در عمق سیستم شنوایی و تعادلی بدن، عصب خاصی وجود دارد که نقش حیاتی در حفظ ثبات ما ایفا میکند. این عصب، که مسئولیت انتقال سیگنالهای مربوط به موقعیت سر و حفظ تعادل را از بخش داخلی گوش به مغز بر عهده دارد، گاهی اوقات تحت تأثیر التهاب قرار میگیرد. این وضعیت، که اغلب با احساس چرخش ناگهانی جهان اطراف همراه است، میتواند زندگی روزمره را مختل کند. تصور کنید که ناگهان احساس کنید زمین زیر پایتان ناپایدار شده و هر حرکت کوچکی منجر به گیجی میشود.
این پدیده، ریشه در التهاب عصب تعادلی دارد و درک آن میتواند کلید بازگشت به زندگی عادی باشد. در ادامه اطلاعات بیشتری در این زمینه، در اختیار شما قرار می دهیم.
عصب دهلیزی (vestibulocochlear nerve) گوش داخلی، وظیفه دارد تا اطلاعات مربوط به تعادل و موقعیت سر را از گوش داخلی، به سمت مغز ارسال کند؛ نوریت دهلیزی (Vestibular Neuritis) یا نورونیت، اختلالی است که عملکرد این عصب را تحت تاثیر قرار میدهد. در واقع، هر گاه عصب دهلیزی، دچار التهاب یا تورم شود، نوریت وستیبولار به وجود میآید! در چنین شرایطی، اطلاعاتی که از عصب گوش داخلی به مغز فرستاده میشوند، درست خوانده و اجرا نمیگردند. در نتیجه، شخص دچار سرگیجه، احساس گیجی و عدم تعادل خواهد شد.
تشخیص قطعی نورونیت، توسط یک متخصص گوش، حلق و بینی انجام میگیرد. از آنجا که التهاب و تورم عصب دهلیزی، عموما در اثر عفونت به وجود میآید، بنابراین، برای درمان این اختلال، مصرف انواع آنتی بیوتیک اولین گام خواهد بود. ضمن اینکه، پزشک متخصص، داروهایی را برای بهبود احساس سرگیجه و گیجی ناشی از نوریت دهلیزی، تجویز میکند. در حالت کلی، شخص حدود ۳ هفته زمان نیاز دارد، تا بتواند عوارض Vestibular Neuritis را درمان نموده و به وضعیت عادی خود بازگردد
التهاب عصب تعادلی معمولاً به شکل مرحلهای ظاهر میشود و هر فاز ویژگیهای خاص خود را دارد. آشنایی با این مراحل کمک میکند افراد بهتر روند بیماری را بشناسند و اقدامات مناسبتری برای کنترل آن انجام دهند.
۱. فاز حاد (مرحله اولیه):
علائم به صورت ناگهانی و شدید بروز میکنند.
سرگیجه شدید که فرد را از پا میاندازد.
استفراغ و حالت تهوع مکرر.
عدم تعادل جدی در حرکت و ایستادن.
این فاز معمولاً چند روز تا یک هفته ادامه دارد و میتواند فرد را کاملاً ناتوان کند.
۲. فاز مزمن:
پس از فروکش کردن علائم شدید، نشانهها خفیفتر میشوند.
احساس پری یا سنگینی در گوش.
سرگیجه خفیف هنگام حرکت یا تغییر وضعیت بدن.
مشکل در راه رفتن در محیطهای شلوغ یا پرتحرک.
اضطراب و استرس ناشی از عدم اطمینان نسبت به حفظ تعادل.
این مرحله ممکن است هفتهها تا ماهها طول بکشد.
۳. فاز طولانیمدت (موارد نادر):
در برخی بیماران، علائم برای سالها باقی میمانند.
نیاز به پیگیری مداوم پزشکی و توانبخشی وجود دارد.
شدت و مدت این علائم تحت تأثیر عواملی مانند سابقه پزشکی یا محل آسیب قرار میگیرد.
دو اختلال مشابه در سیستم شنوایی و تعادلی وجود دارند که اغلب با هم اشتباه گرفته میشوند: یکی التهاب عصب تعادلی و دیگری التهاب بخشهای پیچیدهتر گوش داخلی مانند حلزون و لابیرنت. التهاب عصب تعادلی عمدتاً بر سیگنالهای تعادلی تمرکز دارد و منجر به سرگیجه بدون تأثیر مستقیم بر شنوایی میشود.
در مقابل، التهاب لابیرنت نه تنها تعادل را مختل میکند، بلکه شنوایی را نیز تحت تأثیر قرار میدهد، زیرا ساختارهایی که مسئول هر دو عملکرد هستند، درگیر میشوند. این تفاوت کلیدی است، زیرا علائم شنوایی مانند زنگ زدن در گوش یا کاهش شنوایی، بیشتر در التهاب لابیرنت دیده میشود. متخصصان گوش و حلق و بینی تأکید میکنند که تشخیص دقیق این دو نیازمند بررسیهای تخصصی است. برای مثال، اگر سرگیجه با مشکلات شنوایی همراه باشد، احتمال التهاب لابیرنت بیشتر است. علت بروز بیماری نوریت دهلیزی چیست؟
علت اصلی نوریت دهلیزی یا التهاب عصب تعادلی اغلب به عفونتهای ویروسی برمیگردد که میتوانند از گوش داخلی یا سایر نقاط بدن آغاز شوند. ویروسهایی مانند آنفولانزا، کووید-۱۹، یا حتی هپاتیت میتوانند این التهاب را تحریک کنند. برای نمونه، ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱، که معمولاً با تبخال مرتبط است، گاهی اوقات به عصب تعادلی حمله میکند.
