کیست‌های اپیدرموئید و درموئید: علائم و درمان

کیست‌های اپیدرموئید و درموئید از جمله توده‌های خوش‌خیم هستند که ممکن است در امتداد ساختارهای مغزی ایجاد شوند. هرچند اغلب این کیست‌ها رشد آرام و بدون علامت دارند، اما در مواردی که اندازه آنها بزرگ شود یا فشار بر بافت‌های اطراف وارد شود، علائم قابل توجهی ایجاد خواهد شد.

خوشبختانه، امروزه روش‌های درمانی متنوعی از جمله جراحی کم‌تهاجمی و آندوسکوپی برای برداشتن این کیست‌ها در دسترس هستند و شانس بهبودی بیماران بسیار بالاست. در این مقاله به بررسی ماهیت این کیست‌ها، علائم شایع و روش‌های درمانی می‌پردازیم.

تومور درموئید چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

تومورهای درموئید کیست‌های انسدادی هستند. تومور درموئید بیشتر در صورت، داخل جمجمه، کمر و تخمدان ایجاد می‌شود. این نوع از کیست‌ها بندرت ممکن است در مغز، سینوس‌های بینی و نخاع ایجاد شوند. کیست‌های درموئید از این جهت عجیب هستند که شامل پوستی بالغ و کامل از نظر رشد، غدد عرق، فولیکول‌های مو، گاهی توده‌هایی دارای موی بلند، خون، چربی، استخوان و غضروف، ناخن‌ها و دندان‌ها و بافت تیروئید هستند.

از آنجا که حاوی بافت کامل و بالغ هستند، این کیست‌ها تقریباً همیشه خوش خیم (غیرسرطانی) هستند. کیست درموئید معمولاً، به دلیل تجمع مرکزی بقایای پوستی و ترشحات غده، به آرامی در طی سالیان متمادی گسترش می‌یابند. این کیست‌ها خطرناک نیستند مگر اینکه پاره شوند.

تومورهای اپیدرموئید نوعی از تومورهای نادر و غیرسرطانی هستند که در مناطق مختلف بدن از جمله ناحیه گوش و جمجمه ایجاد می‌شوند. این تومورها گاهی اوقات با سایر تومورهای خوش‌خیم مانند استئومای گوش که در کانال گوش یا استخوان‌های اطراف گوش شکل می‌گیرند، اشتباه گرفته می‌شوند. اگرچه این دو نوع تومور از لحاظ بافت‌شناسی متفاوت هستند، اما می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند

علائم شایع کیست‌های اپیدرموئید و درموئید

نشانه‌های این کیست‌ها به محل قرارگیری و اندازه تومور بستگی دارد. برخی از علائم متداول عبارتند از:

• اختلالات بینایی: فشار کیست بر عصب بینایی می‌تواند باعث تاری دید یا مشکلات بینایی شود.

• اختلالات هورمونی: در صورتی که کیست نزدیک هیپوفیز باشد، ممکن است تعادل هورمونی بدن به هم بخورد.

• تشنج و مشکلات عصبی: رشد کیست در نواحی لوب گیجگاهی یا شیارهای جانبی مغز می‌تواند باعث تشنج شود.

• هیدروسفالی: تجمع بیش از حد مایع مغزی-نخاعی در بطن‌ها می‌تواند باعث افزایش فشار داخل جمجمه و بزرگ شدن سر شود.

• درد کمر و پا: گاهی کیست‌ها در ستون فقرات یا نزدیک ریشه اعصاب ایجاد فشار می‌کنند و درد منتشر ایجاد می‌شود که ممکن است با دیسک کمر اشتباه گرفته شود.

با توجه به این علائم، هرگونه تغییر ناگهانی در بینایی، تعادل یا حس اندام‌ها باید جدی گرفته شود و برای بررسی‌های تخصصی به پزشک مراجعه شود.

روند تشخیص کیست‌های درموئید و اپیدرموئید

برای تشخیص کیست های درمونیاد و اپیدرمونید، پزشک از روش های مختلفی استفاده می کند که در ادامه به برخی از معروف ترین آنها اشاره می کنیم.

معاینه بالینی

تشخیص این کیست‌ها معمولاً با یک معاینه دقیق توسط پزشک آغاز می‌شود. پزشک درباره سابقه بیماری، علائم و هر گونه تغییرات فیزیکی سوال می‌کند و معاینات بالینی انجام می‌دهد تا محل احتمالی کیست و اثر آن بر ساختارهای اطراف شناسایی شود.

