباهات مسئولین آگاه نشوند تا خدای ناکرده آقای مسئول عذرخواهی نکند و دست به توجیه بزند.
البته گاهی با یک معذرت خواهی ساده نمیتوان خسارت های جبران ناپذیر را جبران کرد اما دیدگاه ارباب رعیتی مسئولینمان چون برای خدمت نیامدهاند و میزشان را حق خود میدانند نباید پاسخگوی مردم و بی مسئولیتیشان باشند.