در خیابان‌ها، فرودگاه‌ها، ایستگاه های مترو یا سایر اماکن عمومی یک منظره متداول دیده میشود که از وقتی کرونا وارد ایران شده، این موضوع بیشتر هم شده، یعنی ماسک صورت، از نوع جراحی که بینی و دهان افراد را پوشانده است.
بسیاری از افراد هر وقت از خانه بیرون میروند، از چنین ماسکی استفاده میکنند.
بحث و بررسی زیادی درباره این ماسک ها صورت گرفته است و سه سؤال اصلی وجود دارد که به ذهن خطور می کند و اولین آنها این است:
آیا آنها برای جلوگیری از ابتلا به کرونا ویروس موثر اند؟
اما، پس از پاسخ به این سؤال، باید دو سؤال دیگر را نیز دنبال کنیم:
اگر چند هفته پیش سؤالات بالا را از یک پزشک پرسیده بودید، احتمالاً میگفت که ماسک های صورت اکثراً دارونما هستند، به گونه ای که تنها روحیه‌ی شخص استفاده کننده را بهتر میکنند و تاثیری در پیشگیری از ابتلا به بیماری ندارند.
از این گذشته، این ماسک ها معمولاً شل هستند و از کاغذ یا پارچه نازک ساخته شده اند.
استفاده از آنها برای جلوگیری از شیوع ویروس ها شبیه به تلاش برای گول زدن زنبورها با پنهان شدن در یک تور فوتبال است!
با این حال، بعد از بررسی موضوع، نتایج تعجب‌آوری یافت میشود!
این اولین و مهمترین سوال است و اگر جواب در اینجا خیر باشد، می توانیم خیلی سریع موضوع را ببندیم. اما آیا این ماسک ها واقعا موثر هستند؟
پاسخ کوتاه این است: بله، ولی در برخی شرایط!
به عنوان مثال، در یک مطالعه، حدود ۱۲۰۰ دانشجو در دانشگاه میشیگان مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. محققین، دانش آموزان را به سه گروه تقسیم کردند:
محققان دریافتند که در هر دو گروهی که از ماسک استفاده میکردند، شیوع آنفولانزا کمتر از گروه سوم بود. اگرچه نتایج برای رسیدن به قطعیت کافی نبود.
به عبارت دیگر، محققان با اطمینان نمی توانند بگویند که این موضوع، حتما به خاطر استفاده از ماسک بوده است. این موضوع از لحاظ علمی، کاملا طبیعی است.
یک مطالعه دیگر به بررسی شیوع آنفولانزا در بیمارستانها پرداخته است و سعی داشته که بهترین روش برای کنترل شیوع آنفولانزا (و موارد مشابه مثل کرونا و سارس) را پیدا کند.
در این پژوهش، ماسک صورت اثربخشی ۳ تا ۱۰ درصدی را در جلوگیری از گسترش بیماری نشان می دهد. درمقابل، شستشوی دستها، آماری بین ۱۱ تا ۲۷ درصد دارد!
بنابراین، بیایید به سوال دوم بپردازیم.
همانطور که گفتیم، یک ماسک ممکن است بدرد بخور باشد، اما شواهد روشن و غیرقابل انکاری وجود ندارد که تاثیر آن را در کنترل کرونا ویروس تایید کند.
اما آیا راههای دیگری نیز وجود دارد که موثرتر باشند؟
پاسخ مثبت است، و راه آن به حدی آشکار است که حتی کودکان هم می توانند آن را حدس بزنند: یعنی شستن دست ها!
در مطالعه دوم که در بالا به آن اشاره کردم، با مقایسه اثربخشی راههای مختلف در جلوگیری از شیوع آنفولانزا (و کرونا) در بیمارستانها، شستشوی دست موثرترین روش بود.
درک این نتیجه بسیار ساده است: ویروس ها می توانند از طریق هوا پخش شوند و روی قطرات آبی که هنگام نفس کشیدن یا عطسه بیرون می‌ریزند، شناور شوند.
