قوانین خرید از فروشگاههای اینترنتی
امروزه با توجه به پیشرف علم و مقتضیات جامعه، خرید و فروش های اینترنتی بسیار زیاد شده است. اما خرید اینترنتی علی رغم سهولت و هزینههای کمتری که بعضا از لحاظ صرف وقت و قابلیت دسترسی دارد، دارای ریسکهای متعددی می باشد. برای اینکه خریدهای امنی در فضای اینترنت داشته باشیم میبایست قوانین مربوطه و حقوق خود به عنوان مصرف کننده و هم چنین وظایف خود را به عنوان فروشنده بدانیم. قابل ذکر است که"خریدهای اینترنتی چه نوع معاملاتی را شامل می‌شود؟" خرید محصولات و خدمات ازطریق وب‌سایت‌ها، برنامه‌های موبایلی، ایمیل، پیامک و رسانه‌های اجتماعی، مثل اینستاگرام و تلگرام، معامله اینترنتی و از راه دور محسوب میشوند.
پیش از خرید از فروشگاه اینترنتی، باید مطمئن شوید آن فروشگاه نماد اعتماد الکترونیکی دارد. مرکز تجارت الکترونیکی این نماد را پس از بررسی وب‌سایت و احراز هویت مالک یا مالکان درصورت وجود استانداردهای لازم، به فروشگاههای معتبر می‌دهد. برای اینکه مطمئن شوید از فروشگاه معتبری خرید می‌کنید، روی نماد اعتماد الکترونیکی کلیک کنید. سپس، باید وارد صفحه‌ای شوید که اطلاعاتی مانند آدرس وب‌سایت، وضعیت نماد، آدرس شرکت، تلفن و ایمیل و هویت صاحب‌امتیاز نمایش داده شود. اگر فروشگاهی این نماد را نداشته باشد، باید از خرید محصولاتش خودداری کنید؛ درغیر این‌صورت ممکن است دچار دردسر شوید و نتوانید از حمایتهای قانونی برخوردار شوید.
در ادامه به مهمترین اصول در خرید اینترنتی اشاره خواهیم کرد:
اصل اول: معرفی دقیق محصول و یا خدمت ارائه شده،اطلاعات فروشنده و شرایط معامله
در خرید اینترنتی بر خلاف خرید از فروشگاه های فیزیکی، خریدار اصولا عکس محصول را میبیند و تشخیص رنگ اصلی، جنس، وزن و.... سخت و بعضا ناممکن میباشد. همه این موارد میتواند در تصمیم خریدار موثر باشد.بنابراین قانون تجارت الکترونیک در این خصوص درج موارد زیر را ضروری دانسته است:
- مشخصات فنی و ویژگی‌های کاربردی کالا یا خدمات: برای مثال، اگر کالای مدنظر گوشی موبایل باشد می بایست به صورت دقیق مشخص شود که حافظه داخلی آن به چه میزان می باشد و کیفیت دوربین به چه صورت است.
- اعلام دقیق مشخصات ظاهری و کیفی کالا یا خدمت (مثل رنگ، وزن و ابعاد، جنس کالا و …)
- سادگی در بیان مشخصات و ویژگی ها (بیان ویژگی های فوق باید بگونه ای باشد که مصرف کننده بطور دقیق، صحیح و روشن اطلاعات مربوط به کالا و خدمات را درک کند)
- هویت تأمین‌کننده: نام تجاری است که با آن، فروشنده به فعالیت مشغول است. همچنین، نشانی تأمین‌کننده باید به مصرف‌کننده اعلام شود.
- ایمیل و شماره‌تلفن یا هر روشی که درصورت نیاز، مشتری باید از آن طریق با فروشنده ارتباط برقرار کند: معمولا فروشگاههای اینترنتی اطلاعات تماس را در «بخش خدمات مشتریان» در وب‌سایت قرار می‌دهند تا درصورت وجود هرگونه سؤال و مشکل، با کارشناسان این بخش ارتباط برقرار کنند.
· تمامی هزینههای برعهده‌ی مشتری برای خرید کالا: ازجمله قیمت کالا یا خدمات، میزان مالیات، هزینه‌ی حمل، هزینه‌ی تماس و موارد مشابه.
