آینده‌ به قربان امروز

نقدی بر برداشت‌های متعدد دولت از صندوق توسعه ملی

محمدصادق عباسی

دولت پزشکیان که از همان ابتدای کار معلوم بود ایشان و دور و بری‌هایش برنامه جامعی برای حل چالش‌های مهم و مدیریت اجرایی کشور نداشته و صرفا با طرح چند گفتمان و شعار مردم‌پسند رأی آورده‌اند در حدود ۹ ماه از استقرار خود مجوز برداشت نزدیک به هزار هزار میلیارد تومان از منابع صندوق توسعه ملی را گرفته‌اند. به بیان دقیق‌تر؛ برداشت ۳۶۴ هزار میلیارد تومان در شهریور ماه ۱۴۰۳ بابت پرداخت مطالبات گندم‌کاران، پرستاران، داروسازان و معلمان، ۵۴۱ هزار میلیارد تومان در ماه‌های اخیر جهت تأمین منابع عمرانی بودجه سال ۱۴۰۴ و در نهایت حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان (۱ میلیارد دلار) بابت کالابرگ و غذای دانشجویان در سال آینده!

برای نسل‌های آینده
شاید برایتان سوال باشد که اصلا صندوق توسعه ملی چیست و برای چه کاری تشکیل شده‌است؟ ساده‌اش اینکه یک قلک برای نسل‌های آینده و نیز توسعه زیرساختی کشور است که از محل درامدهای نفتی و گازی تامین می‌شود. هرسال چند درصدی کنار گذاشته می‌شود که وابستگی اقتصاد کشور به نفت کم بشود. این صندوق براساس اساسنامه خود موظف به تأمین مالی طرح‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در قالب اعطای تسهیلات بانکی به بخش‌های غیردولتی و سرمایه‌گذاری در بازارهای پولی و مالی خارجی است. با این حال ما هر بار شاهد کاهش سهم صندوق از درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز از یک‌سو و برداشت‌های مکرر از منابع آن هستیم. حالا با خودتان فکر کنید آیا خرج کردن سرمایه مملکت برای امور جاری و روزمره‌ای مثل حقوق کارکنان و غذای دانشجویان عقلانی و منطقی است؟

تخلف دولت‌ها
استقراض پیوسته اقدامی مسبوق به سابقه بوده و دولت‌های سابق نیز مرتکب چنین کار وحشتناکی شده‌اند. این صندوق در سال ۱۳۹۰ تشکیل شده و دولت دهم ۱۳.۵ میلیارد دلار، دولت یازدهم ۳۲.۳ میلیارد دلار، دولت دوازدهم ۳۳.۹ میلیارد دلار و دولت سیزدهم ۲۴.۲ میلیارد دلار از سهم صندوق توسعه ملی به عنوان قرض دریافت کرده‌اند و اکنون مطالبات صندوق توسعه ملی از دولت‌ها ۱۰۳.۹ میلیارد دلار است. برداشت مداوم از صندوق توسعه منجر به هدررفت منابع، افزایش کسری بودجه و تورم منجر شود.

پاسخ جالب رهبری به روحانی در سال ۹۸
حسن روحانی رئیس‌جمهور به‌منظور تأمین بخشی از هزینه‌های ناشی از خسارات سیل‌های سال ۱۳۹۸ طی نامه‌ای به رهبری از ایشان مجوز برداشت از صندوق توسعه را درخواست کردند. ایشان در جواب فرمودند: مطلعید که استفاده از صندوق توسعه ملی صرفاً در صورت مسدود بودن راههای دیگر ممکن است. پاسخ منفی به درخواست دولت دوازدهم دادند و منابعی دیگر به او معرفی کردند.

جایگزین
جایگزین مناسب این کار می‌تواند تمرکز بر بهبود درآمدهای مالیاتی، افزایش بهره‌وری و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه‌ای باشد تا منابع به‌طور پایدارتر مدیریت شوند و نسل‌های آینده از سرمایه ملی کشور بهره‌مند شوند.