به این ترتیب، ویروس‌ها به سرعت از دهان و بینی فرد بیمار خارج شده و روی سطوح مختلف می‌نشینند.
حالا کافیست که آن سطوح را لمس کنیم و ویروس را به چشم، دهان یا سایر نقاط ورودی خود انتقال دهیم، مگر اینکه ابتدا دست خود را بشویم!
با هر کاری که انجام می‌دهیم، میکروب‌ها و ویروس‌های جدیدی را روی دست خود جذب میکنیم، اما هر بار که بخوبی آنها را با آب و صابون شستشو می دهیم، میتوانیم مطمئن باشیم که از شرشان خلاص شده‌ایم.
ماسک های فروخته شده هیچگونه خاصیت تصفیه واقعی ندارند و ویروس‌ها به راحتی از منافذ و سوراخ‌های ریز موجود در آنها عبور میکنند.
علاوه بر این، اولین باری که انگشت خود را از زیر ماسک رد میکنید تا دماغتان را بخارانید، همین لایه نازک محافظتی را نیز از بین می‌برید، چرا که ویروس‌ها از طریق دستتان، به پوست صورتتان رسیده‌اند!
سؤال آخر این است: با توجه به اینکه به نظر نمی رسد ماسک ها کارایی خاصی داشته باشند، به خصوص هنگامی که بدون رعایت دیگر نکات بهداشتی از آن استفاده میکنیم، آیا ارزش دارد که از آن استفاده کنیم؟
علی رغم فقدان شواهد قطعی، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) هنوز هم توصیه می کند که از ماسک استفاده کنید.
در هر صورت، مزایای استفاده از آن ممکن است نامشخص باشد یا اصلا مزیتی وجود نداشته باشد، اما ضرر خاصی هم ندارد و اگر ماسک بپوشید، خطر خاصی تهدیدتان نمیکند.
البته این را در نظر داشته باشید که ماسک را در طولانی مدت روی صورت خود نگه ندارید، چرا که میتوانید محل رشد باکتری‌های بیماریزا باشد.
اما چه ماسک بزنید و چه نزنید، به خاطر داشته باشید که ماسک، یک محافظ ضد گلوله نیست! بنابراین، سعی کنید این توصیه‌های بهداشتی را رعایت کنید:
شستن ماسک، معمولا نمیتواند آلودگی‌های موجود را از بین ببرد.
به طور کلی، در پاسخ به این سوال که ” ایا ماسک جلوی انتقال کرونا را میگیرد ؟” باید بگوییم: با وجود رایج بودن استفاده از این نوع ماسک ها در زمان شیوع کرونا (و حتی در زمان آلودگی هوا!)، اثر آنها بیشتر روانی است تا فیزیکی.
همانطور که اشاره کردیم، مطالعات متعدد نتوانسته اند رابطه مستقیمی را بین استفاده از این نوع ماسک‌ها و کاهش ابتلا به آنفولانزا و موارد مشابهی مثل کرونا نشان دهند.
بنابراین، اگر میخواهید از ابتلا به کرونا در امان باشید، بهترین اقدامات این است که مرتباً دستان خود را بشویید، از تماس با افراد دیگر در صورت امکان خودداری کنید و با خوردن مواد غذایی سالم، سیستم ایمنی بدن‌تان را قوی نگه دارید.
پوشیدن ماسک به سلامتی شما صدمه نمی زند، اما کمک زیادی هم نخواهد کرد، به خصوص اگر استفاده از آن را با سایر رفتارهای ذکر شده ترکیب نکنید.
زدن ماسک، ممکن است باعث آرامش خودتان و دیگران شود و ممکن است با انجام کاری پیشگیرانه، احساس بهتری داشته باشید و به اطرافیان خود اطلاع دهید که از خطر کرونا ویروس آگاهی دارید و می خواهید به پیشگیری از آن کمک کنید.
اما اگر میخواهید که یک اقدام واقعی انجام دهید، حتما شستشوی مداوم و مکرر و ضدعفونی کردن دستها را در الویت بگذارید!
