زعفران یا زَرپَران با نام علمی Crocus sativus گیاهی است از تیرهٔ زنبقیان، سردهٔ زعفران که خواص زیادی از قبیل دارویی و رنگ غذایی دارد. ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در دنیا است و شهرستان قاین به عنوان پایتخت زعفران و زعفران گناباد به دلیل کاشت به روش سنتی و آبیاری با آب قنات در سازمان جهانی فائو ثبت جهانی شده است.
زعفران گیاهی است پایا و بصلی از تیره زنبق‌ها، دارای ساقه زیرزمینی که از دو پیاز خارج می‌شوند. پیازهای آن سخت و مدور و گوشتدار و پوشیده از غشأهای نازک و قهوه‌ای رنگ است.
قسمت مورد استفاده این گیاه ناحیه انتهایی خامه و کلاله‌ی آن است که به نام زعفران خرید و فروش می‌شود. بوی زعفران قوی و طعمش تلخ و کمی تند است. پرچم معطر، خشک‌شده و قرمز رنگ گل این گیاه برای معطر و رنگ کردن غذاها به کار می‌رود و مصرف دارویی نیز دارد.
زعفران گیاهی است پیازدار با گل‌های بنفش روشن که در مناطق معتدل کاشته می‌شود. پایین ساقه زعفران دارای برجستگی است و این برجستگی همان پیاز زعفران است. کلاله سرشاخه آن نارنجی رنگ مایل به سرخی و معطر است و همین رشته‌هاست که به نام زعفران به مصرف می‌رسد.
زعفران گیاهی است رنگی که بیشتر در قاینات و کرمان به عمل می‌آید. زعفران قاینات در درجه اول و زعفران کرمان در درجه دوم از نظر کیفیت قرار دارند.
زعفران تارهاى گلى است شبیه به گیاه عُصفُر یا گلرنگ که بسیار خوش‌بو و زرد تیره مایل به سرخی و بی‌خار است. در زمان رویش، اول گل آن از زمین مى‌روید و بعد ساقه و برگ آن، طول ساقه زعفران یک و نیم وجب و برگ آن شبیه به برگ یاسمین و بیخ آن شبیه به پیاز گل نرگس است.
در میان گل‌های زعفران تارهایی است و در هر گلى سه تا چهار زعفران مى‌باشد. آن تارهاى بزرگ رنگین و خوش‌بو است و آنچه باریک و کمرنگ و کم بو است زعفران نیست.
زعفران را در زبان سریانی کرکم و جاوى و به فارسی لرکیماس و به هندى کیسر می‌نامند و لفظ طلا یا طلای سرخ از تشبیهات زعفران است. اما نام دیگر زعفران زرپران است که عربی شده آن “زعفران” می‌باشد و به پارسی کهن زر + پر + ان = گلی که پرهایش مانند زر است.
خرید اینترنتی زعفران درجه یک از نارمُشک + ارسال به سراسر کشور
طبق منابع مستند طب ایرانی طبع زعفران گرم و خشک است، درجه گرمی زعفران دو و درجه خشکی آن یک است. در عین حال در کتاب مخزن الادویه عنوان شده که برخی حکما آن را درجه سوم گرم و در دوم خشک عنوان کرده‌اند.
شاید برخی زعفران را به چشم طعم دهنده یا رنگ‌دهنده مواد غذایی نگاه کنند، اما از دیدگاه طب سنتی زعفران دارای مقدار زیادی مواد مغذی ویژه با خواص بی نظیر است.
زعفران یکی از گیاهان دارویی است که در صورت مصرف متعادل، شادی آور و مُفَرح و نشاط آوری بسیار قوى است. اما اگر بیش از اندازه مصرف شود باعث ضَحِک یا قهقه و بانگ قاه قاه و خنده‌ی با آواز می‌شود.
