راه‌گذر شمال - جنوب یا کریدور شمال-جنوب از مسیرهای راهبردی در نیم‌کره شرقی جهان است.
موقعیت استراتژیک، ژئوپلتیک و ژئواکونومیک ایران مورد توجه کشورهای بزرگ جهان بوده و هست. موقعیت مناسب ریلی و جاده‌ای و دسترسی ایران به سواحل طولانی در خلیج فارس، دریای عمان، دریای مکران، سواحل دریای خزر در سالهای اخیر بسیار مورد توجه تولیدکنندگان بزرگ اقتصادی جهان بوده‌است. اگر بعضی مسیرهای ناتمام ریلی و جاده‌ای ایران تکمیل شود ایران می‌تواند از عبور و ترانزیت کالا از خطوط ریلی و جاده‌ای خود درآمد سرشاری داشته باشد.
کریدرور شمال جنوب و از مسیر بندر عباس به سمت استارا برای اتصال ایران به کشور آذربایجان، لهستان، گرجستان و اکراین.
راه‌گذر شمال - جنوب
موافقتنامه راه‌گذر حمل ونقل بین‌المللی شمال - جنوب در شهریور ماه ۱۳۷۹ در سن پترزبورگ به امضای وزرای حمل و نقل سه کشور ایران، هند و روسیه رسید.
راه‌گذر شمال - جنوب مهمترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا می‌باشد که در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا ۴۰ درصد کوتاهتر و از نظر هزینه تا ۳۰ درصد ارزانتر می‌باشد. راه‌گذر شمال – جنوب یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی در آسیای میانه است و کشورهای در مسیر این راه‌گذر هر یک با تشکیل اتحادیه و انعقاد قراردادهای همکاری در رقابتی همه‌جانبه به توسعه و تجهیز بنادر، جاده‌ها، ترمینال و مسیرهای ریلی خود می‌پردازند.
راه‌گذر شمال – جنوب (NOSTRAC) در سال ۱۹۹۳ متعاقب برگزاری اجلاس کمیسیون اروپا وزرای حمل و نقل کشورهای عضو، علاوه بر راه‌گذرهای شمالی، مرکزی و جنوبی شاهراه ترانزیتی موسوم به راه‌گذر ترانزیتی شمال – جنوب (NOSTRAC) را معرفی کرده و به تصویب رساندند.
دریای اریترا+ پرشن دریا+ دریای کاسپی
این راه‌گذر ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا و روسیه از طریق ایران و دریای خزر به کشورهای حوزه اقیانوس هند، خلیج فارس و جنوب آسیا برقرار می‌سازد. در این میان اتصال خلیج عمان و بندر چابهار در ساحل شرقدریای مکران یا دریای عرب به عنوان بندری استراتژیک به این راه‌گذر در مبادله کالا به شرق کشور و همسایه‌های شرقی و آسیای میانه نقش مهمی ایفاد خواهد کرد.
در صورت فعال شدن تمام حلقه‌های این زنجیره ، انتقال کانتینر از بندربمبئی به مسکو حدود یک ماه زمان نیاز دارد در حالی که ترانزیت کانتینری مشابه از طریق دریای بالتیک افزایش ۲۰ درصدی هزینه حمل و نقل را در پی دارد.
همچنین این گذرگاه محل اتصال آبهای آزاد به کشورهای حوزه CIS است. کشورهای ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان و قرقیزستان از وجود آبهای آزاد بی بهره هستند. در نتیجه برای تجارت با دیگر قاره‌ها میبایست از این کریدور استفاده نمایند. کشور ایران به علت امنیت مناسب، سیستم حمل و نقل نسبتا قابل قبول و راهیابی مستقیم به آبهای آزاد این امکان را برای این کشورها بوجود آورده تا کالای خود را از این مسیر منتقل کنند.
حمل ریلی به خاطر حجم بالا در انتقال کالا و قیمت مناسب حمل بسیار مورد توجه قرار میگیرد. همچنین این کشورهای شوری سابق دارای تعداد بسیار زیادی ایستگاه و خطوط ریلی هستند که باعث رونقگیری هر چه بیشتر این رویه حمل میگردد.
