تست خازن با مولتی متر یکی از کاربردی ترین موارد کاربرد این ابزار اندازه گیری می باشد که درصد بالایی از خرابی ها را شناسایی می کند. خازن قطعه ای الکترونیکی می باشد که از دو صفحه هادی که بین آنها یک عایق دی الکتریک وجود دارد تشکیل شده است . معمولا خازن ها در تمامی مدارهای الکترونیکی مورد استفاده قرار گرفته و درصد بالایی از خرابی در مدارهای الکترونیکی ناشی از خرابی یا نشتی یا قطع اتصال در خازن های آن مدار است. تست ابزار؛ ارائه دهنده انواع ابزارهای اندازه گیری در ادامه روش های تست خازن با مولتی متر را شرح خواهد داد.
دلایل اهمیت تست خازن با مولتی متر
در بعضی از خازن های خراب به علت تغییر اندازه فیزیکی، مشاهده و تشخیص خرابی خازن راحت است ولی همیشه شاهد این اتفاق نیستیم. به طوریکه لازم است برای پیدا کردن علت خرابی، تک تک خازن ها و بقیه قطعات مدار را چک کنیم.
خازن ها را با توجه به مقدار ظرفیتشان به دو روش تست می کنند:
روش های تست خازن با مولتی متر
میزان ظرفیت خازن بر حسب فاراد F تنها توسط خازن سنج یا مولتی مترهایی که این قابلیت را دارند و LCRمترها امکان پذیر است. در صورت داشتن مولتی متر به سه روش می توان تست خازن انجام داد که عبارتند از:
روش اول تست مستقیم خازن
برای این کار ابتدا سلکتور دستگاه را روی نشانه گر اندازه گیری خازن ( -)׀- ) و روی Ω قرار دهید. پس از اطمینان از قطع برق ورودی به مدار، با یک تیغه فلزی یا آچار خازن را دشارژ نمایید. این کار براحتی توسط اتصال کوتاه کردن ترمینال های خازن صورت می گیرد. حال با جدا کردن یک یا دو ترمینال خازن از الکتروموتور و اتصال پراب های اندازه گیری دستگاه مولتی متر می توانیم تست را انجام دهیم.
درصورتی که دستگاه مولتی متر ما اتورنج باشد، پس از اتصال پراب های دستگاه با دو سر خازن مقدار آن محاسبه و روی صفحه نمایش نشان داده می شود. ولی در صورتی که دستگاه اتورنج نباشد باید رنج خازن برای دستگاه مشخص گردد. بسته به نوع دستگاه مولتی متر دامنه اندازه گیری ظرفیت خازن متفاوت است، ولی اغلب دامنه آنها به پنج بازده 2000p , 20n , 200n , 2µ and 20µ تقسیم می شوند؛ بازده 2000p برای اندازه گیری ظرفیت خازن هایی پایین تر از2000p فاراد، بازده 20n مناسب برای خازن هایی با ظرفیت 2000p تا 20n فاراد، بازده 200n مناسب برای خازن هایی با ظرفیت 20 الی 200 نانوفاراد و در نهایت بازده 20میکروفاراد مناسب برای خازن هایی با ظرفیت بین 2 الی 20 میکروفاراد می باشد.
خازن هایی که ظرفیت آنها زیر 50P فاراد می باشد، در صورتی که به صورت مستقیم تست شوند ممکن است دارای خطای زیادی باشند. به همین خاطر برای بالا بردن دقت اندازه گیری، برای آنها از روش سری استفاده میکنیم؛ بدین صورت که ابتدا خازنی با ظرفیت مشخص را با مولتی متر اندازه گیری میکنیم. سپس این خازن را با خازنی که می خواهیم اندازه گیری کنیم سری کرده و مجددا با مولتی متر اندازه گیری می کنیم. در این روش با کسر ظرفیت بدست آمده از ظرفیت خازن کمکی ، ظرفیت خازن اصلی مشخص می گردد .
روش دوم تست با مقاومت سنج مولتی متر
در مولتی متر هایی که دارای سنجش مستقیم خازن نمی باشند، می توان از مقاومت سنج آن برای تشخیص ظرفیت خازن استفاده نمود. این روش برای اندازه گیری ظرفیت خازن هایی با ظرفیت 0.1 میکروفاراد تا چندین هزار میکروفاراد استفاده می شود.
برای انجام این تست ابتدا محدوده مناسب مقاومت سنج را انتخاب می کنیم و پراب ها را به خازن متصل می کنیم ( حتما در خازن های آلومینیومی الکترولیتی، سر پراب قرمز مولتی متر به الکترود مثبت و پراب مشکی به الکترود منفی خازن متصل گردد). بعد از اتصال کامل عدد 000 روی نمایشگر ظاهر شده و به تدریج زیاد میشود تا به 1 برسد. اگر عدد 000 ثابت باشد به این معنی است که خازن مدار کوتاه شده است، ولی اگر عدد دیگری به صورت ثابت نشان داده شد معنی آن این است که قطب داخلی خازن مدار باز یا رنج درستی برای مقاومت انتخاب نشده است .
بهتر است برای اندازه گیری ظرفیت خازن های کوچک، محدوده مقاومتی بالا و برعکس برای خازن ها با ظرفیت بالا محدوده مقاومت پایین انتخاب شود. زیرا اگر محدوده مقاومتی و ظرفیت خازن هر دو بالا باشد، طول شارژ شدن خازن طولانی می شود و اگر ظرفیت خازن و محدوده مقاومت انتخابی هر دو کم باشد زمان شارژ انقدر کوتاه می گردد که مشاهده تغییرات خازن روی نمایشگر امکان پذیر نمی باشد.
روش سوم تست خازن با محدوده ولتاژ
از قسمت DC مولتی متر دیجیتال نیز می توان برای اندازه گیری ظرفیت خازن بهره برد. این روش به صورت غیر مستقیم برای خازن هایی با ظرفیت 220 پیکوفاراد تا 1 میکروفاراد استفاده می گردد و می تواند جریان نشتی خازن را دقیقا به ما نشان دهد .
در این روش خازن متصل به ولتاژ مشخصی مثل باتری است. مولتی متر را رویDC 2V قرار می دهیم و سر پراب قرمز را به قطب مثبت و سر پراب مشکی را به قطب منفی خازن متصل می کنیم. سپس مقاومت ورودی Rin را 10 مگا اهم انتخاب می کنیم بعد باتری شروع به شارژ خازن از طریق Rin کرده و ولتاژ بالا می رود.
در این روش اگر خازن بدون ظرفیت باشد نمایشگر عدد 000 را نشان می دهد و اگر اتصال کوتاه باشد، مقدار نمایش داده شده همیشه از ولتاژ وارده بیشتر خواهد بود و تغییر نخواهد کرد.
