پا چنبری یا کلاب فوت :عارضه پاچنبری (کلاب فوت) یک بدشکلی است که در آن پای نوزاد به داخل میچرخد و اغلب چنان شدید است که کف پاها به داخل یا حتی رو به بالا میچرخد.
تقریباً از هر 1000 نوزاد متولد شده یکی به عارضه پاچنبری دچار است، که به همین دلیل این عارضه یکی از شایعترین بدشکلیها مادرزادی پا محسوب میشود.
پاچنبری (کلاب فوت) در طول دوره نوزادی ایجاد درد نمیکند. البته، اگر این عارضه درمان نشود، پا همانطور بدشکل باقی خواهد ماند، و نوزاد قادر نخواهد بود که به شکل طبیعی راه برود.
اما، با درمان مناسب، اکثر کودکان مبتلا به این عارضه میتوانند بدون آنکه آثار چندانی از تغییر شکل در پایشان باقی بماند، فعالیتهای جسمانی بسیار متنوعی را انجام دهند.
اکثر موارد پاچنبری با استفاده از متدهای غیرجراحی که معمولاً ترکیبی است از کشش، گچ گرفتن و بستن بریس، با موفقیت درمان میشوند. معمولاً درمان کمی پس از تولد آغاز میشود.
پاچنبری (کلاب فوت) دارای انواعی از خفیف تا شدید است، که عموماً همگی از لحاظ ظاهری یکسان هستند به طوری که معمولاً در همه موارد، مچ پا به داخل چرخیده و اغلب چروک عمیقی در کف پا وجود دارد.
(چپ) کودکی با عارضه پاچنبری در هر دو پا که به آن پاچنبری دوطرفه گفته میشود. (راست) به چروک کف پای این کودک که به پاچنبری یکطرفه مبتلا است توجه کنید.
در سمت درگیر عارضه پاچنبری، پا و مچ پا کمی از حد طبیعی کوتاهتر هستند و عضله پشت ساق پا نیز، به دلیل رشد ناکافی، از حد معمول باریکتر است. این تفاوتها در کودکان مبتلا به پاچنبری یکطرفه آشکارتر هستند
محققان هنوز دلیل مشخصی برای عارضه پاچنبری (کلاب فوت) نیافتهاند. قابل قبولترین نظریه در این زمینه آن است که عارضه پاچنبری ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است.
البته، شواهد نشان میدهد نوزادانی که در خانواده آنها سابقه بروز عارضه پاچنبری وجود دارد بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند.
در اینجا هدف درمان این است که درد پا از بین برود و پا عملکرد طبیعی خود را به دست بیاورد، به طوری که بیمار بتواند هنگام راه رفتن و ایستادن کف پای خود را به طور کامل روی زمین بگذارد.
شدت پاچنبری (کلاب فوت) هر چقدر هم زیاد باشد، باز هم در درمان اولیه آن از جراحی استفاده نمیشود.
پرکاربردترین تکنیک مورد استفاده در آمریکای شمالی و سراسر دنیا روش پونستی است، که در آن از کشش ملایم و گچ گرفتن برای اصلاح تدریجی این عارضه استفاده میشود.
بهترین زمان برای استفاده از روشی پونستی کمی پس از تولد است، البته نوزادانی در سنین بالاتر هم با این روش به خوبی درمان شدهاند. اصول کار این روش عبارتند از:
پای نوزاد به آرامی کشیده میشود و طوری دستکاری میشود که در وضعیت صحیح قرار بگیرد.
سپس از انگشتان پا تا ران گچ گرفته میشود تا پا در جای خود ثابت بماند. هر هفته این پروسه که شامل کشیدن، اصلاح وضعیت و گچ گرفتن است تکرار میشود، تا زمانی که بهبود چشمگیری در وضعیت پا حاصل شود. در اکثر موارد این بهبودی حدوداً طی 6 تا 8 هفته به دست میآید.
پس از دوره دستکاری و گچ گرفتن، اکثر نوزادان برای آزاد کردن تاندون آشیل (طناب پاشنه) از سفتی و کوتاهی دائمی به انجام یک عمل جراحی جزئی نیاز پیدا میکنند. در این عمل سریع ( موسوم به تنوتومی)، پزشک از ابزار بسیار نازکی برای برش دادن تاندون استفاده میکند. برش بسیار کوچک است و نیاز به بخیه ندارد. پا باز هم گچ گرفته میشود تا در زمان بهبودی تاندون، که معمولاً حدود 3 هفته طول میکشد، از آن محافظت شود. تا زمانی که گچ باز شود، تاندون آشیل دوباره رشد کرده و به اندازه مناسب و بلندتری میرسد و به این ترتیب پاچنبری به طور کامل اصلاح میشود.
معمولاً عارضه پاچنبری (کلاب فوت) حتی پس از اصلاح موفقیتآمیز با گچ گرفتن هم عود میکند. برای اطمینان از اینکه پا برای همیشه وضعیت اصلاح شده خود را حفظ میکند، نوزاد باید چند سالی بریس (که متشکل از کفش و تسمه فلزی است) را بپوشد.
بریس مچ پا را در زاویه مناسب نگه میدارد تا وضعیت اصلاح شده حفظ شود. اگر چه برنامه بریس بستن میتواند برای والدین و خانوادهها طاقتفرسا باشد، اما انجام آن برای جلوگیری از بروز مجدد عارضه ضروری است.
نوزاد باید در سه ماه اول بریس را تقریباً در تمام مدت (یعنی 23 ساعت در روز) بپوشد. پزشک به تدریج زمان مورد نیاز برای پوشیدن بریس را به تمام طول شب و زمانهای خواب محدود میکند
(تقریباً 12 تا 14 ساعت در روز). اکثر کودکان این برنامه بستن بریس را به مدت 3 تا 4 سال ادامه میدهند.
بریسها انواع مختلفی دارند (همگی از کفش، صندل یا پاپوشهای سفارشی متصل به دو سر یک تسمه فلزی تشکیل شدهاند).
این تسمه میتواند ثابت باشد که در این صورت پاها با هم حرکت میکنند، و یا اینکه متحرک باشد که باعث میشود هر یک از پاها جداگانه حرکت کنند. پزشک برای والدین شرح میدهد که نوزادشان به چه بریسی نیاز دارد.
معمولاً نوزادان در چند روز اول استفاده از بریس بیقراری میکنند، اما با گذشت مدتی به آن عادت میکنند.