در سال ۲۰۲۵، صنعت حسابداری با سه ترند کلیدی—خودکارسازی (Automation)، رایانش ابری (Cloud Computing) و ادغام معیارهای محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG)—بهگونهای بنیادین دگرگون میشود. ابزارهای خودکارسازی موجب حذف فعالیتهای تکراری و افزایش دقت تا بیش از ۹۵٪ میشوند . راهکارهای ابری امکان دسترسی به دادههای مالی در لحظه و همکاری همزمان تیمی را فارغ از موقعیت جغرافیایی فراهم میآورند. همزمان، الزام فزاینده به گزارشگری ESG در سال ۲۰۲۵ شرکتها را بر آن داشته است تا شفافیت محیطی و اجتماعی خود را از طریق ابزارهای مالی مبتنی بر AI ارتقا دهند. پیادهسازی موفق این ترندها نیازمند زیرساختهای فناوری قوی، فرهنگسازی در سازمان و انطباق با چارچوبهای نظارتی جدید است؛ در غیر این صورت، ریسکهای عملیاتی و قانونی افزایش خواهد یافت. در این مقاله، ابتدا چشمانداز کلی صنعت را بررسی میکنیم، سپس هر یک از این سه ترند را بهتفصیل تشریح و فرصتها و چالشهای آنها را تحلیل مینماییم.
صنعت حسابداری در حالی وارد نیمه دوم دهه ۲۰۲۰ میشود که سرعت تغییرات فناوری و انتظارات ذینفعان بهطرزی بیسابقه افزایش یافته است. از سویی فشار برای کاهش هزینه و خطاهای عملیاتی، و از سوی دیگر الزامات گزارشگری پایدار و شفافیت در معیارهای ESG، سازمانها را وادار به بازنگری در روشهای سنتی حسابداری کرده است. خودکارسازی وظایف تکراری، بهرهگیری از رایانش ابری و ادغام دادههای ESG نه تنها چشمانداز مهارتهای لازم برای حسابداران را تغییر داده، بلکه مدلهای کسبوکاری شرکتهای حسابداری را نیز دگرگون میکند. این مقاله با تمرکز بر ترندهای برتر حسابداری در سال ۲۰۲۵—خودکارسازی، کلود و ESG—سعی دارد با ارائه شواهد، آمار و مطالعات موردی، تصویری جامع از آینده این حرفه ترسیم کند.
با گسترش AI و خودکارسازی، حسابداران بهجای ورود داده و عملیات تکراری، به نقشهای تحلیلگر و مشاور استراتژیک منتقل میشوند. گزارش Gaper نشان میدهد در سال ۲۰۲۵، بیش از ۴۰٪ فعالیتهای سنتی حسابداری توسط ابزارهای خودکار انجام خواهد شد و حسابداران باید مهارتهای تحلیلی و فناوری را در پرتفوی خود داشته باشند.
سرمایهگذاران، مشتریان و نهادهای نظارتی انتظارات جدیدی درباره سرعت، دقت و شفافیت گزارشهای مالی دارند. براساس نظرسنجی PwC، ۷۸٪ مدیران اجرایی معتقدند تا پایان ۲۰۲۵، قابلیت رصد لحظهای دادههای مالی (Real-Time Reporting) برای بقا در بازار ضروری خواهد بود.
در سطح بینالمللی، استانداردهایESG توسطIFRS وCSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) در اروپا الزامی شده و شرکتها موظفاند گزارشهای دورهای شفاف درباره عملکرد زیستمحیطی و اجتماعی ارائه دهند. این تغییرات نظارتی نه تنها گزارشگری را پیچیدهتر کرده، بلکه نیاز به ابزارهای تخصصی برای جمعآوری، تجمیع و تحلیل دادههای ESG را نیز دوچندان ساخته است.
خودکارسازی شامل بهکارگیری نرمافزارهای RPA (Robotic Process Automation) و الگوریتمهای AI برای خودکار کردن فعالیتهای تکراری حسابداری از قبیل تطبیق صورتحسابها، ورود دادهها و صدور گزارشهای پایه است. این فرایند نه تنها سرعت انجام کار را افزایش میدهد، بلکه دقت را تا بیش از ۹۵٪ بالا میبرد, کاهش ۷۰٪ زمان مورد نیاز برای گزارش ماهانه را ممکن میسازد.
ابزارهای کلیدی
ابزار های FloQast وBlackLine
ابزارهای FloQast و BlackLine با اتوکالبرهسازی خودکار ترازنامه و تطبیق مداوم حسابها، به کاهش اختلافات پایان دوره کمک میکنند و امکان گزارشگری لحظهای را فراهم میآورند. FloQast بهواسطه ادغام با اکسل و سیستمهایERP، فرآیندهای بسته شدن دوره را تا ۳۰٪ سریعتر کرده است.
