دستگاه نبولایزر

مهم ترین بخش دستگاه تنفسی ریه ها هستند که شامل برونش، برونشیول و آلوئول می باشند. اگر افراد به بیماری های مختلف ریه مانند برونشیت، آسم شدید و التهاب ریه مبتلا شده باشند ممکن است نیاز باشد داروهای مخصوص این بیماری ها مستقیما وارد ریه شود و پزشک داروی خوراکی یا تزریقی تجویز نکند. در این شرایط از دستگاه نبولایزر یا ریزپاش استفاده می شود که داروهای مایع قابل استنشاق را به صورت ذرات ریز بخار در آورده و وارد ریه بیمار می کند. این روش باعث می شود دارو فقط به ریه برود و بر سایر قسمت های بدن تاثیر نگذارد.

عملکرد دستگاه نبولایزر و اجزای آن:

در نبولایزر یک لوله وجود دارد که هوای فشرده از آن عبور می کند. داروی مایع که مخصوص دستگاه نبولایزر است در مخزن دستگاه قرار داده می شود. با ایجاد یک فشار منفی، هوا از دارو عبور کرده و آن را به ذرات ریز بخار قابل استنشاق تبدیل می کند. این داروی تبخیر شده از طریق ماسکی که بر روی دهان و بینی بیمار قرار گرفته وارد سیستم تنفسی و ریه ها می شود. عملکرد دستگاه با برق و باتری است و به همین دلیل در جابجایی یا در مکان های مختلف به خصوص در سفر مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این، در بعضی نبولایزرها داروهای مختلف باید به صورت جداگانه قرار داده شده و استنشاق شوند، اما مدل دیگری از این دستگاه وجود دارد که داروها را ترکیب کرده و سپس به بخار تبدیل می کند. در این حالت لازم است طبق تجویز پزشک مقدار مشخصی از هر دارو در دستگاه قرار داده شود. ماسک نبولایزر باید به خوبی روی صورت بیمار قرار بگیرد و دهان و بینی را کاملا بپوشاند در غیر این صورت بخار دارو از ماسک خارج شده و هدر می رود.

مزایای استفاده از نبولایزر:

- کاهش درد و چسبندگی ریه ها

- کاهش سرفه و عفونت سینه

- رفع انقباض ها

- بهبود گردش خون در سیستم تنفسی

- افزایش رطوبت سیستم تنفسی به خصوص برای افرادی که در مناطق خشک ساکن هستند

- بهبود عملکرد عضلات تنفسی

- جلوگیری از تجمع ترشح و خلط های ریه

- افزایش توانایی فرد در انجام فعالیت های عمومی

علاوه بر موارد فوق، این دستگاه این مزیت را دارد که برای بیمارانی که قادر به اسپری کردن دارو نیستند مانند افراد مسن یا در مقابل خوردن قرص و شربت مقاومت می کنند مانند کودکان و نوزادان استفاده شود. هم چنین در حملات ریوی شدید در منزل به سرعت استفاده می شود و نیاز به انتقال بیمار به مرکز درمانی را برطرف می کند. در حملات آسم نیز از آن راحت استفاده می شود و نیاز به نفس عمیق مانند استفاده از اسپری وجود ندارد.

تمیز کردن نبولایزر:

دستگاه و ماسک آن باید پس از هر بار استفاده کاملا تمیز شوند تا از انتقال عفونت و بیماری جلوگیری به عمل آید. در غیر این صورت عفونت های ریوی و دستگاه تنفسی به سرعت رخ می دهند که بسیار خطرناک هستند و ممکن است به راحتی درمان نشوند. دستورالعمل تمیز کردن دستگاه معمولا همراه با آن ارائه می شود. برای تمیز کردن آن معمولا از یک محلول ضد عفونی کننده استفاده می شود که قطعات دستگاه جدا جدا به مدت حدود یک ساعت در آن قرار داده شده و سپس در مجاورت هوا خشک می شوند. پس از اطمینان از خشک شدن کامل قطعات می توان آن ها را به هم متصل نمود. ماسک و مخزن دارو نیز باید روزانه و بعد از هر بار استفاده تمیز شوند. برای این کار از محلول آب و صابون استفاده می شود. لازم به ذکر است که لوله دستگاه قابل تمیز کردن نیست و باید پس از مدت معینی تعویض شود.

انواع نبولایزر:

نوع نبولایزر با توجه به نوع دارو، اندازه ذرات مورد نیاز و محلی که دارو در ریه بر آن تاثیر می گذارد بستگی دارد و از میان 3 مدل زیر انتخاب می شود:

1. نبولایزر پنوماتیک یا جت نبولایزر: این دستگاه دارای هوای فشرده است که داروی مایع را به ذرات ریز با اندازه 5 تا 10 میکرون تبدیل می کند. در ورودی این دستگاه یک فیلتر وجود دارد که ذرات آلودگی و گرد و غبار را از هوا جدا می کند. این فیلتر باید مرتب شسته و تمیز شود و پس از مدت زمان معینی تعویض گردد. علاوه بر این، پمپ هوای دستگاه که با برق شهر عمل می کند باید به صورت سالانه چک شود.
2. نبولایزر مش کپ: این دستگاه دارای تکنولوژی مش کپ است که ذرات دارو را تا اندازه 2 تا 6 میکرون کوچک می کند. برای ریز شدن ذرات از یک صفحه استفاده می شود که دارای سوراخ های میکروسکوپی است. ذرات به سمت این صفحه پرتاب شده و با عبور از آن به اندازه مورد نظر تبدیل می شوند. این مدل نبولایزر کوچک تر از مدل های دیگر است و به راحتی جابجا شده و با باتری عمل می کند. نوع باتری این نبولایزر باتری آلکالاین است.
3. نبولایزر اولتراسوند: اندازه ذرات دارو در این دستگاه حدود 5/0 تا 2 میکرون است. این نبولایزر دارای اسیلاتور الکتریک، مبدل اولتراسوند یا کریستال پیزوالکتریک، فن برای خروجی هوا و محفظه کوپلینگ می باشد. در آغاز کار دستگاه، یک ولتاژ الکتریکی با فرکانس بالا به کرستال پیزو الکتریک وارد می شود. سپس توسط مبدل پیزوالکتریک به نوسانات مکانیکی تبدیل می شود. این نوسانات امواج صوتی با فرکانس 2-1 مگا هرتز در محفظه کوپلینگ ایجاد می کنند و آب مقطری که در این محفظه قرار دارد امواج صوتی را به داروی مایع انتقال می دهد. این امواج حباب هایی را در مایع شکل می دهند و ذرات معلق مایع ایجاد شده و در هوا پراکنده می شوند. فشار هوای دستگاه که توسط فن ایجاد می شود این ذرات را به بیرون محفظه می فرستد. لازم به ذکر است که هر چه فرکانس بالاتر باشد ذرات ریزتر می شوند.