· مدت معتبربودن پیشنهاد ارائه‌شده: بسیاری از فروشندگان اینترنتی برخی کالاها را با تخفیف‌های موقتی ارائه می‌کنند. مدت تخفیف باید برای مصرف‌کننده نمایش داده شود؛ چراکه ممکن است بسیاری از مشتریان پس از اتمام مدت تخفیف، با این تصور که کالا هنوز تخفیف دارد، آن را بخرند و در آینده، مشکلاتی برایشان پیش بیاید.
· شرایط و فرایند عقد قرارداد: ازجمله ترتیب و نحوه‌ی پرداخت، تحویل یا اجرا، فسخ، ارجاع و خدمات پسازفروش.
تأمین‌کننده ضمن تأیید اطلاعات مقدماتی، باید جداگانه اطلاعات زیر را ارسال کند:
اطلاعات راجع به ضمانت و پشتیبانی پسازفروش
شرایط و مدت زمان فسخ
بنابراین ابتدا باید نسبت به محصول و هم چنین هویت فروشنده اطلاعات کافی و لازم را به دست آوریم که هم اشتباهی در خرید کالا یا خدمات مدنظرمان انجام ندهیم و هم اینکه در صورت شکایت های احتمالی و بروز مشکلات حقوقی بدانیم که علیه چه شخص یا فروشگاهی می بایست طرح دعوا کنیم.
اصل دوم: حق انصراف
در ماده ۳۷قانون تجارت تجارت الکترونیکی ایران درباره حق انصراف آمده است:
"در هر معامله از راه دور، مصرف کننده باید حداقل، ۷ روز کاری وقت برای انصراف از قبول خود بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل داشته باشد؛ تنها هزینه تحمیلی به مصرف کننده هزینه بازپس فرستادن کالا خواهد بود."
البته بعضی از موارد از شمول حق انصراف در خریدهای اینترنتی خارج میباشند:
1. معاملات راجع به فروش اموال غیرمنقول و یا حقوق مالکیت ناشی از اموال‌غیرمنقول به جز اجاره
2. خرید از ماشین‌های فروش مستقیم کالا و خدمات
3. معاملاتی که با استفاده از تلفن عمومی (همگانی) انجام می‌شود.
4. معاملات راجع به حراجی‌ها
5. خدمات مربوط به سرمایه گذاری
6. خدمات بیمه ای
7. خدمات سایر مؤسسات مالی و اعتباری
8. در مورد خدمات، درصورتی که با توافق مصرف کننده ارائه آن قبل از پایان هفت روز کاری شروع شده باشد.
9. ارائه خدمات برای تحویل مواد غذایی یا سایر کالاهایی که مورد مصرف روزانه دارند.
10. کالا یا خدماتی که قیمت آنها توسط نوسانات بازارهای مالی تعیین می شود و خارج از اختیار تامین کننده است.
11. کالاهای ساخته شده با مشخصات فردی مصرف کننده که به طور واضح جنبه شخصی دارند یا اینکه به دلیل طبیعت آنها نمی توانند باز پس داده شوند و یا اینکه به سرعت قابلیت فساد و خرابی دارند.
12. نوارهای صوتی و تصویری و نرم افزارهای رایانه ای بسته بندی شده که به وسیله مصرف کننده باز شده باشند.
13. روزنامه، نشریه و مجلات مطابق تعریف قانون مطبوعات.
اصل سوم: قواعد تبلیغ
- تبليغات فريب دهنده
گاها ارائه كننده كالا يا خدمات براي جلب مشتري بيشتر، در تبليغـاتي كـه انجـام مـيدهـد
مطالبي را در مورد كميت يا كيفيت و ويژگيهاي كالا از حيث دوام، مواد بكـار رفتـه در آن،
كارآيي كالا و امثال آن بطور نادرست، غير واقعي يا غيرشفاف بيان نموده و يا تعمـداً از ذكـر
بعضي از اوصاف و معايب كالا يا نحوه انجام و آثار و تبعات انجام خدمات خودداري مينمايـد
كه موجب فريب خوردن و به اشتباه افتادن خريدار ميگـردد. از ايـن روي مـاده 50قـانون
تجارت الكترونيكي به عنوان عنصر قانوني جرم تبليغات فريبنده اعلام كـرده اسـت: "تـأمين
كنندگان در تبليغ كالا و خدمات خود نبايد مرتكب فعل يـا تـرك فعلـي شـوند كـه سـبب
مشتبه شدن و يا فريب مخاطب از حيث كميت و كيفيت شود .
