پیانو علاوه‌بر اینکه دیگران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، می‌تواند مغز شما را هم تقویت کند. در این نوشته، به‌صورت کوتاه تأثیر نوازندگی پیانو روی مغز را بررسی خواهیم کرد.
۱. بهبود هماهنگی چشم و دست
پیانو به هماهنگی دست و چشم نیاز دارند. در مطالعه‌ای اخیر (موسیقی و سلامتی؛ آلن HD واتسون، دانشکده‌ی علوم زیستی دانشگاه کاردیف، بریتانیا) مشخص شده پیانیست‌ها برای افزایش سرعت انگشت‌ها نقشه‌ی مغزشان را تغییر می‌دهند. افرادی که مهارت‌های حرکتی ضعیفی دارند، هنگام نواختن پیانو با چالش بزرگی رو‌به‌رو می‌شوند. آن‌ها مجبور می‌شوند مغزشان را برای برقراری ارتباطات جدید برنامه‌ریزی کنند. این هماهنگی بعدها در زندگی کودکان یا بزرگ‌سالان به‌دردشان می‌خورد.
۲. ارتقای دانش فرهنگی
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶ (انستیتو تکنولوژی ماساچوست) نشان داد سلایق موسیقیایی موضوعی نیست که از زمان تولد همراه ما باشد؛ بلکه به تأثیرات فرهنگی وابسته است. بنابراین، اگر عاشق هارمونی‌های بی‌نظیر استراوینسکی هستید، فرق خاصی با علاقه‌مندان موزارت ندارید. این مطالعه همچنین نشان می‌دهد خرید پیانو و یادگیری آن به ارتقای دانش فرهنگی ما کمک می‌کند و این کار به‌واسطه‌ی آشنایی با صداها و استایل‌های جدید صورت می‌گیرد. این موضوع، به‌خصوص برای کودکان منافع زیادی دارد که بهتر با شرایط فرهنگی متفاوت کنار می‌آیند.
۳. بهبود یادگیری حسی حرکتی
واژه‌ی kinesthesia در لغت‌نامه‌ی Free Dictionary «تشخیص موقعیت بدن، وزن، حرکت ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و مفاصل» تعریف شده است. در سال ۲۰۱۳، طی مطالعه‌ای در انستیتو بارسلونا واقع در دانشگاه پومپئو فابرای اسپانیا دریافتند نوازندگان پیانو وضعیت روانی و عصبی بهتری از افرادی دارند که تجربه‌ی چنین فعالیت‌هایی را ندارند؛ فعالیت‌هایی مثل فوتبال یا بسکتبال یا نقاشی.
۴. جلوگیری از ضعف حافظه و کاهش شنوایی و افت عملکرد مغز
معمولا توانایی انسان در پردازش صدا با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند. مطالعه‌ای اخیر در نشریه‌ی خبری ABC News نشان می‌دهد افرادی که در سبک زندگی خود عادت دارند به‌صورت مرتب موسیقی بنوازند، با سرعت کمتری توانایی شنیداری و مغزی خود را از دست می‌دهند. ممکن است بسیاری از پدربزرگ‌ها هنوز که هنوز است، با پیانوی 88 کلیدشان هرروز تمرین کنند. به قول آن‌ها: «یا ازش استفاده کن یا بندازش دور!»
۵. افزایش اعتماد‌به‌نفس
در سال ۲۰۱۴ مطالعه‌ای روی دانشجویان کلاس چهارم ابتدایی کانادا (نشریه‌ی Sage Pub) صورت گرفت که نشان می‌داد دانش آموزانی که بیش از سه سال تمرینات پیانو انجام داده‌اند، از اعتماد‌به‌نفس بیشتری از سایر هم‌کلاسی‌هایشان برخوردار هستند. احساس خوشایند موفقیت از یادگیری یک قطعه‌ی موسیقی و نواختن آن از حفظ، تأثیر فوق‌العاده‌ای روی اعتماد‌به‌نفس دارد. آنچه گفته شد از روی تجربه است.