زعفران دارای خواص تقویت کننده قوای جنسی، به ویژه در افرادی که دارای مزاج سرد یا تر هستند و کسانی که داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنند، می‌باشد.
این گیاه اعجاب انگیز مقوى حواس، منضج و تحلیل برنده و مصلح عفونت خلط بلغم و مانع و حافظ خلط بلغم از تغییر و فساد است. زعفران با قوای خاصی که در خود دارد، محرک قوای جنسی، مقوى جوهر روح حیوانی، مقوی کبد و احشا و سیستم تنفسی است، برای همین باعث تقویت نیروی جنسی می‌شود.
از دیگر خواص زعفران این است که پاک کننده کلیه و مثانه و جلادهنده و شفاف کننده‌ی رنگ چهره است. همچنین بازکننده گرفتگی‌های مغز و کبد و طحال است.
هر روز ده قیراط تقریبا معادل دو گرم از زعفران برای پاکسازی طحال و با میپختج یا دوشاب جهت رفع خمار و با عسل جهت ریزانیدن سنگ‌های کلیه و با ادویه مناسب جهت درد رحم و مقعد بسیار مفید است.
استشمام زعفران جهت برسام و شوصه مفید است و خواب آور و سرمه کشیدن با زعفران جهت جلاى چشم و جلای اشک چشم و تیرگی پلک و سرخ و غلیظ شدن پلک چشم بسیار موثر است.
سخت زایی یا دیستوشی، به سختی بیش از معمول مراحل زایمان اطلاق می‌گردد. حدودا یک پنجم زایمانها با دیستوشی مواجه هستند. آشامیدن یک مثقال زعفران جهت عُسرِ ولادت یا زایمان سخت و دشوار مجرب است.
گفته‌اند چون دو درم زعفران را با آب بسایند و مانند گردو مدور ساخته و در آن سوراخی ایجاد کنند و بر شکم زن باردار آویزان نمایند جهت عسر ولادت و اخراج مشیمۀ زنان بسیار مجرب است.
برای خرید اینترنتی بهترین هل سبز از نارمُشک اینجا ضربه بزنید
مصرف بیش از حد زعفران ممکن است عوارضی مثل خونریزی بینی و یا رحمی به همراه داشته باشد. در کتاب‌های قدیم ذکر شده که سه درم یا تقریبا ۱۰گرم از زعفران کشنده است چراکه باعث نشاط فراوان می‌شود.
اما این موضوع صحت و اصلی ندارد چراکه با این مقدار از زعفران این اثر باعث فوت نمی‌شود. مصلح و دافع ضرر زعفران در این موضوع اشیاى قابضۀ روح است.
روغن زعفران ملین عصب و ملین صلابت رحم و خواب آور و تحلیل برنده است. مالیدن روغن زعفران به بینی و چکاندن آن در بینی جهت بهبود ذات الجنب موثر است. و طلاى آن یا ماسک کردن آن روی پوست جهت پاکسازی زخم‌های چرکین و حمول آن با موم و مغز استخوان برای زخم‌های رحم مفید است.
روغن زعفران یکی از داروهای بسیار قدیمی است، روغن زعفران که از گل‌های زعفران به دست می‌آید به سختی تهیه شده و گران قیمت است.
برای تهیه روغن زعفران باید حدود پنج مثقال آن را با هزار و پانصد گرم روغن کنجد و یا روغن زیتون مخلوط کرده و تا پنج روز صبر کرد و در این مدت هر روز برهم زد، سپس صاف کرده و استفاده کنند.
مِثقال یکای جرم و یکی از یکاهای رایج در کشورهای اسلامی است. انواع مثقال وجود دارد که مهمترین آن‌ها عبارتند از مثقال شرعی، مثقال صیرفی و مثقال معمولی. در علم فقه اسلامی هر مثقال شرعی برابر (۱۸ نخود) ۳٫۴۵۶ گرم و هر مثقال صیرفی چهارسوم مثقال شرعی(۲۴ نخود) و برابر ۴٫۶۰۸ گرم است. زعفران که به عنوان ارزشمند ترین چاشنی و ادویه در دنیا شناخته می‌شود، معمولا با واحد گرم و مثقال مورد سنجش قرار می‌گیرد. در حال حاضر هر مثقال برابر با ۴٫۶۰۸ گرم است. در مقایسه با کیلوگرم، هر یک کیلوگرم برابر با ۲۱۷ مثقال است.