- به خاطر انداختن سلامتي افراد در تبليغ
در ايران، در سال هاي اخير با هدف كنترل و نظارت بـر تبليغـات مضـر بـه سـلامتي افـراد
مقررات متعددي در مورد تبليغـات داروهـا و مـواد خـوراكي آرايشـي و بهداشـتي و ... بـه تصویب رسیده است.
در قلمرو خاص معاملات الكترونيكي هم، نظـر بـه اهميـت سـلامتي شـهروندان و لـزوم
پيشگيري و مقابله با تبليغاتي كه براي سلامتي افراد مخاطره آميزند، ماده 51قانون تجارت
الكترونيكي به عنوان ركن قانوني اين جرم مقرر نموده اسـت: "تـأمين كننـدگاني كـه بـراي
فروش كالا و خدمات خود تبليغ ميكنند نبايد سلامتي افراد را به خطر اندازند" .
- عدم ارائه اطلاعات كامل در تبليغ
در مورد تبليغاتي كه از طريق راديو و تلويزيون انجام مي شود اصل 15دستورالعمل ضـوابط
توليد آگهيهاي راديويي و تلويزيوني مقرر داشته اسـت: "در آگهـيهـا نبايـد بـا اسـتفاده از تمهيدات فني و يا بكارگيري تصاوير با زمانهاي كوتاه و يا شيوههاي ديگر ضمير ناخودآگـاه مخاطب تحت تاثير قرار گيرد و پيام مورد نظر بدون دادن آگاهي لازم به بيننـدگان منتقـل شود و اذهان آنان را تحت تاثير قرار دهد .« در تبليغات تجاري از طريق مبادلات الكترونيكي،كميت و كيفيت اطلاعاتي كه به دست مصرف كننده ميرسد از سـوي تـأمين كننـده ارائـه ميگردد. از اين روي قانون تجارت الكترونيكي در ماده 52مقرر كرده: "تأمين كننده بايد به نحوي تبليغ كند كه مصرف كننده به طور دقيق، صحيح و روشن اطلاعات مربوط به كـالا و خدمات را درك كند .
- تبليغ با هويت مجهول
به طور طبيعي هر پيام تبليغاتي كه به مخاطبين ارائه ميشود در راستاي منافع شخصـي يـا
اشخاص حقيقي يا حقوقي است كه بايد هويت آن اشخاص بطور صـريح و روشـن مشـخص
باشد.
- ارسال تبليغات ناخواسته
با گسترش ارتباطـات و اسـتفاده مـردم از شـبكه اينترنـت و تـأثير انكارناپـذير تبليغـات در
بازاريابي، تأمين كنندگان گاهي بدون درخواست يا اعلام رضايت كاربران پيامهاي تبليغـاتي
به آدرس اينترنتي آنان ارسال مينمايد كه ممكن است مزاحمتهايي بـراي كـاربران ايجـاد
نموده و حتي حريم خصوصي آنان را در معرض تعرض قرار دهد.
ماده 55قانون تجارت الكترونيكي: "تأمين كنندگان بايد تمهيداتي را
براي مصرف كنندگان در نظر بگيرند تا آنان راجع به دريافت تبليغات به نشاني پسـتي و يـا
پست الكترونيكي خود تصميم بگيرند."
بنابراین با بررسی تمامی اصول فوق و دقت در انتخاب محصول و فروشگاه اینترنتی می توان هم در وقت و هزینه های رفت و آمد صرفه جویی نمود و هم از دردسرهایی که جهت شکایت از این فروشگاه ها ایجاد می شود جلوگیری نمود. خرید اینترنتی به مصابه خود ناامن نمی باشد، اما عدم توجه کافی ما به موارد و اصول فوق می تواند مشکلات و عواقب مادی و معنوی بالایی به همراه داشته باشد.
از اینکه برای آگاهی دوستان خود، این مطلب را برایشان ارسال می کنید سپاسگزارم.
