دستگاه کولپوسکوپ برای مشاهده و معاینه واژن، اطراف آن و دهانه رحم استفاده می شود و دقت مشاهده پزشک متخصص را بالا می برد. این دستگاه در شرایطی استفاده می شود که تست پاپ اسمیر بیمار دارای نتایج غیر طبیعی باشد و نیاز به بررسی دقیق تر وجود داشته باشد. در حین کولپوسکوپی سلول های غیر طبیعی مشاهده می شوند و در صورت لزوم از آن ها نمونه برداری انجام می شود تا بافت به دقت زیر میکروسکوپ نشان داده شود.
کولپوسکوپ یک میکروسکوپ مخصوص است که دوربین دو چشمی، لامپ نور سرد LED و عدسی هایی با بزرگنمایی بالا دارد. پزشک می تواند با استفاده از این دوربین، بافت را مشاهده کند. هم چنین در بعضی کولپوسکوپ ها که به آن ویدیوکولپوسکوپ گفته می شود تصاویر بر روی یک مانیتور نمایش داده می شوند و امکان ثبت و آنالیز آن ها نیز فراهم می شود. علاوه بر این می توان تصاویر را از این طریق پرینت گرفت یا ارسال نمود.
نور سرد LED باعث می شود بافت با رنگ واقعی آن به دقت مشاهده شود و امکان تشخیص ضایعات غیر طبیعی فراهم شود. هم چنین فیلتر سبز رنگ برای معاینه بهتر عروق وجود دارد. دستگاه دارای سیستم فوکوس اتوماتیک است که در هر لحظه بافت مورد نظر پزشک را به وضوح نشان می دهد. کولپوسکوپی برای تشخیص موارد زیر به کار می رود:
- زگیل تناسلی
- تغییرات پیش سرطانی دهانه رحم
- تغییرات پیش سرطانی واژن
- تغییرات پیش سرطانی اطراف دهانه واژن
