زخم بستر که همچنین با نام زخم فشاری هم شناخته می‌شود نوعی آسیب به پوست و بافت زیرین ناشی از فشار طولانی‌مدت روی پوست است. زخم‌های بستر اغلب بر روی پوست مناطق استخوانی بدن مانند پاشنه پا، مچ پا، باسن و دنبالچه ایجاد می‌شوند. افرادی که به علت شرایط پزشکی توانایی جابه‌جایی و تغییر مکان ندارند و کسانی که بیشتر اوقات روی تخت یا صندلی هستند، بیشترین احتمال ابتلا به زخم‌های بستر را دارند.
زخم بستر می‌تواند به‌سرعت رشد کند. بسیاری از زخم‌ها با روش‌های درمانی بهبود می‌یابند، اما بعضی از زخم‌های بستر هرگز به‌طور کامل درمان نمی‌شوند.
اگرچه زخم‌های بستر می‌توانند در هرجایی از بدن ایجاد شوند، اما احتمال ایجاد این زخم‌ها در برخی نقاط استخوانی و متحمل فشار بیشتر است.
زخم‌های بستر همچنین ممکن است به علت آسیب‌های اصطکاکی به پوست هنگامی‌که فرد روی سطح کشیده می‌شود، مانند کشیده شدن روی ملحفه زمانی که در حال آماده کردن تخت هستند و یا هنگامی‌که از روی صندلی چرخ‌دار به بیرون کشیده می‌شوند، رخ دهند.
پوست همچنین می‌تواند با قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض چسب، ادرار و مدفوع آسیب ببیند، یا ممکن است در هنگام برداشتن چسب روی پوست آسیب ایجاد شود. اگرچه این آسیب‌ها ممکن است شبیه به زخم بستر به نظر برسند، اما اغلب این زخم‌ها، زخم بستر نیستند. بااین‌حال، این نوع زخم‌ها در صورتی که پوست در معرض رطوبت بیش‌ازحد یا رطوبت خیلی کم، خراش، و یا درجه حرارت بیش‌ازحد سرد و یا بیش‌ازحد گرم قرار داشته باشد، احتمالاً به زخم بستر تبدیل می‌شوند.
بسیاری از افراد مبتلابه زخم بستر متوجه وجود این زخم‌ها نیستند. زخم‌های بستر معمولاً در ابتدا توسط اعضای خانواده، مراقب، پرستار و یا پزشک دیده می‌شود. ممکن است هنگام حمام دادن یا لباس پوشاندن کسانی که در معرض خطر ابتلا به زخم بستر هستند متوجه بروز این زخم‌ها شوید.
ممکن است ابتدا متوجه بوی نامطبوع یا وجود ترشحات زرد، قهوه‌ای یا خاکستری بر روی ملافه یا لباس و سپس متوجه زخم بستر شوید. اگرچه زخم‌های بستر می‌توانند بسیار دردناک باشند، فرد مبتلابه زخم ممکن است دردی را حس نکند و یا ممکن است درد وجود داشته باشد ولی عصب‌ها توانایی انتقال درد را نداشته باشند.
درمانگر زخم ارزیابی کاملی برای زخم انجام داده و درجه‌ی زخم بستر را مشخص می‌کند:
قرمزی مداوم پوست که به علت ماندن در موقعیت تکراری برای مدت طولانی دیده می‌شود. در افراد باپوست تیره، پوست ممکن است بنفش باشد. پوست در هنگام لمس نسبت به پوست اطرافش گرم‌تر به نظر می‌رسد.
زخم کم‌عمقی است که به‌طور جزئی پوست را درگیر کرده و معمولاً به علت اصطکاک ایجاد می‌شود.
یک زخم عمیق‌تر که از تمام لایه‌های پوست، ازجمله بافت چربی زیر پوست، عبور می‌کند.
زخم عمیقی است که از پوست رد شده و به عضله، تاندون، رباط یا استخوان می‌رسد؛ حتی ممکن است عصب‌ها و رگ‌های خونی را در معرض دید قرار دهد. این مراحل لزوماً بیانگر شدت زخم بستر نیستند و زخم‌ها همیشه از یک مرحله به بعد پیشرفت نمی‌کنند. زخمی که شبیه زخم ساده مرحله اول به نظر می‌رسد می‌تواند درواقع یک تحریک جزئی پوست بوده و یا در زیر خود یک توده بافت آسیب‌دیده پنهان نماید.
