در ابتدای دهه سوم بهمن‌ماه 99 بود که وزارت بهداشت اعلام کرد واکسیناسیون کرونا در کشور با اولویت کادر درمان کلید خورده است. واکسنی که در ایران برای کادر درمان در نظر گرفته شده است، واکسن اسپوتنیک روسی است. هم‌زمان با اعلام خبر آغاز فرایند تزریق واکسن، کارکنان بخش ICU در 635 بیمارستان کشور برای دریافت این واکسن به صف شدند. گفته شد که در مرحله اول تزریق واکسن کرونا حدود دو میلیون و 600 هزار دز واکسن تزریق خواهد شد که با استفاده از آن حدودا یک میلیون و 300 هزار نفر واکسینه می‌شوند. اما پرسش اصلی اینجا است که مردم عادی در چه زمانی می‌توانند واکسن کرونا را دریافت کنند؟ به عبارت بهتر معیار وزارت بهداشت برای نوبت‌دهی تزریق واکسن چیست و این واکسن در طی چه مراحلی به افراد تزریق می‌شود؟ در این مقاله از طب تیک می‌خواهیم به این پرسش‌ها پاسخ داده و ابهامات را درباره فرایند واکسیناسیون کرونا در ایران برطرف کنیم.
همان‌طور که گفتیم در مرحله اول ایمن‌سازی، کادر درمان در اولویت قرار گرفته و تصمیم بر این شد که از نیمه دوم بهمن‌ماه 99 فرایند تزریق واکسن به این افراد آغاز شود. البته گفته شده که در میان کادر درمان افرادی در اولویت هستند که در بخش‌های در معرض خطر کرونا مشغول به کار باشند. به عبارت بهتر در این فاز افراد حاضر در خط مقدم جبهه مبارزه با کرونا ایمن‌سازی خواهند شد. در این میان سالمندان بالای 65 سال که در آسایشگاه سالمندان ساکن هستند و جانبازان شیمیایی بیشتر از 50 درصد نیز به‌عنوان گروه‌های بسیار پرخطر در اولویت این تقسیم‌بندی قرار گرفتند. پس از اتمام فاز اول فرایند واکسیناسیون، در بهار 1400 و تیرماه این سال نوبت به گروه دوم می‌رسد.
گروه دوم خود به چهار زیربخش تقسیم می‌شوند که از قرار زیر هستند:
پس از عبور از فاز دوم، فاز سوم آغاز خواهد شد. این فاز از مردادماه 1400 آغاز شده و تا آذر همین سال ادامه دارد. در این فاز قرار است افرادی واکسینه شوند که در مراکز پرجمعیت ساکن هستند. همچنین میان‌سالان بین 55 تا 65 سال که بیماری زمینه‌ای ندارند نیز در این فاز ایمن خواهند شد. در کنار این‌ها سایر افراد شاغل در کادر درمان که در بخش‌های خط مقدم مبارزه با کرونا نیستند و دیگر مشاغل حساس، واکسینه می‌شوند. درنهایت پس از گذشت حدود یک سال، سایر افراد یا به عبارت دیگر، مردم عادی، واکسینه خواهند شد. زمان تقریبی برای آغاز این فرایند برای زمستان 1400 پیش‌بینی شده است.
در حال حاضر در فاز دوم واکسیناسیون بیماری کرونا در ایران هستیم. وزارت بهداشت پیش از آغاز طرح ایمن‌سازی، کد ملی همه ایرانیان را در سامانه‌ای ثبت کرده بود. به این ترتیب با شروع یک فاز، تمامی افراد واجد شرایط پیامکی را دریافت خواهند کرد که به آن‌ها درباره نحوه نوبت‌دهی واکسن اطلاع می‌دهد. بنابراین افرادی که پیامک دریافت کرده‌اند، نیازی به مراجعه حضوری برای ثبت‌نام واکسن ندارند.
