ماه از ساده‌ترین اجرام آسمانی است که چون تقریبا همیشه جایش در آسمان مشخص است، راحت پیدا می‌شود. تغییرات حالت‌های ماه برای هزاران سال، وسیله ای برای هدایت بشر بوده است. مثلا ماه های تقویم تقریبا برابر با فاصله دو ماه کامل هستند اما مدار و حالت‌های ماه کمی پیچیده تر عمل می‌کنند. قمر زمین همیشه چهره‌ای ثابت از خود به ما نشان می‌دهد اما دائما در حال تغییر است و این‌که چقدر از آن را می‌بینیم، به موقعیتش نسبت به زمین و خورشید بستگی دارد.
قمر زمین مدت‌ها پیش در اثر برخورد یک شی بزرگ با زمین شکل گرفت. این برخورد باعث شد تکه‌ای از زمین جدا شود و به‌دور آن بچرخد. دانشمندان بر این باورند که جرم جسمی که با زمین برخورد کرده، حدود 10 درصد جرم زمین و از نظر اندازه، شبیه به مریخ بوده است.
این برخورد احتمالا حدود 95 میلیون سال پس از تشکیل منظومه شمسی رخ داده است. تحقیقات اخیر شامل مطالعه مدارهای سیاره‌ای و تفاوت در عنصر تنگستن-182 بین زمین و قمر آن، این نظریه را تایید می‌کنند. البته نظریه‌های دیگری نیز درباره شکل‌گیری قمر زمین وجود دارند، مانند این که زمین قمر را به دام انداخته، یا از دل زمین بیرون آمده است. حتی برخی معتقدند که زمین، قمر را از سیاره زهره گرفته است.
قمر زمین از لایه‌های مختلفی شکل گرفته است. این قمر هسته آهنی کوچکی در مرکز خود دارد که حدود یک تا دو درصد از جرمش را تشکیل می‌دهد. اطراف هسته، گوشته‌ای متشکل از سنگ‌های متراکم غنی از آهن و منیزیم است که حدود 1330 کیلومتر ضخامت دارد.
بیرونی‌ترین لایه، پوسته ماه است که حدود 70 کیلومتر است و در اثر برخورد سیارک‌ها شکسته است. سطح قمر زمین پوشیده از چاله و دهانه‌های ناشی از این برخوردها است. قمر زمین آب و هوا ندارد، به‌همین دلیل این دهانه‌ها فرسایش نداشته‌اند. سطح این قمر بیشتر از اکسیژن، سیلیکون، منیزیم، آهن، کلسیم، آلومینیوم، کروم، تیتانیوم و منگنز تشکیل شده است.
همچنین آثاری از آب روی سطح ماه پیدا شده است و گودال‌هایی وجود دارند که می‌توانیم از آن‌ها برای اکتشاف‌های طولانی‌مدت بهره ببریم. مشاهدات کنونی نشان می‌دهند که احتمال دارد آب در نزدیک قطب جنوبی ماه بیشتر باشد.
برای اطلاع از مقاله ۱۰ حقیقت شگفت انگیز درباره جو زمین به روی لینک کلیک کنید.
قمر زمین اتمسفر بسیار نازکی دارد و لایه‌ای از غبار یا حتی ردپا، قرن‌ها بدون تغییر سر جای خود می‌ماند. بدون اتمسفر، گرما نزدیک سطح نمی‌ماند و به‌همین دلیل، دما در قمر زمین بسیار متفاوت با زمین است. دمای روز در سمت آفتابی آن به 134 درجه سانتی‌گراد و در شب به منفی 153 درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
گرانش ماه روی زمین موثر است و باعث افزایش و کاهش معینی در سطح دریاها می‌شود که به آن جزر و مد می‌گوییم. جزر و مد به میزان کمتر در دریاچه‌ها، جو و درون پوسته زمین نیز رخ می‌دهد.
وقتی سطح آب پایین می‌آید، جزر و وقتی سطح آب بالاتر از حالت عادی می‌رود، مد شکل می‌گیرد. مد در سمتی از زمین رخ می‌دهد که به قمر زمین نزدیک‌تر است و گرانشش، روی آن بیشتر تاثیر دارد. اما جزر به دلیل اینرسی آب و در سمتی از زمین رخ می‌دهد که از قمر زمین دورتر است.
گرانش ماه همچنین چرخش زمین را کند کرده و روزهای ما را 2.3 میلی‌ثانیه در هر قرن طولانی‌تر می‌کند. با از دست‌دادن انرژی زمین، مهتاب هر سال حدود 3.8 سانتی‌متر از ما دورتر می‌شود. کشش گرانشی این قمر همچنین به تثبیت آب و هوای زمین طی میلیاردها سال کمک کرده است تا زمین جایی مناسب برای حیات موجودات زنده باشد.
