بابونه از گياهان دارويی معروف است كه چندين جنس دارد و در نقاط مختلف می‌رويد. بوی خوش این گياه از زمانهای قديم مورد توجه بوده و در متون پزشكی و دارويی كهن و نيز از نگاه دانشمندان ايران و اسـلام بابونه از جايگاه ويژه‌ای برخوردار بوده و هست.
برای مثال در آثار ديوسكوريدوس، جالينوس، ابن سينا، جرجانی و ابن بيطار با بيان‌های متفاوت به خواص درمانی بابونه از جمله در بيماری‌های دستگاه عصبی، گوارشی و تنفسی اشاره شده است.
بابونه نامی عمومی است که برای انواع مختلفی از گیاهان هم‌خانواده با مینای چمنی (از تیره کاسنیان) به کار می‌رود. این گیاه پایا اغلب ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر بلندب دارد و بسیار معطر است و در نقاط مختلف می‌روید. گونه‌های بابونه شامل بابونه شیرازی، بابونه معطر، بابونه دشتی و بابونه رومی است.
گل بابونه گیاهی زیبا و معطر است و خواص دارویی فراوانی دارد. بابونه اغلب در چمنزارها و اراضی شنی می‌روید و مصری‌ها، ایرانیان و یونانيان باستان از بابونه برای درمان آفتابزدگی و قولنج بهره می‌بردند.
گياه درمانی يكی از درمان‌های ابتدايی و بسیار کهن است كه بشر از دوران قدیم استفاده می‌كرده، در طب ايران باستان و همچنين طب ساير اقوام بيشتر از گياهان دارويی در مقايسه بـا مواد معدنی استفاده می‌شده است.
در ايران باستان عبارت ارور و بئشهزو (Orvaru Baechazou) به معناى گیاه درمانى آمده است. در ونداديد ذكر شده كه اهورامزدا گیاهان زياد صدها و هزارها، بلكه ده هزار رويانده است كه درمان بخش جان آدمـی است و برای درمان تب، درد، سوختگی، سر درد، تب و لرز استفاده می‌شود.
در تمدن‌های كهن از جمله مصر، يونان، هند، چين، بـين النهرين و ... به اهميت و خواص درمانی بابونه توجه بسـياری شده است. به عنوان مثال مصريان قديم از بابونه درتـب‌های سخت استفاده می‌كردند. آنها ابتدا كوشش ميكردند با پوشاندن بوسيله پارچه‌های پشمی بيمار عرق كند، اگر تعريق صورت نمی‌گرفت (به نظر آنها بيماری سخت بود)، برای همین گل بابونه را با روغن مخلوط نموده و به بيمار می‌ماليدند.
اين گياه در زبان آرامی Babunis، در سريانی Babuna، در اکدی QurbanEqli گفته شده، همچنين تئوفراست دانشمند یونانی آن را Anthemon ناميده كه نشان‌دهنده قدمت اين گياه و شناخت آن در بين اقوام مختلف می‌باشد. ديوسـكوريدوس دیگر دانشمند یونانی آن را Anthemis نامیده است.
نام‌های رایجی که برای بابونه ذکر شده بابونج که عربی شده‌ی بابونه است، بابونق و بابونک است. شیخ ابوعلی سینا در ﻛﺘﺎب ﻗﺎﻧﻮن آورده که بابونه گیاه معروفی است و رﻧﮓ ﮔﻞ اﻧﻮاعِ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن، ﻣﺘﻔﺎوت و ﺑﻪ رنگ‌های زرد، سفید و ارﻏﻮانی اﺳﺖ و زﻣﺎن ﺟﻤﻊ آوری آن در فصل ﺑﻬﺎر است. زین الدین عطار در کتاب «اختیارات بدیعی» بهترین نوع آن را نوعیﻛـﻪ گلهای زرد دارد معرفی می‌کند.
وﺟﻪ تمایز انواع بابونه در گل‌هایشان اﺳﺖ و دو ﻧﻮع اصلی آن ﺑﺎﺑﻮﻧﻪ رومی و شیرازی است. دیوسکوریدوس، ابن سینا و ابن بیطار مصارف بابونه شیرازی و بابونه رومی را مشابه می‌دانند. در علم داروسازی گونه های مختلف بابونه و ترکیبات موجود در اسانس آن شناسایی و در درمان مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
گونه M chamomilla var chamomilla همان بابونه شـيرازی است که گياهی علفی، يكساله، ظريف با ساقه و برگهای منشعب اسـت و بومی جنوب ايران می‌باشد. اين گونه دارای مجموعه گلهای مخروطی شكل با گلهای سفيد كناری و گلهای زرد ميانی و تعداد زيادی گلهای سفيد و زرد جدا شـده، همراه با كپه‌های مخروطی عاری از گل و نيز قطعاتی سبز رنگ و نازک از برگهای گياهی هستند.
خرید روغن کرمانشاهی از نارمُشک + ارسال به سراسر کشور
ابن سينا به خواص اين گياه برای بهبود ورم‌ها، جوش‌ها و تب‌های مختلف اشاره كرده و اثراتش را روی اندام‌های دفعی و گوارشی، مفاصل، سر، چشم و قفسه سينه توضيح داده است.
