آیا تا به حال بعد از سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در محیطهای پر از دود، احساس سنگینی یا زنگ زدن در گوشهایتان داشتهاید؟ بسیاری از افراد سیگاری یا حتی کسانی که بهصورت غیرفعال در معرض دود قرار میگیرند، ممکن است با افت تدریجی شنوایی روبهرو شوند، بدون آنکه بدانند تأثیر دود سیگار بر شنوایی تا چه اندازه جدی و مستند است. این موضوع فقط یک هشدار بهداشتی عمومی نیست، بلکه یافتههای علمی آن را بهعنوان یکی از عوامل بالقوهی آسیب به عصب شنوایی، جریان خون گوش داخلی و حتی ایجاد وزوز گوش معرفی کردهاند.
در این مقاله،به شما کمک میکنم تا بدانید آیا سیگار واقعاً شما را کمشنوا میکند یا نه، چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند، و چه نشانههایی میتواند زنگ خطر را برایتان به صدا درآورد! با ما همراه باشید.
نیکوتین یکی از ترکیبات اصلی سیگار است که اثرات آن تنها محدود به سیستم تنفسی و قلبی-عروقی نیست! این ماده میتواند با انقباض عروق خونی، باعث کاهش جریان خون به بخشهای حساس گوش داخلی شود؛ بخشی که وظیفهی دریافت و انتقال صدا به مغز را بر عهده دارد. کاهش اکسیژنرسانی به سلولهای مویی گوش داخلی، میتواند عملکرد طبیعی آنها را مختل کرده و زمینه را برای بروز اختلالات شنوایی فراهم کند.
تاثیر دود سیگار بر گوش در این سطح بهصورت تدریجی و خاموش اتفاق میافتد و ممکن است تا مدتها بدون علامت باقی بماند! همچنین، نیکوتین میتواند بر تعادل یونهای ضروری در گوش داخلی اثر گذاشته و هماهنگی عملکرد آن را بر هم زند. از منظر سلولی نیز، شواهد نشان میدهد که ترکیبات موجود در دود سیگار بر ساختارهای شیمیایی و الکتریکی گوش تاثیرگذارند. در مجموع، تاثیر نیکوتین بر گوش و شنوایی یک مکانیسم پیچیده اما اثباتشده است که نیازمند توجه ویژه در مطالعات پزشکی است.
وزوز گوش یا Tinnitus یکی از عوارض آزاردهنده مصرف سیگار است که بسیاری از کاربران گزارش دادهاند. این مشکل که با صدای مداوم مثل وزوز یا زنگ همراه است، ناشی از تحریک عصبی غیرطبیعی در سیستم شنوایی است. مطالعات معتبر نشان میدهند که تاثیر دود سیگار بر شنوایی نه تنها کاهش شنوایی را تشدید میکند، بلکه احتمال وزوز گوش مزمن را نیز بالا میبرد.
سیگار بر انتقالدهندههای عصبی مانند استیلکولین، دوپامین و سروتونین در بخشهای شنوایی مغز تأثیر میگذارد:
اختلال در گیرندههای استیلکولین؛ باعث کاهش دقت تفکیک صدا میشود.
کاهش آستانه تحریک نورونهای شنوایی؛ منجر به خستگی سیستم عصبی و کاهش تمرکز شنیداری میشود.
نوسان در دوپامین و سروتونین؛ باعث حساسیت غیرعادی یا ادراک اشتباه صداها مانند وزوز میشود.
کندی پردازش سیگنالهای شنیداری؛ پاسخ به گفتار یا صدا تأخیر پیدا کرده و در افراد سالمند سیگاری شدت بیشتری دارد.
همه اینها باعث میشوند تا تاثیر دود سیگار بر شنوایی تبدیل به یک بحران پنهان برای سالمندان و گروههای در معرض خطر شود.
در مقایسه میان افراد سیگاری و غیرسیگاری، الگوهای زیر مشاهده شده است:
کاهش توانایی دریافت فرکانسهای بالا؛ سیگاریها در درک صداهایی مانند «س» یا «ش»، بهویژه در مکالمات روزمره، افت چشمگیری دارند.
شیوع بالای وزوز گوش در سیگاریها؛ بسیاری از این افراد این وضعیت را با دورههای تکرارشونده تجربه میکنند.
مشکل در فهم صدای گفتاری در محیطهای شلوغ؛ تفکیک صداهای پسزمینه دشوار میشود.
پیشرفت سریعتر افت شنوایی با بالا رفتن سن؛ علائم زودهنگامتر بروز میکنند و بعضاً نیاز به سمعک ایجاد میشود.
بنابراین اگر تاثیر دود سیگار بر گوش و شنوایی به درستی شناخته شود، میتوان راهکارهای پیشگیرانه مناسبی ارائه داد.
فواید ترک سیگار برای شنوایی
بهبود جریان خون به گوش داخلی
کاهش شدت وزوز گوش در افراد مستعد
بهتر شدن دقت شنیداری و درک اصوات بهویژه در صداهای ضعیف یا فرکانس بالا
جلوگیری از تسریع روند افت شنوایی ناشی از پیری
با ترک سیگار، میتوان روند آسیب را متوقف یا بهطور نسبی برگشت داد، بهویژه اگر هنوز سلولها دچار آسیب شدید نشده باشند.
برخی باورهای غلط جامعه وجود دارند که دود سیگار یا استنشاق آن به سمت گوش را بهعنوان روشی برای تسکین درد پیشنهاد میدهند. این باورها کاملاً نادرست و خلاف حقایق علمی است. تاثیر دود سیگار بر شنوایی در چنین شرایطی نهتنها مفید نیست، بلکه موجب التهاب، تحریک مجرا یا تشدید عفونت میگردد.
پزشکان هشدار میدهند که تماس یا استنشاق حتی دود غیرمستقیم در اطراف گوش، مخصوصاً در کودکان، خطرناک است و ممکن است روند درمان را مختل کرده و آسیبهای بلندمدتی وارد کند.
برای حفظ شنوایی، میتوان از توصیههای زیر استفاده کرد:
ترک کامل سیگار و اجتناب از دود سیگار حتی در محیطهای باز
انجام منظم تستهای شنوایی بهویژه برای افراد در معرض دود یا در سن بالا
تغذیه غنی از آنتیاکسیدانها مانند ویتامین C و E
حفظ رطوبت مناسب گوش از طریق مرطوبکنندههای طبیعی یا قطرههای بدون نیکوتین
به نقل از متخصصان شنوایی در کلینیکهای معتبر همون کلینیک گوش تهران، تاثیر دود سیگار بر شنوایی آثار جدی و وخامتآمیزی دارد؛ با اینحال تغییر رفتار و اتخاذ سبک زندگی سالم قادر است بسیاری از این عوارض را بهطور چشمگیری کاهش دهد.
در مجموع، موضوع تاثیر دود سیگار بر شنوایی یک مسأله قابل پیشگیری و قابل اصلاح است. سرمایهگذاری در سلامت گوش امروز، یک تصمیم هوشمندانه برای حفظ ارتباط فردا است.
منبع: کلینیک گوش تهران | tehranearclinic