ابزار MindBridge AI
پلتفرم MindBridge AI با تحلیل صد درصد دادههای تراکنش و اختصاص نمره ریسک به هر بند حسابداری، ناهنجاریها و تقلب را در لحظه شناسایی میکند، که به گفته کاربران، هزینههای ناشی از تقلب را تا ۳۰٪ کاهش داده است.
خودکارسازی فرصت افزایش بهرهوری، کاهش خطا و تمرکز بر فعالیتهای ارزشآفرین را فراهم میکند، اما چالشهایی همچون نیاز به زیرساختهای IT قوی، آموزش کارکنان و مقاومت در برابر تغییر را نیز در پی دارد. مطالعه INAA نشان میدهد که ۴۲٫۵٪ سرمایهگذاری حسابداری در سال ۲۰۲۵ به ابزارهای خودکارسازی اختصاص خواهد یافت، اما تنها ۳۵٪ شرکتها آمادگی فرهنگی لازم را دارند.
رایانش ابری امکان دسترسی به دادهها و اپلیکیشنهای حسابداری از هر نقطه و در هر زمان را فراهم کرده است. طبق گزارش UC Davis CPE، استفاده از راهکارهای ابری باعث افزایش ۲۵٪ بهرهوری تیمی و کاهش ۲۰٪ هزینههای زیرساختی میشود .
پلتفرم های QuickBooks Online و Xero
پلتفرم QuickBooks Online با ارائه داشبوردهای تعاملی و اتصال به بیش از ۲۰۰ اپلیکیشن مالی، همکاری تیمی و گزارشگری بلادرنگ را تسهیل میکند. Xero نیز با امکانات خودکارسازی تطبیق بانکی و شبیهسازی سناریوهای مالی، در میان کسبوکارهای کوچک و متوسط محبوبیت گستردهای یافته است.
پلتفرم های Sage Intacct و Oracle NetSuite
پلتفرم Sage Intacct با داشبوردهایی برای کنترل بودجه و شناسایی انحرافات، گزینهای قدرتمند برای شرکتهای متوسط تا بزرگ است. Oracle NetSuite با ادغام عمیق ERP و ماژولهای حسابداری ابری، امکان مدیریت یکپارچه فرآیندهای مالی را در سطح سازمانی فراهم میآورد.
با وجود مزایای فراوان، مسائل امنیت داده در فضای ابری باید با استفاده از رمزنگاری قوی، مدیریت هویت و دسترسی(IAM) و رعایت استانداردهای بینالمللی همچون ISO 27001 مدیریت شود. سازمانها باید ارزیابیهای مستمر امنیتی و سناریوهای بازیابی از فاجعه را در برنامههای خود قرار دهند.
در سال ۲۰۲۵، گزارشگریESG برای جلب اعتماد سرمایهگذاران و انطباق با مقررات جدید، به یک الزام تبدیل شده است. Thomson Reuters پیشبینی میکند شرکتها در سال ۲۰۲۵ میزان سرمایهگذاری در دادههای ESG را تا ۳۰٪ افزایش دهند تا ریسکهای زیستمحیطی و اجتماعی را تحلیل و مدیریت کنند.
ابزارهای Workiva و Diligent
ابزار Workiva با پلتفرم Wdesk امکان جمعآوری، تصدیق و گزارشگری دادههای ESG را در یک محیط واحد فراهم میکند. Diligent نیز با داشبوردهای تحلیلی و ماژولهای گزارشگری، مدیریت ریسکهای ESG را تسهیل میکند.
ابزار IBM Envizi
ابزار Envizi از IBM با بهرهگیری از AI و تحلیلات پیشرفته، قابلیت پیشبینی اثر پروژههای اجتماعی و زیستمحیطی بر عملکرد مالی را دارد و با ادغام در اکوسیستم ابریIBM، قابلیت مقیاسپذیری بالایی ارائه میدهد.
با الزام CSRD در اروپا و الزامات SEC در آمریکا برای گزارشگری شفاف ESG، حسابداران باید دادههای غیرمالی را با همان دقت دادههای مالی مدیریت کرده و از ابزارهای تأیید دیجیتال برای تضمین صحت آنها بهره بگیرند.
حین خودکارسازی فرآیندهای مالی با RPA و AI، استفاده از زیرساختهای ابری به کسبوکارها امکان میدهد حجم عظیمی از دادهها را بدون محدودیت سختافزاری پردازش کنند و الگوریتمهای یادگیری ماشین را در مقیاس وسیع اجرا نمایند. پلتفرمهایی مانند Oracle NetSuite و Sage Intacct با ترکیب گزارشگری ابری و ابزارهایAI، امکان همگامسازی بلادرنگ دادهها را در نقاط جغرافیایی مختلف فراهم میآورند، که نتیجه آن افزایش ۲۵٪ بهرهوری تیمی و کاهش ۲۰٪ هزینههای فناوری اطلاعات است .
