یکی از مهمترین مراحل صادرات یک کالا، حمل و نقل آن به کشور خریدار است. در چند دهه ی اخیر با گسترش روش های حمل و نقل در تجارت خارجی فعالیت صادراتی بیش از پیش رونق پیدا کرده است اما در این بین انتخاب مناسب ترین روش حمل و نقل از این جهت حائز اهمیت است که مانع از ضرر به منافع صاحب کالا می شود.
تجارت به هر صورتی که باشد، بی‌نیاز از حمل و نقل نیست. حمل و نقل کالا نیازمند رعایت برخی الزامات بوده که بدون توجه به آنها نمی‌توان برای صادرات اقدام کرد. در تجارت بین‌الملل یک کالا ممکن است از مرزهای یک یا چند کشور عبور کرده تا به مقصد برسد. بنابراین حمل و نقل بین‌المللی اشاره به روش‌هایی دارد که یک کالا از مبدا شروع به حرکت کرده و به مقصد مورد نظر می‌رسد. بنابراین در اینجا باید یک سری الزامات و قوانین بین‌المللی از جانب خریدار یا فروشنده رعایت شود. این در حالی است که در حمل‌ونقل داخلی صرفا استانداردها و رویه‌های داخلی مدنظر قرار میگیرد.
نحوه بسته‌بندی، شیوه‌های مختلف حمل، در نظر گرفتن قواعد بین‌المللی از جمله اینکوترمز و برخی موارد دیگر از جمله الزامات مهمی هستند که باید در حمل و نقل بین‌المللی به آنها توجه کرد. در این نوع حمل و نقل ممکن است محموله مورد نظر یک کالا، بسته، نامه یا هر مورد دیگری باشد. برای این کار نیاز است که شما به عنوان صادرکننده یا واردکننده به قوانین بین‌المللی، اصطلاحات بازرگانی خارجی، رویه‌های مرسوم و برخی نکات دیگر مسلط باشید. روش‌های مختلفی در این خصوص وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به حمل‌ونقل جاده‌ای، هوایی، ریلی و دریایی اشاره کرد.
این خدمات در حالت کلی به دو دسته تقسیم بندی می شوند:
• کارگو (cargo)
• فریت بار (freight)
تفاوت خدمات کارگو و فریت بار
کارگو: خدمات بسته بندی و ارسال بار به صورت کالاها و اجناس به خارج از کشور مورد استفاده بازرگانان و تجار است.
فریت بار: خدمات بسته بندی و ارسال بار به خارج از کشور برای اشخاصی که قصد ارسال وسایل و اثاثیه خانه خود را به کشورهای دیگر دارند.
در واقع فریت بار برای افراد حقیقی صورت می گیرد که قصد اسباب کشی به خارج از کشور و ارسال وسایل منزل خود دارند. به طور مثال اگر فردی قصد مهاجرت به ترکیه را دارد. این فرد می تواند قسمتی یا تمام وسایل و لوازم زندگی خود را (مانند لوازم صوتی تصویری، لوازم آشپزخانه، لوازم شخصی، فرش و قالی، حتی مبلمان و میز و صندلی و غیره) را به ترکیه و محل جدید زندگی خود ارسال کند.
کشور های مقصد حمل بار ریلی بین المللی ،کشور ترکیه و همچنین کشور های حوزه .C.I.S (روسیه ، ترکمنستان ، ازبکستان ، تاجیکستان) می باشند.
همچنین به علت تفاوت عرض خطوط ریل در کشور های CIS حمل ریلی به این مقاصد نیاز به تعویض بوژی دارد
حمل بار ریلی از مرز های سرخس و اینچه برون به مقصد ترکمنستان، و از مرز رازی به مقصد کشور ترکیه صورت میگیرد.
هر کدام از این روش‌ها دارای مزایا و معایب مختلفی بوده که بهتر است قبل از صادرات کالا، به آن دقت کرد. معمولا دو رویه مرسوم در حمل‌ونقل بین‌المللی وجود دارد که شامل روش کریر (CARRIER) و فورواردر (FORWARDER) است. این دو رویه در تمام روش‌های حمل‌ونقل از قبیل دریایی، زمینی، هوایی و ریلی وجود داشته و علی‌رغم شباهت‌هایی که دارند، تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
شرکت‌های کریر و فورواردر دو نوع از شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی کالا و بازیگران این حوزه محسوب شده که تجار و بازرگانان کالاهای خود را معمولا از طریق آنها صادر می‌کنند. البته کریر و فورواردر ممکن است یک شخص حقیقی یا حقوقی باشند. کریر به یک شرکت حمل و نقل کالا گفته می‌شود که از طریق انعقاد قرارداد با فرستنده یا صادرکننده کالا، متعهد می‌شود که بار مورد نظر را به مقصد برساند. معمولا اینگونه بوده که شرکت‌های کریر خود مالک و صاحب وسیله حمل و نقل نیز هستند یا آنکه آن را اجاره کرده‌ند. از جمله شرکت‌های کریر می‌توان شرکت‌هایی را نام برد که در زمینه‌های هوایی، ریلی، دریایی و سایر روش‌ها فعالیت دارند. شرکت‌های کریر بر مراحل مختلف حمل کالا از جمله بارگیری، تحویل کالا به گیرنده آن در مقصد، انجام مراحل گمرکی و برخی موارد دیگر نظارت داشته و آنها را انجام میدهند. بنابراین دایره خدمات و البته مسئولیت آنها بالاتر از شرکت‌های فورواردی است.
شرکت‌های فورواردی اشخاص حقوقی یا حتی بعضا حقیقی بوده که از طرف فرستنده یا صادرکننده کالا مبلغ خاصی را دریافت و در قبال آن زمینه های ارسال کالای مورد نظر را فراهم می‌کند. در واقع فورواردر به نوعی یک واسطه محسوب می‌شود. واسطه‌ای که یک طرف آن صادرکننده کالا و طرف دیگر شرکت‌های حمل و نقل و باربری هستند. در این روش، فورواردر معمولا مسئولیت حمل بار را بر عهده نداشته و بنابراین ریسک آن از روش کریر بیشتر خواهد بود. هر چند که غالبا روش‌های حمل کالا از این طریق ارزان‌تر از روش قبلی است. فورواردر برخلاف شرکت‌های کریر خود صاحب یا اجاره‌کننده وسیله حمل کالا نیست و این کار شرکت‌های حمل و نقل با واسطه او انجام میدهند.
حمل و نقلی ریلی نیز یکی دیگر از روش‌های حمل و نقل زمینی بوده که علی‌رغم شباهت‌هایی که با روش جاده‌ای داشته، اما تفاوت‌هایی نیز دارند. قطارهای باری وسیله حمل کالا در روش ریلی هستند. در ایران نیز ارتباط ریلی با برخی از کشورهای همسایه برقرار شده و انتظار می‌رود که این ارتباط در آینده بیشتر گسترش یابد. از طریق ارتباط ریلی با برخی از کشورهای همسایه می‌توان به بسیاری دیگر از کشورها و بازارهای دیگر دسترسی داشت. از روش ریلی در ایران بیشتر برای برخی از کشورها از جمله کشورهای اوراسیا و ترکیه استفاده می‌شود.
از مهمترین مزایای روش ریلی می‌توان موارد زیر را نام برد:
تصادفات در این روش بسیار کم و امنیت بالایی دارد.
هزینه حمل نسبت به روش هوایی و بعضا دریایی پایین‌تر است.
برای حمل برخی کالاها مانند مواد معدنی بهترین روش است.
مشکلات آب و هوایی چندان تاثیری در روش ریلی ندارد.