تصویربرداری پزشکی

برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک ممکن است آزمایشات تصویربرداری مانند MRI یا CT اسکن تجویز کند.

• MRI: دقت بالایی در تشخیص کیست‌های داخل جمجمه و مغز دارد و اطلاعات کاملی درباره درگیری بافت‌های مجاور و احتمال پارگی ارائه می‌کند.

• CT اسکن: به خصوص در مواردی که استخوان‌ها یا ساختارهای سخت اطراف کیست بررسی شود، مفید است.

این روش‌های تصویربرداری به پزشک اجازه می‌دهند تا اندازه، محل دقیق و وضعیت کیست را مشخص کرده و بهترین روش درمانی را انتخاب کند.

گزینه‌های درمانی تومور اپیدرموئید

درمان کیست‌های درموئید و اپیدرموئید بسته به محل و اندازه کیست، علائم بیمار و خطرات احتمالی متفاوت است. درمان اغلب شامل جراحی برای برداشتن کیست می‌شود و در برخی موارد، دارو یا مراقبت‌های حمایتی نیز در کنار آن انجام می‌شود.

جراحی  کم تهاجی آندوسکوپیک آندونازال (EEA)

یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های جراحی کم‌تهاجمی، جراحی Endoscopic Endonasal (EEA) است. در این روش، کیست‌های پایه جمجمه از طریق مسیر طبیعی بینی و بدون برش باز خارج می‌شوند. مزایای این روش عبارتند از:

• عدم ایجاد برش جراحی و اسکار

• حفظ شکل طبیعی صورت و ساختارهای اطراف

• کاهش زمان بهبودی و عوارض جانبی

جراحی Neuroendoport

این روش برای کیست‌های عمیق داخل مغز یا فضاهای پر از مایع کاربرد دارد. با استفاده از یک لوله باریک، جراح می‌تواند به تومور دسترسی پیدا کند بدون آنکه برش بزرگ ایجاد شود. مزایای این روش شامل:

• کمترین آسیب به بافت‌های سالم

• کاهش عوارض جانبی

• بهبود سریع‌تر نسبت به جراحی باز سنتی

جراحی باز قاعده جمجمه

در مواردی که کیست نزدیک استخوان گوش یا سایر ساختارهای حیاتی باشد، ممکن است جراحی باز قاعده جمجمه لازم شود. این روش امکان دسترسی مستقیم و کامل به کیست را فراهم می‌کند، اما زمان بهبودی طولانی‌تر و نیازمند مراقبت‌های بعد از عمل است.

زمان مناسب برای جراحی کیست اپیدرموئید

برداشتن کیست زمانی توصیه می‌شود که:

• کیست بزرگ شده و علائم ایجاد کرده باشد

• فشار بر اعصاب جمجمه یا ساختارهای مغز وارد کند

• احتمال پارگی یا عفونت وجود داشته باشد

لازم است بدانید که گاهی برداشتن کامل کیست امکان‌پذیر نیست زیرا کیست به بافت‌های حیاتی مغز و عروق بسیار نزدیک است. در این موارد، بخشی از پوشش کیست باقی می‌ماند و با مراقبت‌های بعدی کنترل می‌شود.

روند بهبودی بعد از جراحی

پس از جراحی، بیماران معمولاً چند هفته احساس خستگی و سردرد خواهند داشت. تمرکز و توانایی جسمانی ممکن است به طور موقت کاهش یابد و دوره بهبودی بین ۴ تا ۸ هفته طول بکشد. درصد موفقیت برداشتن کامل کیست به نوع و محل آن بستگی دارد:

• ۱۰۰ درصد کیست‌های پوست سر و جمجمه

• ۵۰ تا ۸۰ درصد کیست‌های داخل جمجمه یا نخاع

عود بیماری در صورت باقی ماندن بخش کوچکی از پوشش کیست نادر است، و عوارض جراحی معمولاً محدود به آسیب‌های جزئی به اعصاب یا عروق خواهد بود.

جمع‌بندی

کیست‌های اپیدرموئید و درموئید، هرچند خوش‌خیم هستند، اما در صورت بزرگ شدن یا فشار به بافت‌های اطراف می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند. تشخیص به موقع، تصویربرداری دقیق و انتخاب روش درمانی مناسب، از جمله جراحی کم‌تهاجمی یا باز، می‌تواند سلامت بیمار را تضمین کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشد. مراجعه به مراکز تخصصی و تیم‌های حرفه‌ای مانند کلینیک گوش تهران، امکان دستیابی به بهترین نتیجه درمانی را فراهم می‌کند.