درمان زخم‌های بستر شامل کاهش فشار روی پوست آسیب‌دیده، مراقبت از زخم، کنترل درد، جلوگیری از عفونت و حفظ تغذیه مناسب است.
موردتوجه قرار دادن جنبه‌های متفاوت درمان زخم معمولاً نیازمند رویکرد چند رشته‌ای است. اعضای تیم مراقبت شما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
اولین گام در درمان زخم بستر، کاهش فشار و اصطکاکی است که باعث ایجاد زخم شده است. استراتژی‌های کاهش فشار عبارتند از:
تغییر مکان: اگر دچار زخم بستر شده‌اید، جابه‌جا شوید و موقعیت خود را مدام تغییر دهید. زمان حدودی تغییر موقعیت به شرایط و وضعیت شما و همچنین کیفیت سطحی که روی آن قرار دارید بستگی دارد. به‌طورکلی اگر از ویلچر استفاده می‌کنید، سعی کنید تکیه‌گاه وزن خود را هر 15 دقیقه یا بیشتر تغییر دهید و هر یک ساعت موقعیت خود را تغییر دهید. اگر در رختخواب هستید، هر دو ساعت موقعیت خود را تغییر دهید.
استفاده از سطوح حمایتی: از تشک، تخت و کوسن‌های مخصوص استفاده کنید که به شما کمک می‌کنند تا به نحوی بنشینید یا دراز بکشید که از پوست در معرض خطر محافظت شود.
مراقبت از زخم‌های بستر به اینکه زخم چقدر عمیق است، بستگی دارد. به‌طورکلی، تمیز کردن و پانسمان زخم شامل موارد زیر می‌شود:
درصورتی‌که پوست آسیب‌دیده هنوز نشکسته است، پوست را با یک پاک‌کننده ملایم بشویید و با پد خشک‌کنید. هر بار که پانسمان زخم‌های باز را تعویض می‌کنید، زخم را با آب یا محلول آب‌نمک (سالین) بشویید.
پانسمان کردن زخم با مرطوب نگه‌داشتن زخم باعث افزایش سرعت بهبود زخم می‌گردد. پانسمان مانعی در برابر عفونت ایجاد می‌کند و پوست اطراف زخم را خشک نگه می‌دارد. انواع پانسمانی که می‌توان استفاده کرد شامل فیلم، گاز، ژل، فوم و پوشش‌های درمانی هستند. شما ممکن است به ترکیبی از پانسمان‌ها نیاز داشته باشید.
پانسمان پیشرفته زخم می‌توانید مطمئن ترین روش برای درمان زخم بستر باشد.
زخم برای بهبود مناسب باید از بافت آسیب‌دیده، مرده یا عفونی تمیز شود. از بین بردن این بافت‌ها را دبریدمان (debridement) می‌نامند. دبریدمان را می‌توان با روش‌های مختلفی نظیر تمیز کردن زخم با فشار آب و یا برداشتن بافت آسیب‌دیده توسط تیغ جراحی و یا ماگوت تراپی انجام داد.
مداخلات دیگر عبارت‌اند از:
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم ممکن است درد را کاهش دهند. مسکن‌ها می‌توانند قبل یا بعد از تغییر مکان و مراقبت زخم بسیار مفید باشند. همچنین ممکن است مسکن‌های موضعی در زمان مراقبت از زخم مفید باشند.
زخم‌های بستر عفونی که به مداخلات دیگر پاسخ نمی‌دهند می‌توانند با آنتی‌بیوتیک موضعی یا خوراکی درمان شوند.
تغذیه مناسب و خوب باعث بهبود زخم می‌شود.
این روش که به آن بسته شدن زخم با خلاء نیز می‌گویند، از یک دستگاه برای پاک کردن زخم با مکش استفاده می‌کند.
زخم بستر بزرگی که در بهبود دچار شکست شود ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. یکی از روش‌های ترمیم جراحی این است که از یک پد عضله، پوست یا سایر بافت‌های شخص برای پوشاندن زخم استفاده شود و استخوان آسیب‌دیده را پوشش دهند (بازسازی فلاپ).
