شنوایی یکی از حساسترین و پیچیدهترین حواس انسان است. کوچکترین اختلال در مسیر انتقال صدا میتواند باعث تغییر در درک اصوات یا حتی کاهش شنوایی شود. برای تشخیص دقیق این اختلالات، متخصصان از مجموعهای از تستهای تخصصی استفاده میکنند که یکی از مهمترین آنها تمپانومتری است. این آزمایش کمک میکند تا عملکرد گوش میانی و وضعیت پرده گوش بهصورت دقیق بررسی شود و پزشک بتواند بر اساس دادههای علمی، مسیر درمان را مشخص کند.
یکی از تستهای مهم شنواییسنجی برای بزرگسالان، تست تمپانومتری است؛ در این آزمایش امواج صوتی باعث لرزش پرده گوش میشوند و بخشی از صدا به گوش میانی منتقل و بخشی دیگر بازتاب میشود. متخصص شنواییشناس با بررسی نتایج این آزمایش میتواند وضعیت گوش میانی را ارزیابی کرده و برخی اختلالات یا بیماریها را بهموقع تشخیص دهد. این بیماریها میتواند شامل اختلالات زیر باشد.
عفونت گوش میانی ( اوتیت میانی )
مایع در گوش میانی
پارگی پرده گوش
مشکلات شیپور استاش ( شیپور استاش قسمت بالایی گلو و بینی را به گوش میانی متصل میکند)
نسخه جدیدتر این روش، تمپانومتری عریضباند (WBT) است که، با بررسی طیف وسیعی از فرکانسها، اطلاعات دقیقتری نسبت به روش سنتی ارائه میدهد. این فناوری به شنواییشناسان کمک میکند مشکلاتی مانند عفونت گوش، انسداد شیپور استاش و سایر ناهنجاریهای گوش میانی را بهتر شناسایی کنند و برای ارزیابی شنوایی نوزادان یا موارد پیچیده، کاربرد ویژهای دارد.
اگرچه تمپانومتری یکی از چندین تست شنواییسنجی است، اما نقش آن در تشخیص سریع اختلالات گوش میانی بینظیر است. در کنار آن، تستهایی مانند ادیومتری تون خالص، رفلکس آکوستیک و آزمون گفتاری نیز انجام میشوند تا تصویری جامع از وضعیت شنوایی فرد به دست آید.
نتایج ترکیبی این تستها کمک میکنند تا متخصص بتواند بین علل مختلف کمشنوایی تمایز قائل شود؛ مثلاً تشخیص دهد که مشکل از گوش میانی است یا از عصب شنوایی.
قبل از شروع تست، شنواییشناس ابتدا گوش را با اتوسکوپ بررسی میکند تا مطمئن شود که مجرای گوش باز است و هیچ عامل مزاحمی مانند موم یا جسم خارجی وجود ندارد. سپس دستگاه تمپانومتری که سری کوچکی دارد در دهانه گوش قرار داده میشود.
دستگاه در چند ثانیه فشار هوا را تغییر میدهد و همزمان صداهای خالصی تولید میکند تا واکنش پرده گوش را بسنجد. در طول انجام آزمایش، لازم است فرد کاملاً بیحرکت بماند و از حرف زدن یا بلعیدن خودداری کند، زیرا هر حرکت کوچکی ممکن است نتیجه تست را تغییر دهد.
این آزمون معمولاً دو تا پنج دقیقه برای هر دو گوش زمان میبرد و هیچ دردی یا آسیبی ایجاد نمیکند.
اگرچه تمپانومتری اغلب در بزرگسالان انجام میشود، اما در بسیاری از موارد برای کودکان نیز کاربرد دارد. شایعترین مشکل در سنین پایین، تجمع مایع در گوش میانی است که گاهی بدون درد و تب رخ میدهد اما باعث افت شنوایی میشود.
برای اینکه کودک در طول آزمایش احساس آرامش داشته باشد، والدین میتوانند از روشهای سادهای کمک بگیرند؛ مانند توضیح دادن نحوه تست با زبان کودکانه، نشان دادن ابزار با عروسک یا تشویق کودک پس از پایان آزمایش.
ایجاد محیطی آرام و بدون استرس باعث میشود که نتایج تست دقیقتر باشد و کودک همکاری بیشتری داشته باشد.
در سالهای اخیر، نسخه پیشرفتهای از این آزمون با نام Wideband Tympanometry (WBT) معرفی شده است که برخلاف نسخه کلاسیک، تنها از یک فرکانس ثابت استفاده نمیکند بلکه طیف وسیعی از فرکانسها را میسنجد.
نتیجه این روش دقت بسیار بالاتری دارد و برای بررسی مشکلاتی مانند انسداد شیپور استاش، عفونتهای مزمن گوش و حتی ارزیابی شنوایی نوزادان بسیار مفید است.
نتایج تست تمپانومتری در قالب نموداری به نام تمپانوگرام نمایش داده میشود. در این نمودار، محور افقی نشاندهنده تغییرات فشار هوا در گوش است و محور عمودی میزان حرکت پرده گوش را نشان میدهد.
واحد اندازهگیری فشار معمولاً دکاپاسکال (daPa) است و محدوده طبیعی آن برای بزرگسالان و کودکان بین +۵۰ تا -۵۰ daPa در نظر گرفته میشود.
