تا حالا زیاد پیش اومده وقتی یکی میگه من مدیرمحصولم، برای خیلی‌ها سوال پیش میاد که محصول چی هست اصلا؟ خیلی‌ها برداشتشون از محصول یه کالای قابل لمس هست؛ یا بعضی وقت‌ها از سوال میکنن بهشون جواب میدم محصولات تکنولوژی محور میگن نه چی تولید می‌کنید؟!
من مهدی صالح‌زاده هستم مدیرمحصول دکتردکتر، اگه شما هم علاقه‌مندین که بدونید وقتی یکی میگه مدیرمحصول منظورش از محصول چیه، این مطلب به درد شما هم میخوره میتونید با من همراه بشید.
این یه سوال اساسی برای شرکت هست؛ همچنین برای خود مدیران محصول که محصول چیه؟ "محصول هرکالا یا خدماتی هست که شما برای نیاز یا خواسته مشتری می‌فروشید" این تعریف ممکنه خیلی ساده به نظر بیاد، اما تو این مطلب میخوام درمورد این بگم که نسبت به خصوصیات نگاه اول مشتری و اونچه که مشتری فکر میکنه مبلغی رو برای اون پرداخته، محصولات بیشتری وجود داره.
یه محصول میتونه فیزیکی یا مجازی باشه، کالاهای فیزیکی میتونه کالاهای بادوام (مثل ماشین، مبلمان، کامپیوتر و...) یا کالاهای تند مصرف (مثل نوشیدنی و غذا) باشه؛ محصولات مجازی هم میتونه خدمات یا تجربیات (مثل آموزش و نرم‌افزار) باشه. یک محصول هم ممکنه ترکیبی باشه و هم عناصر فیزیکی و هم عناصر مجازی رو تو خودش داشته باشه.
نرم‌افزار رو میتونیم هم محصول، هم سرویس در نظر بگیریم، میشه نسخه فیزیکی محصول رو خرید و اونو نصب کرد، همون کاری که همیشه بصورت سنتی انجام می‌شده. بسیاری از محصولات نرم‌افزاری امروزه بصورت واقعی فروخته میشن و هیچ نسخه فیزیکی وجود نداره، اینجاست که اصطلاح نرم افزار به عنوان سرویس (SaaS) سرچشمه میگیره. این روش اکثرا یه مدل مبتنی بر وب استفاده میشه و غالبا مشتریان برای دسترسی به نرم‌افزار، هزینه اشتراک ماهانه یا سالانه پرداخت میکنن.
احتمالا شخصی وجود داره که مسئولیت برنامه‌ریزی و نگهداری یک محصول رو در طول چرخه عمر خودش داشته باشه که این مدیرمحصول هستش که قبلا در موردش صحبت کردیم. نقش مدیریت محصول در شرکت‌های فناوری اینه که بصورت جامع درباره تجربه مشتری فکر کنند؛ اصلی‌ترین دلیل این مورد هم اینه که مشتریان تصمیم می‌گیرند که بر اساس کل مجموعه تعاملاتی که با یک شرکت دارند، درباره یک محصول چه احساسی دارند و تجربه نشون داده که ارائه محصول با قیمت رقابتی برای کسب وفاداری طولانی مدت کافی نیست.
انواع مشتری
شما میتونید با تقسیم محصولات بین دونوع مشتری اصلی «مصرف کننده» و «کسب و کار» شروع کنید. محصولات معمولا بر اساس نوع مشتری که در اون خدمت می‌کنند به عنوان «کسب و کار» به «کسب و کار» (B2B) یا «کسب و کار» به «مصرف کننده» (B2C) طبقه بندی میشن. دسته سومی هم وجود داره که «کسب و کار» به «کسب و کار» به «مصرف کننده» (B2B2C) وجود داره که تو ایران به مارکت‌پلیس میشناسیمش، تو این مدل هست که یک شرکت ار طریق کسب و کار دیگری بازار مصرف رو هدف قرار میده.
نمونه‌اش رو میشه اسنپ فود یا علی بابا نام برد که یک طرف با کسب و کارها و در طرف دیگه با مصرف کننده‌ها در ارتباط هستند. یک شرکت میتونه هم مشتری‌های «مصرف کننده» و هم «کسب و کار» داشته باشه، اما درک اینکه چگونه هر نوع خریداد کالایی رو خریداری و استفاده میکنه، برای محصول و استراتژی بازاریابی مهمه.
محصولات تجاری
محصولات تجاری به شرکت‌ها کمک می‌کند تا اونها بتونن محصولات خودشون را بسازن یا کسب و کار خودشون رو اداره کنند. نمونه‌هایی از محصولات تجاری شامل مواد اولیه، تجهیزات، اجزای سازنده و خدمات تجاری هستش. نرم‌افزارهای تجاری توسط شرکت‌ها برای پشتیبانی از کارکردهای کلیدی تجاری استفاده میشن؛ نمونه‌هایی از برنامه‌های تجاری شامل حسابداری، مدیریت ارتباط مشتری، مدیریت منابع انسانی و نرم‌افزارهای برنامه‌ریزی استراتژیک است که بیشتر با اندازه شرکت‌ها طبقه بندی میشن.
صنعت
محصولات همچنین توسط صنعتی که در خدمت آنها هستند هم توصیف میشن، صنایع دسته‌بندی گسترده‌ای از قبیل انرژی، بهداشت و درمان، خدمات مالی یا فناوری اطلاعات هستند. محصولاتی که متناسب با نیازهای یک صنعت خاص طراحی شدن «محصولات عمودی بازار» نامیده می شن. نمونه‌ای از محصولات عمودی، برنامه بهداشتی و درمانی برای مدیریت داده‌های بیمار است. وقتی محصولی در صنایع مختلف حضور دارد، به عنوان محصول بازار افقی توصیف میشه و میتونه طیف گسترده‌ای از نیازهای مشتری رو پشتیبانی کنه؛ به عنوان مثال یک محصول حسابداری کلی توسط همه مشاغل قابل استفاده است.
تجربه محصول کامل
قطعا محصول بیشتر از کالای فیزیکی یا مجازی که به فروش میرسه هستش، البته ویژگی‌ها و مزایایی که یک محصول ارائه میده مهمه. ارزش به این بستگی داره که آیا محصول شما ویژگی‌های اساسی و مزایایی که مشتری انتظار داره از ویژگی‌های ارزش افزوده و مزایایی که بیش از انتظارات و پیشرفت‌های آینده است ارائه میده؟
شما باید هر روشی که مشتری با محصول و شرکت شما ارتباط برقرار میکنه رو درنظر بگیرید و بهینه کنید، به این مفهوم، محصول کامل (CPE) گفته میشه.
درنهایت، محصول جمع تمام نقاط لمسی است که رابطه بین شرکت شما و مشتری رو تشکیل میده. این مهمه که در نظر بگیرید که چگونه مولفه‌های گفته شده در بالا با یکدیگر ارتباط برقرار میکنن. ایجاد یک تجربه یکپارچه نیاز به جمع‌آوری تیم‌های محصول، بازاریابی و مارکتینگ، فروش و پشتیبانی برای بهینه‌سازی هرمرحله از ارتباط مشتری و ایجاد حس رضایت و شادی ماندگار رو داره.
ممنون از توجه‌تون به این یادداشت، شما هم اگه تجربه مشابهی در این زمینه دارید میتونید بامن به اشتراک بذارید. مهدی صالح‌زاده