این عفونتها منجر به تورم عصب میشوند و سیگنالهای ارسالی به مغز را مختل میکنند. جالب است بدانید که خود التهاب مسری نیست، اما ویروسهای عامل آن میتوانند از فرد به فرد منتقل شوند. فاکتورهای خطر شامل عفونتهای شایعی مانند سرخک، اوریون، یا فلج اطفال هستند، که خوشبختانه با واکسیناسیون قابل پیشگیریاند
تشخیص التهاب عصب تعادلی نیازمند ارزیابی دقیق توسط متخصصان گوش، حلق و بینی یا گاهی نورولوژیستهاست. فرآیند معمولاً با بررسی تاریخچه پزشکی و علائم آغاز میشود، سپس به آزمایشهای پیشرفته میرسد. تصویربرداری مانند MRI با کنتراست برای بررسی ساختارهای عصبی ضروری است.
تستهای شنوایی نیز انجام میشود تا مشکلات احتمالی رد شوند. آزمایشهای خاصی برای تعیین محل آسیب روی عصب تعادلی وجود دارند، مانند تستهای تعادلی که عملکرد ارگانهای داخلی گوش را ارزیابی میکنند. متخصصان باید شرایط دیگری مانند سکته مغزی، تومورها، یا میگرن را رد کنند، زیرا علائم مشابهی دارند. این رویکرد جامع اطمینان میدهد که تشخیص دقیق باشد.
درمان التهاب عصب تعادلی بر کاهش علائم و رفع علت تمرکز دارد. رویکرد دارویی شامل داروهایی برای کنترل سرگیجه، تهوع، و التهاب است. برای مثال، داروهای ضدویروس یا ضدالتهاب میتوانند عفونت را هدف قرار دهند، در حالی که داروهای سرکوبکننده تعادلی برای دوره کوتاه تجویز میشوند تا از وابستگی جلوگیری شود. انتخاب دارو بر اساس شدت و علت متفاوت است.
علاوه بر دارو، فیزیوتراپی نقش کلیدی ایفا میکند، با تمریناتی که تعادل را بازسازی میکنند. این تمرینات بر هماهنگی چشم، گوش، و پاها تمرکز دارند و توسط متخصصان آموزش داده میشوند. بیماران اغلب پس از چند جلسه بهبود قابل توجهی میبینند، به ویژه اگر علائم مزمن باشند. ترکیب این روشها میتواند زمان بهبودی را کوتاه کند.
پیامدهای نادیدهگرفتن التهاب عصب تعادلی
نادیدهگرفتن التهاب عصب تعادلی میتواند پیامدهای جدی و طولانیمدتی به همراه داشته باشد. این مشکل نهتنها بر تعادل جسمی فرد اثر میگذارد، بلکه کیفیت زندگی، فعالیتهای روزمره و حتی سلامت روان او را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. تشخیص و درمان بهموقع، کلید جلوگیری از این عوارض است.
مهمترین پیامدهای نادیدهگرفتن التهاب عصب تعادلی عبارتاند از:
علائم پایدار مانند سرگیجه مزمن یا عدم تعادل مداوم
اختلال در فعالیتهای روزانه از جمله رانندگی یا کار
افزایش خطر سقوط به دلیل بیثباتی حرکتی
آسیب احتمالی به گوش داخلی یا کاهش شنوایی دائمی
عوارض روانی شامل اضطراب و افسردگی
تشدید التهاب در اثر تأخیر در درمان
پیشگیری از التهاب عصب تعادلی عمدتاً بر کنترل عفونتهای ویروسی تمرکز دارد. واکسیناسیون علیه ویروسهایی مانند آنفولانزا، سرخک، یا کووید-۱۹ میتواند خطر را کاهش دهد. رعایت بهداشت شخصی، مانند شستشوی دستها و اجتناب از تماس با افراد بیمار، ضروری است. تقویت سیستم ایمنی از طریق رژیم غذایی متعادل و ورزش نیز کمککننده است.
اگرچه همه موارد قابل پیشگیری نیستند، اما این اقدامات میتوانند شیوع را کم کنند. متخصصان توصیه میکنند که افراد با سابقه عفونتهای مکرر، چکآپهای منظم داشته باشند. آگاهی از علائم اولیه میتواند به اقدام سریع کمک کند. در نهایت، سبک زندگی سالم نقش کلیدی در کاهش ریسک ایفا میکند. این استراتژیها نه تنها از التهاب جلوگیری میکنند، بلکه سلامت کلی را ارتقا میدهند.
هنگام مواجهه با علائم التهاب عصب تعادلی، انتخاب مرکز مناسب حیاتی است. کلینیکهای تخصصی گوش و حلق و بینی، مانند کلینیک گوش تهران، گزینهای ایدهآل هستند. در این مراکز، متخصصان با تجربه پس از ارزیابی دقیق، برنامه درمانی شخصیسازیشده ارائه میدهند. از تشخیص با ابزارهای پیشرفته تا درمانهای دارویی و توانبخشی، همه چیز تحت پوشش است.
رزرو نوبت از پیش میتواند فرآیند را تسریع کند، و اطلاعات تماس معمولاً در وبسایتهای آنها موجود است. بیماران اغلب از رویکرد جامع این مراکز راضی هستند، زیرا نه تنها علائم را مدیریت میکنند، بلکه آموزشهای پیشگیری نیز ارائه میدهند. همکاری با نورولوژیستها در موارد پیچیده، کیفیت خدمات را افزایش میدهد. انتخاب چنین مرکزی میتواند تفاوت بین بهبودی سریع و مشکلات طولانیمدت باشد. در نهایت، اعتماد به متخصصان مجرب کلید بازگشت به زندگی عادی است.
منبع: کلینیک گوش تهران | tehranearclinic