بابونه از گیاهان تب بر مشهور و ضد سرماخوردگی است مقوی معده و بادشکن بوده و باعث دفع کرم‌های روده می‌شود.
گیاه بابونه در نرم نمودن تورم‌های مختلف، همچنین در خرد کردن سنگ مثانه و دفع سودا و بلغم متعفن و عسرالبول یا دشواری دفع ادرار و جرب و احتباس عادت زنانه مؤثر بوده و اخلاط غیرطبیعی را به طور کلی دفع می‌نماید.
بنا به اعتقاد شیخ ابوعلی به علت خاصيت سست كنندگی و تحلیل برندگی، بابونه تسكين دهنده ورم‌های ناشی از گرمی است و باعث تقويت اعضایی كه اعصاب از آن می‌گذرد می‌شود و چون حرارتش شبيه به حرارت جاندار است، بهترين دارو برای رفـع خستگی نسبت به دیگر داروها است.
بابونه برای سر دردهای ناشی از سردی و تخليه سر از فضولات مفيد اسـت، چـون خاصيت تحليل برندگی بدون جذب دارد. همچنين بابونه مُفتح، محلّل بدون جذب و مقوی مغز است، بابونه برای تو دماغی حرف زدن مفید و بدل آن شويد است همچنين برای درمان برخی انواع استفراغ نيز منفعت دارد.
از دیگر خواص بابونه این است که مقوى مغز، اعصاب، تقویت کننده قوای جنسی با قوت تِرياقيه است، یعنی دارای قدرت پادزهری است. بابونه برای بیماری‌های مغز و سردرد و تحليل بادهایی که در گوش پیچیده مناسب است و جویدن آن برای رفع زخم‌های دهان و زبان بسیار مفید است.
بابونه با افزایش ادرار و عرق باعث خروج سم‌ها و کثافات از بدن می‌شود و پاک کننده چرک‌های سینه است و بثورات را از بین می‌برد و جوشانده یا دمنوش آن رنج و خستگی‌ها را برطرف و درد رحم و مقعد را از بین می‌برد.
ریشه گیاه بابونه نیز در نرم کردن و حل کردن ورم‌های ناشی از سردی موثر بوده و رطوبت‌های اضافی بدن را خشک نموده و تب و لرزهای بلغمی و سوداوی و خستگی‌های ناشی از کار زیاد و گرفتگی‌های مسامات بدن را که از سرما حاصل شده باشد را از بین می برد.
خرید ادویه و چاشنی از نارمُشک + ارسال به سراسر کشور
مزاج یا طبع بابونه گرم و خشک است، حکیم عقيلی خراسانی صاحب کتاب مخزن الادويه نیز چنین آورده است: طبيعت گل بابونه در دوم گرم و در آخر اول خشک اسـت و طبيعت ريشه بابونه در دوم گرم و در اول خشک است.
در حال حاضر فرآورده‌های مختلفی از بابونه به اشکال دمنوش بابونه، روغن بابونه، کرم بابونه، لوسیون بابونه و قطره خوراکی آن در بازار وجود دارد.
طبيعت روغن بابونه در دوم گرم و در اول خشك اسـت. خاصيت آن تحليل برنده اورام بارده یعنی ورم‌های ناشی از سردی است، ضماد آن یعنی ماليدن آن روی بدن برای تب و لرزهای بلغمی و سـوداوی، بسته شدن منافذ ناشی از سرما، كمر درد، درد مفاصل توصیه شده و چكاندن قطره آن در گوش برای سنگينی گوش مفيد است. همچنین روغن بابونه برای ورم ملتحمه چشـم، سـاير ورم‌ها، معالجـه روماتيسـم و دردهای عصـبی و نقرس نیز بسیار مفید اسـت.
حتما بخوانید: خواص و طرز تهیه نخودآب
جوشانده يا خيسانده گل بابونه مقوی عمومی بدن، خصوصا معده است. همچنين نفخ معده و روده را از بين می‌برد. دمنوش آن برای ميگرن، سر درد، كمر درد و... مفيد است، كه به خاطر خاصيت بی حس كنندگی و ضد تشـنج بودن آن است. در ضمن جوشانده و تنتور آن برای نرم و براق كردن و طلايی رنگ كردن مو بسیار استفاده می‌شود.
مصرف دم‌کرده بابونه به شکل ناشتا مقوی معده، مقوی و بادشکن است و استفاده از بخور دم کرده آن بر روی صورت، باعث شادابی و تجدید حیات سلول‌های پوست می‌شود.
- برگرفته از مقاله بابونه در متون طب سنتی ايران و اسلام، فرزانه غفاری و الهام معین
خرید بهترین روغن‌های حیوانی کرمانشاهی از نارمُشک + ارسال به سراسر کشور
- از طریق اینستاگرام سوالات خود را با ما در میان بگذارید.
اگر به طب سنتی ایرانی علاقمندید پیشنهاد می‌کنیم مطالب دیگر طب ایرانی را مطالعه کنید:
- اگر می‌خواهید از خواص سکنجبین بیشتر بدانید این مطب را مطالعه کنید.
- طبع و خواص هل در طب سنتی را از اینجا بخوانید.
- خواص درمانی و طبع آویشن از نظر طب سنتی را از اینجا مطالعه کنید.