گزارشگری ESG مستلزم جمعآوری و تجمیع دادههای غیرمالی مانند مصرف انرژی و شاخصهای تنوع نیروی کار است که بدون خودکارسازی و زیرساختهای ابری، امکان مدیریت لحظهای آنها وجود ندارد. ابزارهایی مانند Workiva Wdesk و IBM Envizi با بهرهگیری از AI در فضای ابری، فرآیند تأیید، تجزیهوتحلیل و انتشار گزارشهای ESG را به میزان ۳۰٪ سریعتر میکنند و ضمن تأمین انطباق با CSRD، قابلیت رصد مداوم اهداف پایداری را فراهم میآورند.
ادغام این سه ترند باعث میشود که دادههای مالی و غیرمالی در یک پلتفرم مشترک گردآوری و پردازش شوند، بهگونهای که حسابداران بتوانند بهرهوری خود را افزایش داده و بهعنوان تحلیلگران استراتژیک عمل کنند. این چشمانداز یکپارچه، زمینهساز «حسابداری پیشگویانه» (Predictive Accounting) میشود که در آن نه تنها گذشته مالی بلکه اثرات زیستمحیطی و اجتماعی نیز در مدلهای تصمیمگیری لحاظ میشوند.
شرکت EY با توسعه ابزار AI خود برای تشخیص تقلب در حسابرسی توانست خطاهای مالی را تا ۲۵٪ کاهش دهد و زمان فرآیندهای حسابرسی را به همین نسبت بهبود بخشد. این ابزار با تحلیل صد درصد دادههای تراکنش، الگوهای تقلب را در لحظه شناسایی کرده و هشدارهای فوری صادر میکند.
شرکت Mastercard با سامانه Decision Intelligence Pro، در کمتر از ۵۰ میلیثانیه هر تراکنش را تحلیل و ریسک آن را ارزیابی میکند. این سیستم، با ترکیب AI و کلود، از سوی بانکها و فروشندگان بهکار گرفته شده و توانسته نرخ تقلب را بهطور بیسابقهای کاهش دهد .
شرکت Grant Thornton با برنامه AI@GT، حدود چهل درصد از فعالیتهای روتین حسابداری را خودکار کرد و بهرهوری تیمهای مشاوره را تا ۲۰٪ ارتقا داد. این پروژه نشان داد که استفاده استراتژیک از AI میتواند ضمن کاهش هزینهها، رضایت کارکنان را نیز افزایش دهد .
در پروژهای مشترک با واحد فناوری، Deloitte ابزارIoT–بلوکچین را برای ردیابی انتشار کربن در ناوگان حملونقل پیاده کرد که علاوه بر کاهش هزینههای پیادهسازی، کیفیت دادههای پایداری را بهبود بخشید و امکان گزارشگری بلادرنگ را برای مشتریان فراهم آورد.
پیش از هر چیز، باید Use Case های با بالاترین ارزش افزوده و ریسک پایین شناسایی شوند؛ معمولاً فعالیتهای تکراری و پردازش تراکنشهای پرحجم بهترین شروع هستند.
پاکسازی و ساختاربندی دیتاستها برای تضمین دقت مدلهای AI و گزارشگری ESG ضروری است. ابزارهایی مانند Talend و Informatica میتوانند این مراحل را خودکار کنند و کیفیت داده را بیش از ۴۰٪ بهبود بخشند.
ایجاد یک حداقل محصول پذیرفتنی (MVP) برای تست در مقیاس محدود و جمعآوری بازخورد، پیشنیاز گسترش پایدار پروژه است. شاخصهای کلیدی مانند کاهش زمان بسته شدن دوره و نرخ خطا باید بهطور منظم اندازهگیری شوند.
موفقیت پیادهسازی AI نیازمند سرمایهگذاری در آموزش کاربران و مدیریت تغییر است. کارگاههای آموزشی، دورههای آنلاین و پشتیبانی مداوم، پذیرش فناوری را تا ۶۰٪ افزایش میدهد.
پس از پیادهسازی اولیه، باید الگوریتمها و فرآیندها بهطور مستمر براساس دادههای جدید و بازخورد کاربران بهروز شوند تا کارایی و دقت حفظ شود.
ادغام خودکارسازی، رایانش ابری و گزارشگری ESG در حسابداری، یک تحول بنیادین ایجاد کرده است که فراتر از کاهش هزینه و خطا، حسابداران را به نقشهای مشاوره استراتژیک و تحلیلگران تصمیمساز تبدیل میکند. مطالعات موردی EY، Mastercard، Grant Thornton و Deloitte نشان میدهد پیادهسازی هدفمند این ترندها با رعایت بهترین روشها، میتواند منجر به بهبود ۲۰–۳۰٪ در بهرهوری و کاهش چشمگیر ریسکهای مالی و زیستمحیطی شود. برای دستیابی به موفقیت، سازمانها باید زیرساخت داده قوی، استراتژی گامبهگام و فرهنگسازی مناسب را در دستور کار قرار دهند و با بهرهگیری از ابزارهای AI و کلود، چشمانداز حسابداری پیشگویانه را به واقعیت تبدیل کنند.