۶. دورشدن از گوشی و مانیتور
بسیاری از ما ساعت‌های زیادی از روز را پای صفحه‌ی گوشی و مانیتور می‌نشینیم و به‌دلایل مختلف در تلاش هستیم ساعات کار با این دیوایس‌ها را کاهش دهیم. طبق مطالعه‌ای که ویکتوریا ال دانکلی (دارای مدرک دکترای پزشکی) برای مجله‌ی روان‌شناسی امروزه انجام داده، مشخص شده است استفاده‌ی زیاد از دستگاه‌های الکترونیکی منجر به افزایش آتروفی مغز (کاهش تعداد سلول‌های مغز) و تقلیل عملکردهای شناختی می‌شود. پیانو فعالیتی است که شما را از پشت این دستگاه‌ها دور می‌کند و اجازه می‌دهد ساعاتی از روز را سرگرم یادگرفتن چیزهای جدید باشید.
حالا قصد داریم درباره‌ی استدلالی غلط با شما صحبت کنیم. اینکه پیانو را حتما باید از دوران کودکی شروع کرد و افراد بزرگ‌سال نمی‌توانند پیانو یاد بگیرند. همچنین به سه نکته‌ی مهم خواهیم پرداخت که بزرگ‌سالان برای یادگیری پیانو باید مدنظر قرار دهند؛ نکاتی که با عمل به آن‌ها از دیگران جلو می‌افتید.
آیا به‌عنوان بزرگ‌سال می‌توانید پیانو یاد بگیرید؟ بله کاملا. نه‌تنها می‌توانید پیانو یاد بگیرید؛ بلکه حتی می‌توانید از کودکان هم سریع‌تر یاد بگیرید. احتمالا چیزهایی درباره‌ی مکانیزم یادگیری کودکان و سرعت سریع یادگیری آن‌ها شنیده‌اید؛ ولی با تجربه‌ای که از صد دانش‌آموز وجود دارد، موفق‌ترین شاگردان آن‌هایی بوده‌اند که دوباره هوس یادگرفتن پیانو کرده‌اند. هنرجوهایی ۶۵ یا ۷۰ ساله که سریع‌ترین سرعت یادگیری را داشتند. بنابراین، سن شما مهم نیست؛ بلکه آنچه مهم است، اراده‌ی و پشتکار است.
ملاک قرار‌دادن سن برای یادگیری پیانو از آن حرف‌هایی است که ما را عصبانی می‌کند. می‌دانید چرا؟ چون بسیاری از افراد مسن به‌خاطر اینکه دیگر کودک نیستند، تصور می‌کنند نمی‌توانند خوب یاد بگیرند یا اصلا یاد بگیرند. آن‌ها با این تصورِ اشتباه خود را دست‌کم می‌گیرند و همین موضوع باعث سرخوردگی آن‌ها می‌شود.
تصور کنید ۳۵ سال دارید و با تجربه‌ی ۱/۵ سال نواختن پیانو، در جمعِ خانواده حاضر می‌شوید. کودک ۱۲ سالهای را می‌بینید که پشت پیانو نشسته و خیلی بهتر از شما می‌نوازد. احتمالا با خودتان می‌گویید: «ببین این بچه با این سن کمش از من بهتر می‌زنه».
باوجوداین، به این موضوع توجه نکرده‌اید که آن بچه‌ی ۱۲ ساله پیانو را از پنج‌سالگی شروع کرده است. اگرچه سنِ شما بیشتر است، سن نواختن پیانو او از شما بیشتر است. تعداد سالهای تمرین شاخص مهم‌تری از سن فیزیکی است. حتی درباره‌ی موتزارت باید به این موضوع توجه کنید که پدرش به‌زور او را در اتاقی محبوس می‌کرد تا روزی ۱۴ ساعت تمرین کند. این یعنی زمانی‌که فقط هشت سال داشته، به‌اندازه‌ی فری ۲۵ یا ۳۰ ساله تمرین کرده است.