گل زعفران چیست
زعفران گیاهی کوچک به ارتفاع ۱۵ تا ۳۰ سانتی متر است. گل زعفران از داخل پیاز آن رشد می‌کند که همراه با آن تعدادی برگ باریک و کشیده نیز بیرون می‌آید. از میان برگ‌ها، ساقه گل دار یا همان گل زعفران خارج می‌شود که به یک تا پنج گلبرگ منتهی می‌شود. رنگ گل‌های زعفران از سایه روشن یاسی تا بنفش تیره است که در بعضی واریته‌ها ارغوانی و حتی سفید هم هستند.
گل زعفران دارای ۳ پرچم زرد رنگ و یک مادگی منتهی به کلالهٔ سه شاخه به رنگ قرمز است. قسمت مورد استفاده این گیاه، خامه زعفران یا همان ریشه سفیدی که منتهی به آن ۳ کلاله قرمز رنگ است می‌باشد. پس منظور از ریشه زعفران، انتهای کلاله زعفران است که از داخل ساقه گل زعفران خارج می‌شود.
خرید بهترین زعفران یک گرمی از نارمُشک با بهترین قیمت + ارسال به سراسر کشور
برای دم کردن زعفران بهتر است آنرا در یک هاون بسابید تا با خرد شدن آن طعم و رنگ زعفران سریعتر و بهتر آزاد شود. در بیشتر مناطق ایران زعفران را با کمی شکر یا یک حبه قند میسابند که تاثیر به سزایی در نسوختن زعفران و شیرین شدن زعفران دارد. ما نیز این روش را با به عنوان بهترین روش و طریقه دم کردن زعفران به شما پیشنهاد می‌کنیم.
پس از سابیدن زعفران و یا خرد کردن زعفران با دستگاه‌های زعفران ساب، زعفران را در مقدار کمی آب جوش ریخته و به مدت ده الی ۱۵ دقیقه به آن استراحت دهید تا زعفران به راحتی طعم و رنگ خود را به آب بدهد. این کار بهتر است در ظرف در بسته انجام گیرد.
میزان آب و مقدار زعفران برای دم آوردن زعفران به صورت دلخواه می‌باشد. ولی بهتر آن است که مقدار آب آن کمتر از یک سوم لیوان باشد و زعفران آن درحدود یک قاشق سوپ خوری و یا بیشتر باشد.
مواد لازم برای تهیه شربت زعفران و گلاب
نبات و گلاب را با شعله ملایم بجوشانید در حین جوشیدن کف آن را بگیرید و صاف نمایید تا نصف شود. سپس زعفران را با گلاب حل کرده و به آن اضافه کنید، هنگام استفاده می‌توانید با آب سرد یا یکی از عرقیات مناسب با بیماری حل کنید و کمی تخم بالنگو یا تخم فرنجمشک و یا تخم ریحان بر آن اضافه کنید و بنوشید.
- از طریق اینستاگرام سوالات خود را با ما در میان بگذارید.
اگر به طب سنتی ایرانی علاقمندید پیشنهاد می‌کنیم مطالب دیگر طب ایرانی را مطالعه کنید:
- خواص گیاهان دارویی در طب سنتی در طب سنتی را از این نشانی بخوانید.
- خواص و طبع خربزه در طب سنتی ایرانی را از این نشانی ببینید.
- اگر می‌خواهید در مورد خواص درمانی و طبع آویشن بدانید این مطب را مطالعه کنید.
