در ژاپن هر سال دهها هزار نفر بدون برجایگذاشتن اثری ناپدید میشوند. گرچه این پدیده عجیب بهنظر میرسد، اما ریشهای عمیق در فرهنگ این کشور دارد که در ادامه با آن آشنا میشویم. این گزارش بررسی میکند چرا برخی افراد چنین تصمیمی میگیرند و همچنین به معرفی شرکتهایی میپردازد که به آنها در این مسیر کمک میکنند.
آمار ناپدیدشدگان در ژاپن طی سالهای اخیر روندی افزایشی داشته است. این تعداد از کمتر از ۸۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۵ به حدود ۹۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۹ رسیده است. انجمن حمایت از جستجوی افراد ناپدیدشده باور دارد رقم واقعی بسیار بیشتر از دادههای رسمی است. هرچند این روند در سالهای اخیر شدت یافته، اما پدیدهای تازه محسوب نمیشود. در فرهنگ عامیانه ژاپن اصطلاحی با عنوان «Kamikakushi» وجود دارد که به معنای «ربودهشدن توسط ارواح» است و برای توصیف کسانی بهکار میرفته که بیهیچ اثری ناپدید میشدند.
مشکلات تجاری، مشکلات خانوادگی، بیماریها و خشونت خانگی از دلایلی هستند که برای ناپدیدشدن افراد مطرح شدهاند. اما میل به ناپدید شدن ریشهای عمیقتر دارد و از بطن فرهنگ ژاپن سرچشمه میگیرد.
فرهنگ ژاپن بر پایه مفهومی با عنوان «Sekentei» بنا شده؛ یعنی فرهنگی که بهشدت درگیر حفظ ظاهر است. در این فرهنگ، «غرور و افتخار» بر همهچیز اولویت دارد و «شرم» باری سنگین و طاقتفرسا برای انسانها به شمار میرود.
بنابراین اگر کسبوکار شما شکست بخورد، اگر نتوانید هزینه خانواده خود را تأمین کنید، یا بیمار باشید و بدانید که باری بر دوش عزیزان خود خواهید شد، همه این دلایل میتوانند باعث شوند احساس شرم زیادی کنید. این شرم چنان سنگینی میکند که فقط میخواهید ناپدید شوید، و همین کار را میکنید.
معمولاً افراد شرم خود را پنهان میکنند، بهطوری که هیچ عضوی از خانواده از آن خبر نداشته باشد. تا اینکه یک روز فشارها بیش از حد میشود و به جای رفتن به محل کار، فرد همهچیز را رها کرده و میرود.
در ژاپن آژانسهایی وجود دارند که به «جوهاتسوها» (ناپدیدشدگان) کمک میکنند.
این آژانسها با نام «Yonige-Ya» شناخته میشوند که به معنای «مغازههای فرار شبانه» است. در ابتدا این شرکتها برای کمک به فرار از دست نزولخوارها شکل گرفتند، اما امروزه مأموریت آنها بسیار انسانیتر است. بیشتر مشتریان آنها قربانیان خشونت خانگی هستند که جایی برای پناه بردن ندارند و چارهای جز فرار نمیبینند.
این شرکتها محل اقامت بعدی این افراد را آماده میکنند. آنها به دولت درخواست میدهند تا آدرس و اطلاعات تماس جدید شما را محرمانه نگه دارد، مدارک مدرسه و مهدکودک فرزندانتان را آماده میکنند و نقشه فرار را با دقت و در نهایت محرمانگی طرح میریزند.
در روز فرار، آنها درست بعد از ترک خانه توسط همسر فرد سر میرسند و به سرعت وسایل مشتری خود را بستهبندی میکنند. سپس او، فرزندان و وسایل را به خانه جدید منتقل میکنند. خدمات در این نقطه هم پایان پیدا نمیکند؛ آنها همچنان به مشتریان درباره نحوه پنهان ماندن مشاوره میدهند و در صورت نیاز، کمک میکنند تا مدارک جدایی یا طلاق را تهیه کنند.
بهعنوان یک پاسخ کوتاه به این سوال باید بگوییم که در ژاپن امکانپذیر است.
پلیس به دنبال «جوهاتسوها» نمیگردد، چون از نظر قانونی هیچ الزامی برای جستجوی افراد ناپدیدشده وجود ندارد، البته اگر آنها با اراده خود رفته باشند. بنابراین برای یافتن آنها باید از یک کارآگاه خصوصی کمک گرفت.
اما قوانین بسیار سختگیرانه مربوط به حریم خصوصی در ژاپن، همراه با «قانون حفاظت از دادههای شخصی»، باعث میشود دسترسی به اطلاعات شخصی حتی برای پلیس ممکن نباشد؛ مگر آنکه جرمی رخ داده باشد. این محدودیت حتی پس از مرگ فرد نیز ادامه پیدا میکند.
از سویی دیگر، اداره مهاجرت و بانکها تحت هیچ شرایطی اطلاعات مشتریان را حتی به اعضای خانواده آنها فاش نمیکنند. بنابراین کارآگاه خصوصی هم با محدودیت شدید در دسترسی و جستجو روبهرو است.