تمپانوگرام به متخصص کمک میکند تا تنها با نگاه به شکل منحنی، متوجه شود که عملکرد گوش میانی طبیعی است یا دچار اختلال.
بهطور کلی سه نوع اصلی از الگوی تمپانوگرام وجود دارد که هرکدام بیانگر شرایط خاصی در گوش میانی هستند:
در این حالت منحنی به شکل قلهای باریک در مرکز نمودار ظاهر میشود که نشاندهنده عملکرد طبیعی گوش میانی است.
در واقع فشار هوای داخل گوش میانی با فشار هوای بیرون برابر است و پرده گوش بهخوبی حرکت میکند.
این نتیجه نشان میدهد که نه مایعی در پشت پرده وجود دارد، نه عفونتی و نه پارگیای در بافت پرده گوش دیده میشود.
اگر منحنی نمودار صاف باشد و هیچ قلهای نداشته باشد، بهاحتمال زیاد مشکلی در گوش میانی وجود دارد.
این الگو معمولاً زمانی مشاهده میشود که پشت پرده گوش مایع یا ترشح جمع شده یا پرده گوش سوراخ شده باشد.
در برخی موارد نیز اگر حجم کانال گوش در نتایج زیاد نشان داده شود، احتمال پارگی پرده گوش افزایش مییابد.
از جمله علل رایج چنین الگویی میتوان به عفونت گوش میانی، جرم زیاد گوش، یا رشد بافت غیرطبیعی (مثل تومور گوش میانی) اشاره کرد.
۳. تمپانوگرام نوع C
در این نوع نمودار، قله منحنی به سمت ناحیه منفی فشار منحرف میشود. این حالت معمولاً نشانه فشار منفی در گوش میانی است و میتواند به علت اختلال در عملکرد شیپور استاش، احتقان سینوسها یا آلرژی باشد.
در مراحل پایانی سرماخوردگی نیز گاهی چنین الگویی دیده میشود. در صورت مشاهده این وضعیت، معمولاً پزشک برای بررسی دقیقتر تستهای تکمیلی مانند ادیومتری یا بررسی فشار گوش را تجویز میکند.
پس از اتمام آزمایش، شنواییشناس نتایج را بررسی کرده و در قالب گزارش به بیمار توضیح میدهد که آیا عملکرد گوش طبیعی است یا خیر.
در صورت وجود اختلال، ممکن است پزشک داروهای ضدالتهاب، ضدعفونیکننده یا درمانهای تکمیلی مانند ساکشن گوش یا تمرینهای فشاری برای باز کردن شیپور استاش را توصیه کند.
گاهی نیز در صورت تداوم علائم، انجام تصویربرداری یا مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی ضروری است تا علل دقیقتر مانند پولیپ یا توده در ناحیه گوش میانی بررسی شود.
خیر. این آزمون کاملاً غیرتهاجمی و بیخطر است. هیچ برشی در پوست ایجاد نمیشود و از هیچ اشعهای استفاده نمیگردد. تنها ممکن است در زمان تغییر فشار، فرد احساس گرفتگی موقتی در گوش داشته باشد که پس از چند ثانیه برطرف میشود.
حتی در نوزادان نیز این تست با احتیاط کامل انجام میشود و آسیبی به ساختار ظریف گوش وارد نمیکند.
تشخیص زودهنگام مشکلات گوش میانی پیش از آنکه به کاهش شنوایی دائمی منجر شوند.
ارزیابی اثربخشی درمانها در بیماران مبتلا به عفونت یا التهاب گوش.
پیشگیری از آسیبهای ثانویه ناشی از فشار منفی یا مایع مزمن در گوش.
راهنمای دقیق برای تجویز دارو یا جراحی در صورت نیاز به درمانهای تخصصیتر.
پیشنهاد میشود پیش از مراجعه برای تست، از پاک بودن گوش مطمئن شوید. اگر دچار سرماخوردگی یا احتقان سینوسی هستید، بهتر است تست را به تعویق بیندازید، زیرا گرفتگی موقتی میتواند بر نتایج تأثیر بگذارد.
همچنین اگر از سمعک یا گوشگیر استفاده میکنید، آن را پیش از ورود به اتاق آزمایش خارج کنید.
تست تمپانومتری یکی از ابزارهای کلیدی در شنواییسنجی مدرن است که به کمک آن میتوان سلامت گوش میانی را با دقت بالا ارزیابی کرد.
با انجام این تست، بسیاری از بیماریهای پنهان گوش مانند عفونتهای مزمن، اختلال در عملکرد شیپور استاش و تجمع مایع زودتر از آنکه باعث افت شنوایی شوند شناسایی میشوند.
اگر اخیراً احساس گرفتگی گوش، وزوز یا کاهش شنوایی دارید، مراجعه به شنواییشناس و انجام تمپانومتری میتواند بهترین تصمیم برای پیشگیری از آسیبهای بیشتر باشد.
سلامت گوش، سرمایهای است که تا زمانی که از دست نرود، معمولاً قدرش را نمیدانیم. با انجام تستهای دورهای و توجه به علائم اولیه، میتوان از بسیاری از مشکلات شنوایی پیشگیری کرد و کیفیت زندگی را حفظ نمود.