خسوف چیست؟
خسوف زمانی رخ می‌دهد که قمر، زمین و خورشید در یک خط مستقیم قرار بگیرند. در طول ماه‌گرفتگی، سایه زمین روی قمر می‌افتد و آن را قرمز نشان می‌دهد. این پدیده تنها در قمر زمین کامل رخ می‌دهد. از سوی دیگر کسوف یا خورشیدگرفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که قمر بین خورشید و زمین حرکت کند و سایه‌اش را روی زمین بیندازد که فقط در قمر جدید رخ می‌دهد. بسته به این‌که قمر چقدر از خورشید را می‌پوشاند، کسوف کامل، حلقوی یا جزئی رخ می‌دهد. خورشیدگرفتگی کامل نادر است، زیرا سایه قمر در سطح زمین اندازه کوچکی دارد.
محور زمین کج است که باعث می‌شود نیم‌کره شمالی و جنوبی در طول سال مقادیر متفاوتی از نور خورشید دریافت کنند. همین امر باعث شکل‌گیری فصل‌ها می‌شود. اما محور ماه فقط 1.5 درجه کج می‌شود و به‌همین دلیل تغییرات چندانی در نور خورشید یا فصل‌ها رخ نخواهد داد. بعضی از مناطق قمر همیشه در معرض نور خورشید هستند و تعدادی دیگر همیشه در سایه قرار دارند.
جوامع باستانی عقاید متفاوتی درباره قمر زمین داشتند. بعضی از آن‌ها فکر می‌کردند که کاسه‌ای از آتش یا آینه‌ای است که ویژگی‌های زمین را منعکس می‌کند. اما فیلسوف‌های باستان می‌دانستند که قمر، کره‌ای است که به دور زمین می‌چرخد و نور خورشید را منعکس می‌کند. آن‌ها بر این باور بودند که مناطق تاریک ماه، دریا و مناطق روشن آن، خشکی هستند. گالیله اولین فردی بود که قمر را از طریق تلسکوپ در سال 1609 مشاهده کرد و سطح ناهموار و کوهستانی را در آن کشف کرد که با باورهای رایج آن زمان متفاوت بود.
در طول جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا سفینه‌هایی بدون خدمه برای رصد سطح ماه فرستادند. امریکا در دهه‌های 1960 و 1970 فضانوردانی را برای فرود روی قمر زمین فرستاد و 6 ماموریت موفقیت‌آمیز داشت. ماموریت آپولو سنگ‌ها و خاک‌هایی را از سطح ماه بازگرداند که دانشمندان هنوز آن‌ها را مطالعه می‌کنند. اتحاد جماهیر شوروی همچنین ماموریت های رباتیکی داشت.
از دهه 1990، کشورهای مختلفی مانند ایالات متحده، ژاپن، چین، هند، اسرائیل و آژانس فضایی اروپا در اکتشاف ماه شرکت داشته‌اند. چین تنها کشوری است که با موفقیت روی سطح ماه عمل می‌کند و سایر این کشورها فرود تصادفی را تجربه کرده‌اند. همچنین روسیه، ژاپن و امارات متحده عربی در مورد ماموریت‌های آینده قمر بحث می‌کنند. در سال 2019، دونالد ترامپ اعلام کرد تا سال 2025 ماموریت آرتمیس برای فرود انسان روی ماه انجام می‌شود.
نتیجه
ماه دور زمین می‌چرخد و یک قمر به شمار می‌آید اما جالب است بدانید با قطر حدودی 3475 کیلومتر، از پلوتون بزرگتر است. اندازه این قمر 27 درصد زمین است. به همین دلیل ثاثیر زیادی روی سیاره‌مان می‌گذارد و حتی ممکن است عامل اصلی حیات روی سیاره باشد. در این مقاله بیشتر با قمر، نحوه شکل‌گیری و ویژگی‌هایش آشنا شدیم. کسانی که علاقه مند به رصد آسمان هستند می توانند با خرید تلسکوپ پدیده های آسمانی و قمر زمین را مشاهده کنند. خرید تلسکوپ در سایت تلسکوپ مطمئن و ایمن انجام می شود.
برای دانلود مقاله تمام چیزهایی که باید درباره ماه بدانید روی لینک کلیک کنید.
منبع: سایت موسسه طبیعت آسمان شب و تمام چیزهایی که باید درباره ماه بدانید