البته سامانه salamat.gov.ir طراحی شده است تا افرادی که واجد شرایط دریافت واکسن در فاز دوم هستند اما پیامکی دریافت نکرده‌اند، برای ثبت کد ملی خود به آن مراجعه کنند. بنابراین با توجه به این موضوع می‌توان گفت که فرایند نوبت‌دهی برای شرکت در طرح واکسیناسیون بیماری کرونا، از سوی خود وزارت بهداشت و به‌صورت فاز به فاز برنامه‌ریزی خواهد شد. کسانی که واجد شرایط دریافت واکسن در این فاز هستند اما هنوز پیامکی دریافت نکرده‌اند، باید تا زمان به پایان رسیدن فاز دوم صبر کنند. زیرا در هر بار ارسال پیامک انبوه، وزارت بهداشت تنها با توجه به ظرفیت واکسن در دسترس پیامک ارسال می‌کند.
در ابتدا یک پیامک با عنوان اطلاع‌رسانی برای شما ارسال خواهد شد. در طی این پیامک به شما اعلام می‌شود که در دسته افراد واجد شرایط برای دریافت واکسن در این فاز قرار دارید. در ادامه نیز گفته می‌شود که سایر موارد موردنیاز از طریق پیامک‌های بعدی به شما ارسال خواهد شد. بنابراین در صورت دریافت این پیامک هیچ نیازی به مراجعه حضوری به خانه‌های بهداشت نیست. زیرا تا زمانی که پیامک نهایی برای شما ارسال نشده است، در این مراکز هیچ اقدامی برای شما صورت نمی‌گیرد.
پس از پیامک اطلاع‌رسانی، پیامک تعیین زمان و مکان دریافت واکسن برای شما ارسال می‌شود. این پیامک حدود یک هفته پیش از زمان مقرر برای شما ارسال می‌شود. در متن این پیامک زمان حضور شما در مرکز بهداشت و شماره مرکزی که باید به آن مراجعه کنید، نوشته شده است. پس از تعیین زمان و مکان، یک روز پیش از مراجعه نیز پیامک تایید حضور برای شما ارسال می‌شود. به این معنا که در طی این پیامک شما باید اعلام کنید که آیا می‌توانید در ساعت مقرر در مرکز تعیین‌شده حضور پیدا کنید یا خیر. به این ترتیب مراکز بهداشتی می‌توانند برای باز کردن واکسن‌ها برنامه‌ریزی کنند.
اهمیت پاسخگویی به پیامک انتهایی بسیار زیاد است. زیرا بسته‌های واکسن تحویل داده‌شده به مراکز بهداشتی ده عددی هستند. در صورت باز شدن یک بسته و عدم استفاده از آن در زمان مقرر، واکسن‌ها خراب شده و ارزش خود را از دست خواهند داد. بنابراین شما با پاسخگویی به این پیامک می‌توانید به مسئولان مراکز بهداشت در استفاده درست از واکسن کرونا کمک کنید. پس از قطعی شدن زمان و مکان حضورتان، باید با کارت ملی برای تزریق واکسن مراجعه کنید.
تزریق واکسن کرونا و تکمیل فرایند واکسیناسیون یک پروسه زمان‌بر است. به همین دلیل بسیار اهمیت دارد که افراد تا زمان فرا رسیدن نوبتشان، تمامی پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرده و از مراجعه غیرضروری به مراکز بهداشتی خودداری کنند. نوبت‌دهی در این فرایند به‌طور کاملا دقیق و توسط وزارت بهداشت انجام می‌شود. هر فرد باید دو دز واکسن دریافت کند. پس از پایان دور دوم، گواهی دریافت واکسن برای فرد صادر خواهد شد. انجام منظم تمامی این فرایند لزوم همکاری تمامی افراد درگیر در این مسئله به‌ویژه مردم را می‌طلبد. بنابراین امید است با اتمام فرایند واکسیناسیون در سال جدید شمسی دیگر خبری از بیماری کرونا در کشورمان نباشد.