پیانو را به‌صورت مرتب هرروز در ساعت مشخصی تمرین کنید تا پیشرفت کنید. احتمالا الان با خودتان می‌گوید: «بسیار خب، از این به‌بعد هرروز تمرین می‌کنم». بله؛ ولی این کافی نیست. کودکان زیرفشار والدین تمرین می‌کنند؛ یعنی قبل از اینکه پیش دوستشان بروند، وادار می‌شوند پیانو تمرین کنند. خلاصه در دوران کودکی پروتکل‌هایی وجود دارد که والدین کنترل می‌کنند؛ ولی در بزرگ‌سالی و زمانی‌که همه‌چیز دراختیار شما است، چنین شرایطی حاکم نیست؛ مگر اینکه مادرتان سرِ ساعت سه تماس بگیرد و تمرین را یادآوری کند!
به‌هر‌حال برای یادگیری مداوم، نیازمند پروتکل هستید. گوشی خود را تنظیم کنید تا هرروز سرِ ساعت مشخصی تمرین کنید. مدتِ زمان تمرین می‌تواند خیلی کم مثلا روزی ۱۵ دقیقه باشد؛ ولی موضوعِ مهم این است که به این ۱۵ دقیقه وفادار بماند و سعی کنید هرروز سر همان ساعت ۱۵ دقیقه تمرین کنید. این روش به‌تنهایی (یعنی تنظیم آلارم برای تمرین روزانه) شما را جلوتر از دیگران قرار می‌دهد. صرفِ اینکه بگویید هرروز تمرین می‌کنم، کافی نیست. باید آلارم بگذارید تا مجبور شوید هرروز در ساعت مشخصی تمرین کنید.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای بزرگ‌سالی امکان هدف‌گذاری و توانایی درک ساختار تمرین است. اینکه کمی گام بنوازید و بعد بروید سراغ اجرای قطعه‌ی موردعلاقه و دوباره برگردید گام و آکورد تمرین کنید، اصلا روش مناسبی نیست. تمرین باید منظم و مدون باشد و دقیقا مشخص کنید در هر جلسه چه چیزی یاد بگیرید. برای مثال، با خودتان قرار کنید این جلسه باید ۱۰ دقیقه گام تمرین کنم. سه دقیقه‌ی دیگر را فقط با دست چپم کار کنم و چهار دقیقه را دودستی تمرین کنم. با تمرین مشخص و دقیق، سریع‌تر پیشرفت می‌کنید.
دو نکته‌ی اول برای افراد بزرگ‌سال که می‌خواهند پیانو یاد بگیرند، بسیار مهم است؛ ولی این نکته‌ی آخری به‌عنوان عامل انگیزشی می‌تواند مفید باشد. به هدفتان فکر کنید. دقیقا از پیانو چه می‌خواهید. به ژانر دلخواهتان بچسبید و فقط همان را یاد بگیرید. این تفکر اشتباه را کنار بگذارید که حتما باید پیانو را با سبک کلاسیک یاد گرفت. کودکان به این دلیل با موسیقی کلاسیک کار می‌کنند چون هنوز اطلاعی از ژانرهای دیگر موسیقی ندارند و ازآنجا‌که یادگیری نوازندگی کلاسیک کمک می‌کند تا سبک‌های دیگر موسیقی را هم بزنیم، همین مسیر برای کودکان انتخاب می‌شود؛ اما فرد بزرگ‌سال با دلیلی مشخص سراغ پیانو آمده است. شاید او هدفش یادگیری سبک جز و نوازندگی در کلیسا یا نواختن آهنگ‌هایی مثل Don't Stop Believin باشد. به‌هر‌حال ضرورتی ندارد همان اول موسیقی کلاسیک تمرین کنید. برای اینکه انگیزه داشته باشید، حتما سبکی کار کنید که علاقه دارید.
